TELUGU EDITORIAL 23.12.09

 

Please contact the list owner of subscription and unsubscription at: editorial@samarth.co.in 

 

media watch with peoples input                an organization of rastriya abhyudaya

 

Editorial

month december 23, edition 000026, collected by  b. ramesh kumar, managed by durgesh kumar mishra, published by – manish manjul

 

 Editorial is syndication of all daily- published newspaper Editorial at one place.

http://editorialsamarth.blogspot.com

For TELUGU EDITORIAL http://editorial-telugu-samarth.blogspot.com

For ENGLISH EDITORIAL http://editorial-eng-samarth.blogspot.com

 

******************************************************************************************

EENADU

 EDITORIAL

¯ç-ŽÕh-šË- ŸÄªŒÕ-™Õ

'Æ Eo ªîœ¿x-å„j¯Ã ÆEo Xä@Á©Ç ¦µŒ"Ÿ¿Å½!Ñ Æ¯äC ªÃ†¾Zª©ð Âí¯Ão-@Áßx'à ŽªŒÍ½Ö «Öªît-'¹Õ-ŽÕÊo ®¾ªÃˆK E¯ÃŸ¿ª. ‡Â¿ˆ-œçj¯Ã ‡„¾Ûp-œçj¯Ã ªŒ£¾Ç-ŸÄ-ªŒÕ™Õ ƦµŒ-"Ÿ¿-XäÕ-Ê-ÊoC Âí¯äo-@Áßx'à DÊ-èʪ EÅÃu-ÊÕ-¦µŒ«ª! XçáÊo Šê ªîVÊ Â¿Kª-Ê-'¹ªý, E•Ç-«Ö-¦ÇŸþ >©Çx©ðx «âœ¿Õ „¶¾Õ𪌠"„¾«Ö-ŸÄ™Õ ªÃ†¾Zª©ð ªîœ¿Õx «Õ%ŽÕu-E-™-§½Ö-©ãjÊ Xçj¯ÃEo «ÕSx ‡™Õ-é'-ÅÃhªá. „¾C Eªœ¿Õ-"¤Ä-ºÇ™Õ 'ÃL©ð ¿L-®Ï-¤ò'Ã, „¾Ÿ¿Õ™ ®¾ªÈu©ð "„¾§½Ö-ºË-Â¿Ù™Õ Â¿~Ž-'Ã-"ŽÕ-™-§½ÖuªŒÕ. ‡Â¿ˆœî ŠÂ¿-Íî{ "„¾«Ö-Ÿ¿-XêŒh ©ä¿٪œÄ ªîV '¹œ¿-«E Ÿ¿Õ®ÏnA ªÃ†¾Z "„¾•Ç-F-ÂÃEo £¾ÇÅÃ-¬ÁßLo Íä²òhªC. 骪œ¿Õ ¯ç™™ "ÂËŽª Æʪ-Ž-„¾ÛªŒª >©Çx Pª'¹-Ê-«Õ-™©ð ƒÊÕ-„¾-È-E-èªÅî Xç@ÁßhÊo ©ÇK, ‚šð-©ðÂË Ÿ¿Ö®¾Õ-¿Ù-¤òªá „¾¯çoªœ¿Õ «ÕªCE ÿL-'íÊo …Ÿ¿ªÅ½ª; ƪŽ¿٠¯ç™-«áªŸ¿Õ ¿ªŒÖo™Õ >©Çx©ð „¾¯çoª-œ¿Õ-«ÕªC §½á«-¿ÙLo ¿ÿ-Rª-*Ê ŸÄªŒÕºª ©ÇªšËN ŠêÂ-²ÄJ ‡¯îo ¿Ù{Õª-¦Ç™ ƒªšË-D-¤Ä™Õ ‚êªp-®¾Õh-¯Ãoªá. "„¾„¾ª-ͽª©ð ¦µÇªŒÅý, ŸäQ-§½Õª'à ‚ª"Ÿµ¿-"„¾-Ÿä¬ü ªŒ£¾Ç-ŸÄJ "„¾«Ö-ŸÄ©ðx «áªŸ¿ª-è©ð …¯Ão-§½ÕE "„¾„¾ªÍ½ ‚ªî'¹u ®¾ª®¾n ƒšÌ-«L EXä-C¿ '¹ºÇªÂ¿ ®¾£ÏÇ-Žª'à EªÃl´-Jª-*ªC. ‚ JÂÃ-ªŒÕf¿٠ƒ„¾pšðx œµîÂà ©äŸ¿E ÆÊÕ-Cʪ ¯çŽÕh-ªî-œ¿Õ-ŽÕÊo ªÃ†¾Z ªŒ£¾Ç-ŸÄªŒÕx œµ¿ªÂà ÿ•Ç-ªá-®¾Õh-¯Ãoªá! ŽÊ-¿¯Ão ‡Â¿Ùˆ« èÊ-²Äª-"Ÿ¿Å½, Xã¾Ç-Ê-ªŒDl ¿L-TÊ …Žh-ªŒ-"„¾-Ÿä¬ü, «Õ£¾É-ªÃ-†¾Z-Lo Ž™-Ÿ¿Eo "„¾«Ö-ŸÄ©ðx ÆŽu-Cµ-¿ª'à „¾¯çoªœ¿Õ ¬ÇÅÃEo Å½Ê „¾Ÿ¿Õl©ð è«Õ Í䮾Õ-¿٪-{ÕÊo ªÃ†¾Zª ‚ª"Ÿµ¿-"„¾-Ÿä¬ü. \šÇ ®¾'¹-{ÕÊ „¾Ÿ¿-«â-œ¿Õ-ÊoªŒ Xä™-¿Ù-å„j'à E®¾q-£¾É§½Õ ¤ùªŒÕ™ "¤ÄºÇ™Õ ƒÂ¿ˆœË ªîœ¿xå„j ¿œ¿-Åä-J-¤ò-ŽÕ-¯Ãoªá. ªŒ£¾Ç-ŸÄ-ªŒxÊÕ ÆŸÄl©Çx BJa-C-Ÿ¿l-œÄ-EÂË Åëá "¬ÁNÕ-®¾Õhª˜ä, Xã¾Ç-Ê-Íî-Ÿ¿-¿Ù--©ä -¤Ä„¾ª -«â{ ¿{Õd¿٪-{Õ-¯ÃoªŒª-{Õ-Êo Æ«Ö-ŽÕu™ ‚Ê-XÃ-ªáB Ÿ¿¦Çªáª„¾Û™Õ, Æœ¿f'î™Õ ®¾Ö"B-¿-ªŒ-º™ÕÐ „¾*a-E-•ÇLo ¿„Ïp-„¾Û-ͽa-©ä«Û.

ªîœ¿Õf "„¾«Ö-ŸÄ™Õ XÃ{ª-Ž-{Xä 誌-'¹-«F, Ưä-ÂÃ-¯ä¿ «u«-²Än-'¹Å½ ©ð¤Ä©ä ƪŸ¿Õ¿٠¦Ç{™Õ „¾ªŒÕ-²Äh-§½ÕF ©ã¿ˆÂ¿Ù NÕÂˈL ÆŸµ¿u-§½Õ-¯Ã™Õ ®¾p†Ôd-¿-Jª-Íêá. ²ÄnE¿ ®ÏnA-'¹-ŽÕLo „¾šËdª-ͽÕ-Âî-¿٪œÄ ªŒÖ¤ñª-CªÍä œË•ãj-Êx©ð ©ð¤Ä™Õ, Ÿ¿ÕªÃt-ªŒ_„¾Û ‚"¿-«Õ-º™Õ, ªîœ¿x EªŒy-£¾Ç-º©ð Æ«-¿-Ž-«-¿™Õ ©ÇªšË-«Fo ¿™-'¹-L®Ï ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦µŒ"Ÿ¿-ŽÊÕ *µ"Ÿ¿ª Í䮾Õh-¯Ão-§½ÕE ©ð'¹œ¿ œµËMx E„¾Û-ºÕ™ ®¾Ÿ¿®¾Õq ¿٪œ¿ ÿŸ¿l-™Õ-Âí-šËdªC. wœçj«ªŒx «ÕŸ¿u-æ®-«Êª, ÿªœ¿ Åî™Õœ¿Õ, Xã¾Ç-¯Ã™ „¾J-®ÏnA ŽC-Ž-ªÃ©ä „¶¾Õ𪌠"„¾«Ö-ŸÄ-™Â¿Ù ÂêŒ-º-¦µŒÖ-ÅÃ-™E ®ÏnK-¿-Jª-ͽ-œ¿ª©ð NNŸµ¿ ªÃ†¾Z-"„¾-¦µŒÕ-ÅÃy™Õ ‚J-Åä-J-¤ò-§½Öªá. ƒÅ½-ªŒ"Åà ©ó®¾Õ-'¹Õ™ OÕŸ¿ê ¯ç„¾-«ÕªÅà ¯ç˜äd-®¾ÕhÊo ªÃ†¾Z ¤Ä™-¿ٙÕÐ ªîœ¿x ¦Ç'¹Õ-æ®Å½, Ž¿~º «ÕªŒ-«Õt-ŽՙÕ, N®¾h-ªŒº ÂêŒu-"¿-«ÖLo \¤ÄšË „¾šËdª-ͽÕ-¿٪-{Õ-¯ÃoªŒÕ? ªŒÂ¿-ªŒ-ÂÙ ‚Ÿµ¿Õ-E¿ Xã¾Ç-¯Ã™ ÂíÊÕ-'î@Áßx, NE-§çÖ'¹ª ƒÿs-œË-«á-ÿs-œË'à å„J-T-¤ò-ŽÕ-Êoª-Ÿ¿Õ-«©äx ªîœËxª-Ž'à ¯Ã¬Á-Ê-«Õ-«Û-ŽÕ-¯Ão-§½Õ-ÊoC „¾®¾-©äE Xß¿Ê. "„¾„¾ª-ͽª-©ðE XçáŽhª Xã¾Ç-¯Ã©ðx ŠÂ¿ˆ-¬Ç-ŽXäÕ ¦µÇªŒ-Åý©ð …¯Ãoªá; "„¾«Ö-ŸÄ©ðx ƒÂ¿ˆœ¿ ®¾ª¦µŒ-N-®¾Õh-ÊoN ‡ÂÃ-§çÕÂË ‚ªŒÕ-¬ÇŽª! ƒÅ½ªŒ ªÃ³ÄZ-™Åî ¤òLæ®h ‚ª"Ÿµ¿-"„¾-Ÿä-¬ü©ð ªŒ£¾Ç-ŸÄªŒÕx Ÿ¿§½Õ-F-§½Õª'à Ƅ¶¾Õð-J-®¾Õh-Êoª-Ÿ¿Õ-«©äx "„¾«Ö-ŸÄ™Õ, «ÕªŒ-ºÇ™Õ •ðéª-ŽÕh-ŽÕ-¯Ão-§½Õ-ÊoC ®¾Õ®¾p†¾dª. ªÃ†¾Z-XÃu-„¾hª'à ®¾Õ«ÖªŒÕ 69Xä™ ÂË©ð-OÕ-{ªŒx ªîœ¿x©ð ŸÄŸÄ„¾Û «âœî-«ªÅ½Õ, Xã¾Ç-¯Ã™ "„¾§½Ö-ºÇ-EÂË ÆÊÕ-«Û'à ©ä«Û. ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦µŒ"Ÿ¿Å½ Â-«Õª{Ö \šÇ Xçá¿و-ÿœË êšÇ-ªáª-„¾Û©ä ªŒÖ.100Âî{Õx; ƪŸ¿Õ©ð ®¾'¹-XçÕi¯Ã ȪŒÕa-å„-{dE ¤ò¿-œ¿™ «â©ÇÊÐ «ÕªŒ-«Õt-Žՙ •ÇGÅà ¤òÊÕ-¤òÊÕ å„ªŒÕ-'¹Õ-ÅîªC. ƒšÌ-«L «ªŒ-Ÿ¿©ðx ¯Ã¬Á-Ê-XçÕiÊ ¯Ã™Õ-'¹Õ-Xä™ ÂË©ð-OÕ-{-ªŒx-¿Ù-å„j'à ªîœ¿Õx, •ÇB§½Õ ªŒ£¾Ç-ŸÄ-ªŒÕ™ «ÕªŒ-«Õt-Žՙ ENÕŽhª ªŒÖ.1233Âî{Õx ƦµŒu-Jnª-*Ê ªÃ†¾ZªÐ êª"Ÿ¿ª-ÊÕª* ªÃÿ-šËdª-ŸçªÅ½? ÂíŽh-ªîœ¿x EªÃt-ºÇ-EÂË «âœ¿Õ ¯ç™™ "ÂËŽª «ÕªW-éªjÊ ªŒÖ.1600Âî{x "„¾„¾ª-ͽ-¦ÇuªÂ¿Ù ªŒÕºª©ð Æ¿ˆ-ªŒÂ¿Ù «*aª-ŸçªÅ½? *šË-é™ „¾ªC@ìx Ž„¾p D˜ãjÊ ÍäŽ™Õ ¿ªŒ-Xçj-ʪ-Ÿ¿Õ-«©äxÐ 1970¯ÃšËÂË "„¾A ™Â¿~ è¯Ã-¦µÇ¿٠21.2'à …Êo ªŒ£¾Ç-ŸÄJ "„¾«Ö-ŸÄ™ ®¾'¹{Õ ƒ„¾Ûpœ¿Õ 骪œËª-Ž-©ãjªC. ¨ ¤Ä¤Ä-EÂË ¦ð¯ç-Âˈª-ÍÃ-LqªC ‡«Jo?

ªÃ†¾Zª©ð êª"Ÿ¿ª©ð Âê"é'®þ "„¾¦µŒÕ-ÅÃy™Õ Âí™Õ«Û BJÊ Ÿ¿J-NÕ©Ç «ÖJÊ "¤ÄŸ±¿-«Öu™ „¾Ûºu«Ö ÆE, ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦µŒ"Ÿ¿Å½ å„ʪ-OÕ-Ÿ¿-ÊÕª* ¤ñªáu©ð „¾œË-Ê-{x-ªáªC. "„¾A «ªŸ¿ ͽŸ¿-ªŒ„¾Û ÂË©ð-OÕ-{-ªŒx©ð •ÇB§½Õ ªŒ£¾Ç-ŸÄªŒx EœËN ŽNÕ-@Á-¯Ã{ 3.43 ÂË.OÕ.; ꪌ-@Á©ð 3.69 ÂË.OÕ.; ‚ª"Ÿµ¿-"„¾-Ÿä-¬ü©ð ê«™ª 1.69 ÂË.OÕ. ÿªA©ð «™-„¾Â¿~ª ÅäL'Ã_ «ÖêªC Âß¿-Ê-œÄ-EÂË, ÅíNÕtŸî ʪÿªŒÕ •ÇB§½Õ ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦Ç'î-ŽXäÕ Ÿ¿%³ÄdªÅ½ª. Eÿª-Ÿµ¿-Ê™ "„¾Âꌪ \œç-E-NÕ-Ÿä@Áx "ÂËŽXäÕ ‚ªŒÕ «ªŒ-®¾™ ªŒ£¾Ç-ŸÄ-J'à N®¾h-Jª-ÍÃ-Lq-Ê-ŸÄEo ¯Ã™Õ'¹Õ «ªŒ-®¾-™Â¿Ù 優¤ñª-Cª-ͽ-œ¿ª-å„j¯Ã N„¾-KŽ •Ç„¾uª! ¿F®¾ «ÕªŒ-«Õt-ŽÕ-™Â¿Ù Ž¿~º ²Ä§½Õª'à 骪œ¿Õ ÂîšËx-«ÕtE "¤ÄŸµä-§½Õ-„¾-œË¯ÃÐ ‡Eo Xä™-«ÕªC Æ«Ö-§½Õ-¿ٙ "¤ÄºÇ™Õ ÿ©ãj-¤òÅä «Ö"Žª 'ÇŽªŒÕ Íäæ®-Ÿä-NÕ-{Êo KA'à å„j²Ä NŸ¿-„¾E '„¶¾ÕÊÅ½Ñ êª"ŸÄ-EC. ‡©Ç-é'j-Åä¯äª å£jÇXä N®¾h-ªŒº „¾ÊÕ™Õ êª„¾Û èÊ-«-J©ð Xç៿-™-«Û-ÅÃ-§½Õª-{Õ-¯Ãoêª 'ÃEÐ ÆN E¿-ªŒª'à „¾ÜªŒh-§äÕu-Ÿç-Êoœî Í焾p-'¹™ ¯ÃŸ±¿Õœ¿Õ ©äœ¿Õ! Xã¾Ç-¯Ã™ Íç™-'Ã{ª ¤ùªŒ-"„¾-§çÖ-è-¯Ã-™Â¿Ù ŽÖ{Õx ¤ñœ¿-«-¿٪œÄ ®¾«Öèª,®¾ªêÂ~«Õ ªÃ•Çu©ä ÂÃͽÕ-Âî-XÃ-™E ®¾ªîy-ÊoŽ ¯Ãu§½Õ-²Änʪ \¯Ãœî „Ï™Õ-„Ï-*aªC. ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦µŒ"Ÿ¿Å½ "„¾ŸµÄ-ʪ'à ªÃ³ÄZ™ ¦ÇŸµ¿uÅä ÆÊo-{Õx'à êª"Ÿ¿ª Ÿ¿Õ™-„¾-Jª-Íä-®¾Õ-¿٪-šðªC. ªÃ†¾Z "¤ÄŸ±¿-«Öu™Õ, N®¾h-ªŒº «Üu£¾É™Õ 'ÃœË Å½„ÏpÐ ªîœ¿Õx ʪŒ-¿-"¤Ä-§½Õ-«Õ-«Û-ŽÕ-¯Ãoªá. ƪŒ-ÂíªŒ „¾ÊÕ-©ðxÊÖ ÆN-F-A-„¾-ªŒÕ™ ÍäA-XÃ{ª ¯Ãºu-ŽÊÕ Â¿Ù@Áx-¦ó-œ¿Õ-²òhªC. ÆXçÕ-JÂÃ, ®Ôyœ¿¯þ ©ÇªšË-Íî{x Xã¾ÇÊ ÂÙՆ¾uª Xç៿™Õ "„¾«Ö-ŸÄ©ðx ¦ÇCµ-Žՙ ¦Ç'î-'¹Õ-™-ŸÄÂà ªŒ£¾Ç-ŸÄJ ¦µŒ"Ÿ¿-Ž¿٠®¾ªÿª-Cµª* Â̙¿ ¤ÄªÃzy-™-Eoª-šËF "„¾Å½u-¿~ª'à „¾ªŒu-Xä-ÂË~ªÍä "„¾Åäu¿ §½Õª"Åê-'Ã-™Õ-¯Ãoªá. wœçjNª'þ ©ãjå®-ÊÕq™ •ÇK-©ð¯ä Æ"¿-«Ö™Õ N"¿-NÕªÍä ¨ '¹œ¿f-OÕŸ¿ ‚ C¬Á'à "„¾²Än¯Ã-EÂË ‡¯îo §çÖè-¯Ã™ Ÿ¿ÖªŒª ÆCµ-'¹-NÕª-ÍÃLq …ª{ÕªC!

***************************************

ENNADU

 EDITORIAL

è-Ê£ÏÇ-Žª „¾-{d-E -è-™-"®¾-«ª-A
"¤Äº-£ÏÇ-ŽÐ-Íä-Xç@Áx ®¾Õè™ "®¾«ªA „¾Ÿ±¿-ÂÃ-EÂË •ÇB§½Õ £¾ÇôŸÄ Âª "„¾§½Õ-Ao-®¾ÕhÊo

 

ªÃ†¾Z-"„¾-¦µŒÕŽyªÐ ƪŸ¿Õ¿٠ƫ-®¾-ªŒ-XçÕiÊ ÆÊÕ-«Õ-ŽÕ-™ÊÕ Xçª{¯ä «ÕªWªŒÕ Í䧽Ö-™E êª"Ÿ¿-®¾-ªÃˆ-ªŒÕÊÕ ÂîJªC. ƪŽ-«-ªŒÂ¿Ù ¦Ç'Ã-¯ä-…¯ÃoÐ ‡Eo-¿-™Â¿Ù «áªŸ¿Õ £¾ÇœÄ-«Û-œË'à "¤ÄªŒª-Gµª-*Ê ¨ „¾Ÿ±¿Â¿ª ²ÄŸµÄu-²Ä-ŸµÄu-™å„j Ưä¿ ÆÊÕ-«Ö-¯Ã™Õ «u¿h-«Õ-«Û-ŽÕ-¯Ãoªá. ®¾«Õ"'¹ "¤Ä•ã¿Ùd EXä-C-¿©ð ¤ñªŸ¿Õ-„¾-ªŒ-*Ê ÆªÍ½-¯Ã-™Â¿Ù, Xî¾h« '¹ºÇª-ÂÃ-™Â¿Ù «ÕŸµ¿u ¤ñªÅ½-Ê-©äE ƪ¬Ç-™ÊÕ N«-J-®¾ÕhÊo XÃu®¾-NÕC...

„¾ --K-Xã¾Ç¿ -"¤Äª-Žª -"¤Ä-A„¾-C¿-Ê 'îŸÄ-«J, ¿%³Äg ÊŸ¿Õ™Õ 骪œËª{ «âœíª-Å½Õ™Õ Å癪-'Ã-º©ð …Êo-„¾p-šËÂÌÐ FšË-¤Ä-ªŒÕ-Ÿ¿™ -«Ö-"Žª -‚ ²Änªá-©ð -©ä-Ÿ¿Õ. Ê©ó_ªœ¿, ªŒª'Ã-骜Ëf, XçÕŸ¿Âú, E•Ç-«Ö-¦ÇŸþ, ¿Kª-Ê-'¹ªý >©Çx™Â¿Ù ²Ä'¹ÕÐ-ÅÃ-'¹Õ-F-šË-E ƪCª-Íäª-Ÿ¿Õ¿Ù; å£jÇŸ¿-ªÃ-¦ÇŸþ Ê'¹-ªÃ-EÂË «Õª*FšËÂª, „¾J-"¬Á-«Õ-™Â¿Ù -è-™ ™¦µŒuŽ-ÊÕ å„ªÍäª-Ÿ¿Õ¿٠"„¾¦µŒÕŽyª 2008©ð ÍäXç@Á} "¤Äº-£ÏÇŽ ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿-ÂÃEo Í䄾-šËdªC. E•Ç-EÂË ƒC ÍÃ©Ç ²Ä£¾Ç-²ò-æ„-Ž-XçÕiÊ ÂêŒu-"¿«Õª. ®¾«á-"Ÿ¿-«Õ-šÇd-EÂË 151OÕ{ªŒx ‡Å½ÕhÊ'¹™ "¤Äº-£ÏÇŽ ÊC-ÊÕª*Ð 630OÕ{ªŒx ‡Å½ÕhÊ …Êo ÍäXç@Áx Í窌Õ-«Û-©ð-ÂË FšËE B®¾ÕéÂ@ì} "„¾§½Õ-Žo-NÕC. Ÿä¬Áª©ð ¨ ŽªŒ£¾É "¤Ä•ã¿ÙdÊÕ ƒ„¾p-šË-«-ªŒÂ¿Ù EJtª-ͽ-©äŸ¿Õ. \ "¤Ä•ã¿ÙdÊÕ Å½™-å„-šËd¯ÃÐ Åí™ÕŽ NNŸµ¿ ÂîºÇ©ðx „¾J-Q-Lª* ®¾«Õ"'¹ "¤Ä•ã¿Ùd EXä-C-¿(-œË.-„Ï.-‚ªý.)ÊÕ Å½§½Ö-ªŒÕÍ䧽՜¿ª ‚Ê-XÃ-ªáB. "¤Äº-£ÏÇŽÐÍäXç@Áx "¤Ä•ã¿Ùd¿٠®¾ªÿª-Cµª-*Ê œË.„Ï.-‚-ªý.ÊÕ Å½§½Ö-ªŒÕ-Íäæ® ¦ÇŸµ¿u-Ž--Lo œµËMx-©ðE 'XÃu„þÂîÑ Æ¯ä ®¾ª®¾n¿٠Ƅ¾p-Tª-ÍêŒÕ. ‚ ®¾ª®¾n 骪œä@Áßx ®¾êªyÍä®Ï ªÃ†¾Z"„¾¦µŒÕ-ÅÃy-EÂË œË.„Ï.-‚ªý. ®¾«Õ-Jpª-*ªC. "¤Ä•ã¿Ùd „¾ÜJh N«-ªÃ-™ÊÕ EP-Žª'à „¾J-Q-Læ®hÐ "„¾¦µŒÕŽyª ÍçÿÕ-ŽÕÊo ©ã¿ˆ-™Â¿Ù, êÂ~"Ž-²Än-ªá©ð Xî¾h-XÃ-™Â¿Ù «ÕŸµ¿u å„Ÿ¿l ÅäœÄ©ä ¿E-„Ï-®¾Õh-¯Ãoªá.

-"¤Ä-•ã¿Ùd -™Â~Ãu-™ÕÐ -Æ-«®¾ªÃ-™Õ

1. -‚C-©Ç-¦ÇŸ¿Õ >©Çx-©ðE ŽÕNÕt-œË-æ£ÇšËd Ưä "¤ÄªÅ½ª©ð "¤Äº-£ÏÇŽ ÊCå„j ¦Çuêª->E EJtª* 160 ¬ÁŽ-ÂîšË „¶¾ÕÊ-„¾Û-{œ¿Õ'¹Õ(šË.‡ª.-®Ï.)™ FšËE «ÕR}ª-ÍÃ-™-ÊoC ™Â¿~uª. ‡™xª-„¾-Lx-«Ÿ¿l 'îŸÄ-«JFšËE ¿™Õ„¾ÛÂíÊo „¾Â¿~ª©ð XçáŽhª FšË ™¦µŒuŽ 165 šË.‡ª.®Ï.™Â¿Ù Í䪌Õ-ŽժC.
2. -‚C-©Ç-¦ÇŸ¿Õ >©Çx©ð ‡E-NÕC «Õªœ¿-©Ç™Õ, ¿Kª-Ê-'¹-ªý©ð «âœ¿Õ, E•Ç-«Ö-¦Ç-Ÿ¿Õ©ð 23, XçÕŸ¿-Âú©ð 19, ªŒª'Ã-éª-œËf©ð 10, Ê©ó_ª-œ¿©ð \œ¿Õ ¿L„ÏÐ ®¾Õ-«ÖªŒÕ 70 «Õªœ¿-©Ç--©ðx ƒªÍ½Õ-NÕªÍ½Õ 12™Â¿~™ ‡Â¿-ªÃ-™Â¿Ù ²Ä'¹Õ-F-šË-E ƪCªÍÙ-Êo -…-Ÿäl-¬Áª-Åî -"¤Ä-•ã¿Ùd¿٠-ƪ¿٪ê-º -Íä-¬ÇªŒÕ.

3. ÂÙի "„¾§½Öº «ÖªŒ_ª©ðE 21 «ÕŸµ¿u-Ž-ªŒ£¾É Í窌Õ-«Û™Õ (16 ƒ„¾p-šËê …Êo-N, ÆªáŸ¿Õ ÂíŽhN); 1,037 *Êo Í窌Õ-«Û™ ÅîœÄp-{ÕÅî ²Ä'¹ÕF-šË-E -ƪ-Cª-ÍÃ-™-E -Ž-™-¤ò-¬ÇªŒÕ.

4. «ªŸ¿ ªîV-™-¤Ä{Õ "¤Äº-£ÏÇŽ ÊC «ªŒ-Ÿ¿©ð …Êo-„¾Ûpœ¿Õ ®¾Õ«ÖªŒÕ 160 šË.‡ª.-®Ï.™ FšËE «ÕR}ª--ÍÃ-™-Êo-C -‚-©ð-ͽ-Ê.
5. «ªŒŸ¿ FšËE «ÕR}ªÍ䪟¿Õ¿٠ÊC©ð ŠÂ¿ *Êo¤ÄšË «ÕŽhœË EJtª-ͽœ¿ª.
6. "¤Äº-£ÏÇŽÐÍäXç@Á} ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿-ÂÃ-EÂË ŸÄŸÄ„¾Û 2,526 XçÕ'Ã-XÃ{x NŸ¿Õu-ͽa´ÂËh Æ«-®¾ªŒ«Õ«Û-ŽժC.
7. "¤Ä•ã-¿Ùd-Âª ®¾Õ«ÖªŒÕ 20 „¾ª„Ϫ'þ êª"ŸÄ™Õ „¾E-Íä-²Ähªá. ÆŽu-«-®¾ªŒ „¾J-®Ïn-ŽÕ--©ðx XÚËÂË 200éÂ.N. œÎ>©ü èÊ-êª{ªŒxÊÖ ÆªŸ¿Õ-¦Ç-{թ𠅪ͽÕ-ÅêŒÕ.

8. ¨ „¾Ÿ±¿-ÂÃEÂË Æ§äÕu XçáŽhª ȪŒÕa ªŒÖ.25,192 Âî{Õx.

9. \œä-@Áx©ð "¤Ä•ã¿Ùd „¾EE „¾ÜJh Í䧽ÖL."¤Äº-£ÏÇŽ ÍäXç@Á} "¤Ä•ã¿Ùd "¤ÄªŒª¦µŒª©ð …ÊoŽ ™Â~Ãu-™Õ-¯Ãoªá. DªŒ`ÂÃ-L¿ Ÿ¿%¿pŸ±¿ª, ®¾«Õ-Êy§½Õª ÂíªŒ-«-œ¿-{ªÅî ¨ "¤Ä•ã¿Ùd ¦Ç©ÇJ³Äd©ðx *¿و-ÂíªC. ‡Eo-¿™ÊÕ Ÿ¿%†Ïd©ð å„{Õd-ÂíE ²ÄŸµÄu-²Ä-ŸµÄu-™ÊÕ „¾šËdª-ͽÕ-Âî-¿٪œÄ êª"Ÿ¿"„¾¦µŒÕŽy ÆÊÕ-«Õ-Å½Õ™Õ ©ä¿٪-œÄ¯ä "¤Ä•ã-¿ÙdÊÕ "¤ÄªŒª-Gµª-ÍÃ-ªŒE, "„¾„¾ª-ͽª©ð ‡Â¿ˆ-œÄ-©äE NŸµ¿ª'à ‡Â¿ªŒª ¦µŒÖNÕÂË ²Ä'¹ÕFªŒÕ ƪCª-Íäª-Ÿ¿Õ¿٠®¾Õ«ÖªŒÕ «âœ¿Õ ™Â¿~™ ªŒÖ¤Ä-§½Õ™ «u§½Õ-«Õ-«Û-Žժ-Ÿ¿EÐ "¤Ä•ã¿Ùd N†¾-§½Õª©ð "„¾¦µŒÕŽyª BªŒÕå„j ªŒÂ¿-ªŒ-ÂÙ N«ÕªŒz™Õ Xç™Õx-Xç-ŽÕh-Å½Ö¯ä …¯Ãoªá. ¨ „¾J-®Ïn-ŽÕ--©ðx -"¤Ä-•ã¿Ùd¿٠®¾ª-ÿª-Cµª-*-Ê -ƪ-¬Ç-™-ÊÕ ‚ͽ-ªŒ-ºÇ-Žt¿ Ÿ¿%¿p-Ÿ±¿ªÅî „¾ÛÊ-®¾q-OÕ-ÂË~ª-ÍÃ-Lq-Ê Æ«-®¾ªŒª ‡ªÅçj¯Ã …ªC. -C'¹Õ-« 愪íˆ-Êo -ƪ-¬Ç-©ðx -"„¾-¦µŒÕ-Žy N«ªŒº-™Õ -Ž„¾p-E®¾-J.

1. FšË ™¦µŒuŽ ƪͽ¯Ã©ðx ÅäœÄ™Õ: "¤Äº-£ÏÇŽ ÊCÊÕª* 160 šË.‡ª.-®Ï.™ FšËE …„¾-§çÖ-Tª-ͽÕ-Âî-«Í½Õa-ÊE ®¾«Õ"'¹ "¤Ä•ã¿Ùd EXä-C¿©ð 愪íˆ-¯ÃoªŒÕ. ÆŸä ®¾«Õ-§½Õª©ðÐ ÊC å„j¦µÇ-'¹ª©ð «Õ£¾É-ªÃ†¾Z, «ÕŸµ¿u-"„¾Ÿä¬ü™Õ «áÊÕ-tªŸ¿Õ ‚Ê-¿-{d™Õ EJtæ®h NÕT-©äC 110šË.‡ª.-®Ï.™ FªŒÕ «Ö"ŽXäÕ ÆF ÍçÿÕ-ŽÕ-¯ÃoªŒÕ. ÂÃF, 160šË.‡ª.-®Ï.™ FšË Âª ÂÙի™ÊÕ Å½Ny, ‚ XäÕ-ªŒÂ¿Ù å„j„¾Û©ãjÊÕx Xä®ÏÊ Å½ªŒ-XÃŽРFšË ™¦µŒuŽ ŽT_Åä ¦µŒN-†¾u-ŽÕh©ð «Õ£¾É-ªÃ†¾Z ®¾ªÃˆ-ªŒÕÅî æ„<™Õ «Íäa "„¾«ÖŸ¿ª …ªC. "„¾Xã¾Ç«ÖªŒ_ª©ð ¡ªÃ-XþÕ-²Ä-'¹ªý FšËE å®jŽª "¤Ä•ã¿ÙdÂª XÃœ¿Õ-Âí¯äªŸ¿Õ¿٠"„¾ºÇ-R¿ ªŒÖ¤ñª-Cª-ÍêŒÕ. "„¾®¾ÕhŽ ¯ä„¾-Ÿ±¿uª©ð «Õ£¾É-ªÃ-†¾Z©ðE ÂíŽh "¤Ä•ã-¿Ùd™ ÂêŒ-ºª'à ¡ªÃ-XþÕ-²Ä-'¹ªý ®¾'¹ª «Ö"ŽXäÕ Eª-œ¿Õ-Åîª-C. …Êo ‚§½Õ-¿-{Õdê FªŒª-Cª-ͽœ¿ª ¿†¾dª'à «ÖJªC. ‚ ®ÏnA©ð ¡ªÃ-XþÕ-²Ä-'¹ªý ÊÕª* ÍäXç@Á} ÂÙÕ-«-™Â¿Ù FªŒÕ ƪCª-ͽœ¿ª èJê' „¾E-Âß¿Õ. «ÖªŒ_-«Õ-Ÿµ¿uª©ðE Í窌իۙÕ, ¦ðªŒÕ ¦Ç«Û™ FšËE å®jŽª "¤Ä•ã¿Ùd ©ã¿ˆ©ð ¿™Õ-„¾Û-ŽÕ-¯ÃoªŒÕ. Æœ¿Õ-'¹ª-{Õ-ŽÕÊo ¦µŒÖ'¹-ªŒs´-è-©Ç-™Åî ƒ„¾p-šËê ¨ >©Çx™Õ ®¾Å½-«Õ-Ž-«Õ-«Û-Žժ˜äÐ «ÕJªÅ½ FšËE ¦µŒÖNÕ-©ðª* XçLÂË B§½Õ-«-ͽÕa-ÊE ÂÃT-ÅÃ-™å„j 'ÃL XäÕœ¿™Õ ¿{dœ¿ª \«Ö"Žª ®¾æ£Ç-ŽÕ¿ª Âß¿Õ. Å癪-'ú >©Çx©ðx ¦µŒÖ'¹ªŒs´ è©Ç™ÊÕ NÕA-OÕJ XçLÂË B®¾ÕhÊo ÂêŒ-ºª'à NŸ¿ÕuÅý XÃœ¿Â¿ª ÆŽu-Cµ-¿ª'à …ªŸ¿E, «Õªî-«ªÂ¿ ¦µŒÖ'¹ªŒs´ è©Ç™Õ Æœ¿Õ'¹ªšË¤ò-ŽÕ-¯Ão-§½ÕE œË.„Ï.-‚-ªý.©ð ®¾p†¾dª'à Íç¤ÄpªŒÕ. «Õªî«ªÂ¿ "¤Ä•ã¿Ùd ©ã¿ˆ©ðx ¦µŒÖ'¹ªŒs´ è©Ç™ÊÖ Â¿L„Ï ÍçÿÕ-ŽÕ-¯ÃoªŒÕ. ÂÙի ¤ñœ¿-«Û¯Ã 1,037Í窌Õ-«Û™Õ …¯Ão-§½ÕE, XÚËÂË FªŒªCæ®h ®¾OÕ„¾ "'ëÖ-™Â¿Ù …„¾-§çÖ'¹ª ¿™Õ-'¹Õ-Žժ-Ÿ¿E -ƪ-{Õ-¯ÃoªŒÕ. ÂÃF, «Õªî--«ªÂ¿ ®¾ªÿª-CµÅ½ ¬ÇÈ-ÊÕª* Í窌Õ-«Û™ N«-ªÃ™Õ ƪŸ¿-©ä-Ÿ¿ª{Ö œË.„Ï.-‚-ªý.©ð 愪íˆ-¯ÃoªŒÕ. "„¾®¾ÕhŽª NNŸµ¿ "'ëÖ--©ðxE ‡¯îo Í窌Õ-«Û™Õ „¾ÜœË-¿Åî EªœË-¤ò-§½Öªá. «ÕJ-ÂíEo ‚"¿-«Õ-º-™Â¿Ù '¹Õéªj „¾E-ÂË-ªÃ-¿٪œÄ ¤ò-§½Öªá. ¨ „¾J-®Ïn-ŽÕ--©ðx Í窌իۙ ®¾ªÈuÊÕ ÂÃT-ÅÃ-™å„j ¿@Áßx ÍçCêª NŸµ¿ª'à Í焾pœ¿ª -«-™x -Š-J-Tª-Ÿä-OÕ -©ä-Ÿ¿Õ.
2. NŸ¿Õu-Åý ƪŸ¿Õ-¦Ç{Õ: ¨ "¤Ä•ã-¿Ùd¿٠®¾Õ«ÖªŒÕ 2,526 XçÕ'Ã-XÃ{x NŸ¿ÕuŽÕh Æ«-®¾ªŒª. ªÃ-¦ð-§äÕ „¾Ÿä-@Áx©ð ªÃ†¾Zª©ð ¨ ²Änªá©ð NŸ¿Õu-ŽÕh ™¦µŒu-«Õ§äÕu „¾J-®ÏnA ©äŸ¿Õ. DEo-ÿšËd NŸ¿ÕuÅý ®¾ªŒ-„¶¾-ªÃå„j Xî¾h-N¿ ƪͽ¯Ã™Õ ©ä¿٪-œÄ¯ä «áªŸ¿-œ¿Õ'¹Õ Xä¬Ç-ªŒ-E-„Ï-²òhªC.
3. ƪͽ-¯Ã-©ðx ¦µÇK 優„¾Û: œË.„Ï.-‚ªý. "„¾Âꌪ "¤Ä•ã-¿Ùd¿٠ƧäÕu XçáŽhª ȪŒÕa ªŒÖ.25,192Âî{Õx. ÂÃF, ®¾éªjÊ ÂꌺÇ-™Õ ͽք¾-¿٪-œÄ¯ä ¨ «u§½ÖEo ªŒÖ.34,865Âî{x¿٠-ÍäªÃaªŒÕ. XçáŽhª «u«-£¾É-ªŒªå„j ®¾ªŒy"Åà ‡¯îo ÆÊÕ-«Ö-¯Ã™Õ å„™Õx-ÿÕ-Âêá. -ƪ-Ÿ¿Õ¿٠"„¾¦µŒÕŽyª Íç„ÏpÊ Šê ŠÂ¿ ÂꌺªÐ 12™Â¿~™ ‡Â¿-ªÃ™ ÊÕª* 16™Â¿~™ ‡Â¿-ªÃ-™Â¿Ù ²Ä'¹Õ-FšË ™¦µŒu-Ž -…-Êo -¦µŒÖ-NÕ å„ªŒ'¹-œ¿ª-Åî «u§½Õ«â ¦µÇK'à å„J-Tª-Ÿ¿E. ƒÂ¿ˆœ¿ '¹«Õ-Eª-ÍÃ-Lqª-Ÿä-NÕ-{ª˜äÐ FšË ™¦µŒuŽ Ž'¹Õ_-ŽÕ-Êo-„¾Ûpœ¿Õ ‚§½Õ-¿{Õd ¦µŒÖNÕE ‡©Ç 優* ͽքϲÄhªŒÊoC. å„J-TÊ «u§½Ö-EÂË ÆÊÕ-'¹Õ-ºª'à ‚§½Õ-¿{Õd N®Ôh-ªÃgEo 優ÍÃêª Å½„¾pÐ 16™Â¿~™ ‡Â¿-ªÃ-™Â¿Ù ²Ä'¹ÕFªŒªCª-ͽœ¿ª ‚ͽ-ªŒ-ºÇ-Žt-¿ª'à ‡šËd-„¾-J-®Ïn-ŽÕ-©ðxÊÖ Â¿ÙŸ¿ªŒŸ¿Õ.
4. FšË ¤ÄªŒÕ-Ÿ¿™ ©ã¿ˆ©ðx ÅäœÄ: ²ÄŸµÄ-ªŒ-ºª'à ŠÂ¿ šË.‡ª.®Ï. FšËÅî ‡E-NÕC ÊÕª* „¾-CXä™ ‡Â¿-ªÃ-™Â¿Ù FšËE ƪCª-ͽ-«Í½Õa. ÂÃ-F, ¨ "¤Ä•ã¿Ùd¿٠®¾ªÿª-Cµª* ‚§½Õ-¿{ÕdÊÕ ‡Â¿Ùˆ« -Íä®Ï ͽքϪÍäª-Ÿ¿Õ¿٠"„¾§½Õ-Aoª-ÍêŒÕ. ŠÂ¿ šË.‡ª.®Ï.Åî 13,000 ‡Â¿ªÃ™ÊÕ ²Ä'¹Õ Í䧽Õ-«-ͽÕa-ÊE -Íç-¤ÄpªŒÕ. -Ž-«Õ -ͽªŒu-™-ÊÕ ®¾«Õ-JnªÍ½ÕÂí¯äª-Ÿ¿Õ¿ÙÐ GªŸ¿Õ, Žժ„¾ªŒx 殟¿uª Í䮾Õ-Âî-«-ͽÕa-ÊE ®¾™-£¾É™Õ Ÿ¿§½Õ-Íä-¬ÇªŒÕ.
5. „¾-Ÿ¿Õl-©ð-x -©ä-E ȪŒÕa™Õ: "¤Ä•ã¿Ùd EªÃtº «u§½Õª©ðÐ 2,526 XçÕ'Ã-XÃ{x NŸ¿Õu-ͽa´ÂËh …ŽpAhÂË, ®¾¦ü-æ®d-†¾¯þ EªÃt-ºÇ-EÂË Æ§äÕu ȪŒÕaÊÕ Í½Ö„Ïª-ͽ-©äŸ¿Õ. GªŸ¿Õ, Žժ„¾ªŒx 殟Äu-E¿§äÕu «u§½Õª©ð 90¬ÇŽª «ªŒÂ¿Ù ®¾GqœÎ …ªC. ŸÄFo ®¾ªÃˆêª ¦µŒJª-ÍÃLq …ª{ÕªC. ¨ «u§½Ö-Eo ©ã¿ˆ©ðx ͽք¾-©äŸ¿Õ. -ƒ-©Ç ©ã¿ˆ©ðx Í䪌E ȪŒÕa ¿F®¾ª 10Xä™Âî{x ªŒÖ¤Ä-§½Õ-™-«-ªŒÂ¿Ú …ªœ¿-«-ͽÕa-.
6. -¦µŒ-§½Õå„-˜äd «u§½Õª: Ÿä¬Áª©ð-E NNŸµ¿ "¤ÄªÅéðx "„¾¦µŒÕ-ÅÃy™Õ ‡¯îo "¤Ä•ã-¿Ùd-™ÊÕ Í䄾-œ¿Õ-ŽÕ-¯Ãoªá. "¤Äº-£ÏÇŽ ÍäXç@Á} "¤Ä•ã¿Ùd «Ö"Žª ÆŽu-CµÂ¿ «u§½ÕªÅî ¿ڜ¿Õ-Âí-ÊoC. ¨ "¤Ä•ã¿Ùd ŸÄyªÃ ŠÂîˆ ‡Â¿-ªÃ¿٠FšËE ƪCªÍ䪟¿Õ¿٠ƧäÕu ȪŒÕa ®¾Õ«ÖªŒÕ «âœ¿Õ ™Â¿~™ ªŒÖ¤Ä-§½Õ™Õ'à -Íç-¤ÄpªŒÕ. ÆŸä NŸµ¿ª'à ‡Â¿-ªÃ¿٠\šÇ NŸ¿ÕuŽÕh ȪŒÕaÊÕ 15Xä™ ªŒÖ¤Ä§½Õ™Õ'à ͽ֤ĪŒÕ. ¨ «u§½Ö™Õ ®¾æ£Ç-ŽÕ¿ N¬ìx-†¾-ºÂ¿Ù EL-ÍäN ÂëÛ.
7. „¾ª{-«Ö-JpœË: œË.„Ï.-‚ªý. ®¾êªy©ðÐ "„¾®¾ÕhŽª ‡Â¿-ªÃ¿٠15 ÂËyªšÇ@Áx ŸµÄÊuª „¾ªœ¿ÕÅ¿E, "¤Ä•ã¿Ùd „¾ÜªŒh-§½Öu¿ C'¹Õ-ÿ-œ¿Õ™Õ 45 ÂËyªšÇ@Áx¿٠優ŒÕ'¹ÕÅç½ÕE ÅçL-¤ÄªŒÕ. ƪ˜ä C'¹Õ-ÿœË «âœËª-Ž™Õ å„J-T-Ê-{Õx'à ͽ֤ĪŒÕ. ÆC ‡©Ç ²ÄŸµ¿uXçÖ N«-Jª-ͽ-©äŸ¿Õ. E•Ç-EÂË "„¾®¾ÕhŽª ‡Â¿-ªÃ¿٠25ÊÕª* 30ÂËyªšÇ@Á} C'¹Õ-ÿœË «²òhªC. ƪ˜äÐ "¤Ä•ã¿ÙdÊÕ ©Ç¦µŒ-ŸÄ-§½Õ¿ª'à ͽÖ愪-Ÿ¿Õ¿٠"„¾®¾ÕhŽ C'¹Õ-ÿ-œ¿Õ-™ÊÕ Å½Â¿Ùˆ«Íä®Ï ÍçÿÕ-ŽÕ-¯ÃoªŒÕ. ÆCµÂ¿ ‚ŸÄ§½Õª ¤ñªŸÄ-™ª˜äÐ ¤ñ'ÿÙ, *ªÅ½, ¿٪¿ٜ¿Õ «ªšË „¾ª{™Õ X䧽֙ª{Ö ¤ñªÅ½-Ê-©äE ®¾™-£¾É™Õ ƒ®¾Õh-¯ÃoªŒÕ.
8. ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿ÂÙ „¾J-®ÏnA: '¹œ¿-*Ê ÂíEo Ÿ¿¬Ç-¦Çl-™Õ'à ªÃ†¾Zª©ð Í䄾-œ¿Õ-ŽÕÊo ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿-ÂÃ™Õ ÍéÇ-«-ªŒÂ¿Ù EªÃ-¬Ç-è-Ê¿ª'à …¯Ãoªá. XçáÊo-šËÂË XçáÊo ÅÃ-œË„¾ÜœË ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿Â¿ª „¾E-Íä-§½Õ-¿-¤ò-«œ¿ªÐ ŸÄE-Âª éªjÅ½Õ™Õ EªÃ-£¾ÉªŒ D¿~-™Â¿Ù C'¹œ¿ª ÅçL-®ÏªŸä. ƒÂ¿ ÍäXç-@Á}Ð-"¤Ä-º-£ÏÇŽ «ªšË ÆA-å„Ÿ¿l ‡Ah-¤ò-Ž™ ÂêŒu-"¿-«Õª©ð „¾E-Íäæ® ®Ïÿsª-CÂË \œÄ-CÂË ê«™ª «ªŸ¿ ªîV™Õ «Ö"ŽXäÕ „¾E …ª{Õª-Ÿ¿{! NÕT-LÊ ªîV©ðx -¨ ®Ïÿsª-CE ‡©Ç NE-§çÖ-Tª-ͽÕ-¿٪-šÇªŒÕ? XÃJ „¾J-®Ïn-Åä-NÕšË?
9. -Ž'¹-EÂÃ-™ª: ¨ ÂÙÕ-«©ð "¤Äº-£ÏÇŽ ÊCÂË «ªŒŸ¿ FªŒÕ «*a-Ê-„¾Ûpœä FšË ™¦µŒuŽ …ª{ÕªC. ƪ˜ä W¯þ, V©ãj «Ö²Ä©ðx ¨ ÂÙÕ-«©ð F@Áßxª-œ¿«Û. „¶¾L-Žª'ÃÐ „¾ª{™Õ X䮾Õ-Âí-¯äª-Ÿ¿Õ¿٠B"« ‚™-®¾u-«Õ-«Û-ŽժC.
®¾æ£Ç-ŽÕ¿ -"¤Ä-A„¾-C¿-™Õ -Æ-«®¾ªŒª
®¾Ÿ¿Õ-Ÿäl-¬ÁªÅî Í䄾-šËdÊ -¨ "¤Ä•ã¿ÙdÐ "„¾¦µŒÕŽy Ÿ¿ÖªŒ-Ÿ¿%†Ïd, Æ«-'Ã-£¾ÇÊ ©ð¤Ä™ ÂêŒ-ºª'à ªÃ³ÄZEÂË '¹ÕC-ÿª-œ¿'à «Öêª "„¾«Ö-Ÿ¿-«áªC. '¹œ¿-*Ê éªªœä-@Áßx'à "¤Ä•ã-¿Ùdå„j ȪŒÕa Íä®ÏªC Xçªáu Âî{x ªŒÖ¤Ä-§½Õ™ ©ðæ„. ¨ ©ã¿ˆÊ ªŒÖ.35Xä™Âî{xÅî Ž™-å„-šËdÊ ¨ "¤Ä•ã¿ÙdÊÕ „¾ÜJhÍä殪Ÿ¿Õ¿٠¿F®¾ª «Õªî ¤ÄA-êÂ@Áßx „¾šÇdL. Æ„¾p-šËÂË ÆªÍ½-¯Ã™Õ ƒªÅ½-™ª-Ž©ãj XçáŽhª "¤Ä•ãêÂd Ž™Â¿Ù NÕª*Ê ¦µÇªŒª'à «ÖJ¯Ã ‚¬ÁaªŒuª ©äŸ¿Õ. ‡Eo-¿™ «áªŸ¿Õ "„¾è-™ÊÕ ‚¿-{Õd-Âí-¯äª-Ÿ¿Õ¿٠ªŒÖ¤ñª-Cª-*Ê ÂêŒu-"¿-«Õª'à «Ö"ŽXäÕ "¤Äº-£ÏÇŽРÍäXç@Á} ‡Ah-¤ò-Ž™ „¾Ÿ±¿Â¿ª NÕT-L-¤ò-ªÃ-Ÿ¿ª˜ä ¨ "¤Ä•ã¿Ùdå„j ‚ͽ-ªŒºÇŽt¿ "¤ÄA-„¾-C-Â¿Ê ®¾«Õ"'¹ ͽªŒa 誌-'ÃLq …ªC. «áÈuª'à «áÊÕtªŸ¿Õ "¤Äº-£ÏÇ-Ž©ð ™¦µŒu-«Õ§äÕu F骪Ž, 'îŸÄ-«J ÊC ÊÕª* «Íäa FšË ™¦µŒuŽ ‡ªÅ½, "¤Ä•ã-¿Ùd¿٠ƫ-®¾-ªŒ-XçÕiÊ NŸ¿ÕuŽÕh ‡ªÅ½, XçáŽhª'à ÿœçbšü êšÇ-ªáª„¾Û©ã©Ç -誌'Ã-L «ªšË-XÃ-šËå„j ¿*a-Ž-XçÕiÊ Í½ªŒa -Æ«®¾ªŒª. ªÃ"AÂË ªÃ"A ªŒÖ.10Xä™ Âî{x XäÕªŒ ƪͽ-¯Ã-™ÊÕ å„ªÍ½œ¿ª \ ªŒÂ¿ª'à ®¾«Õ-ªŒn-F§½ÕXçÖ "„¾¦µŒÕŽyª ‚©ð-*ª-ÍÃL. ƒC ©äE-¤òE Ƥò-£¾Ç-™Â¿Ù Å窌-©ä-„¾Û-ÅîªC. ƒ„¾p-šË-éÂj¯Ã "„¾¦µŒÕŽyª ÆEo ƪ¬Ç-™ÊÖ „¾J-'¹-º-Ê-©ð-EÂË B®¾Õ-ÂíE ²ÄŸµÄu²ÄŸµÄu™ "¤ÄA-„¾-C-Â¿Ê Å½Ÿ¿Õ-„¾J ͽªŒu™Õ Í䄾-œËÅä «Õª*C.
Ð §½Õª.„¾-Ÿ¿t-¯Ã-¦µŒ-骜Ëf

(ªŒ-ͽªá-Ž -N-"¬Çª-Ž -‰.-‡„¶þ.-‡®þ. -Æ-CµÂÃ-J)

***************************************

EENADU

 EDITORIAL

ÊÖêª@Áx „¾ª{

å„ Ÿ¿l™Õ ÊœË-*ªC Åî«. ÊL-TÊ ¦Ç{©ð Êœ¿-«œ¿ª ƪŸ¿-JÂÌ Æ™-XÃ{Õ. 'NʪœË OÕªŒªÅÃ... ªŒÊªœË ¯Ã „¾ªŸ±ÄÑ Æª{Ö ÂíŽh ¦Ç{™Õ X秽Õuœ¿ª ÂíCl-«Õª-CÂË Æ™-XÃ{Õ. XÃ@ÁxÊÕ «Ö«â™Õ èÊ-«ÕªÅà ÆÊÕ-®¾-J-²ÄhªŒÕ. XÃ@Áßx …¯Ão ©ä¿-¤ò-ªá¯Ã „¾Ÿä-„¾Ÿä '¹ÕªŒÕh Í䮾Õ-¿ÙE XÃ@Áx-ÊÕª-* ÂíŽh è«-°-XÃ-™ÊÕ ‡„¾p-šË-¿-„¾Ûpœ¿Õ ¤ñªŸ¿ÕÅ½Ö …ªšÇªŒÕ. XÃ@Áx „¾Û{Õd¿ Ž«Õ-Âî-®¾-XäÕ-ÊF ®¾ªÿ-ªŒ-„¾-œ¿-ÅêŒÕ.

ƪŸ¿-JÂÌ ÍëÛ-„¾Û-{Õd-¿™ «ÕŸµ¿u-ÊÕ-ÊoŸä °NŽª. å„Ÿ¿l-™Â¿Ù «Ö"Žª „¾Û{Õdê °NŽª. XÃ@Áx¿٠ÍÃ«Û …ªœ¿Ÿ¿Õ. ¬ÁK-ªŒ-«Õª˜ä ͽªŒtª, ‡«á-¿™Õ, «Öª²Ä™ ¿ڪŒÕp «Ö"ŽXäÕ Æªá-Ê-XÃ-JÂË èÿÕs, «á®¾-L-Žʪ, «ÕªŒºª …ªšÇªá. ÂÌJhE ¬ÁK-ªŒª'à Í䮾Õ-¿Ù-Êo-XÃ-JÂË èÿÕs ¦µŒ§½Õª-©äŸ¿Õ, «á®¾-L-Žʪ ¦µŒ§½Õª ©äŸ¿Õ, «ÕªŒº ¦µŒ§½Õª ©äŸ¿Õ. XÃ@Áx °NŽª ¬Ç¬ÁyŽª. Æ{Õ-«ªšË «ÖÊ-«-ÂîšË ²Ä"«Ö-èu-Ÿ¿Ö-Ž-™Ö, ¿@Ç-§½Õ-•Çc-¬Çy™ „¾Û{Õd¿ «ÕÊ¿٠X䜿Õ¿. -‚ ÂÌJh-ÂÃ-§½á™ °«-Ê-'¹-«Õʪ ¦µÇN-Ž-ªÃ-™Â¿Ù ®¾Öp´Jh-ŸÄ-§½Õ¿ª ÂÃXÃ-™E «Õʪ 觽ժ-Å½Õ™Õ èªŒÕ-„¾Û-ÂíªšÇª.

¿%†¾g- è-§½ÕªA, Ÿ¿Å½h- è-§½ÕªA, £¾ÇÊÕ«Õ-èb-§½ÕªA ƪ{Ö ÂîJÊ «ªÃ-LÍäa Xä™Õp™ 觽ժ-Å½Õ™Õ -EªŒy£ÏDzÄhª. XÃMt-ÂË -è-§½ÕªA, XÃu®¾- è-§½ÕªA ƪ{ÖÐ «ÕÊ¿٠„¾ÛªÃ-ºä-A-£¾É-²Ä-™ÊÕ "„¾²Ä-Cª-*Ê XÃJ 觽ժ-Å½Õ™Õ -¤Ä-šË²Ähª. ÿÕŸµ¿l´- è-§½ÕªA, ¬ÁªÂ¿-ªŒ- è-§½ÕªA ƪ{ÖÐ °NŽ ªŒ£¾Ç-²ÄuEo ¬ðCµª-*Ê «ÕŽ-"„¾-«-¿h™ 觽ժ-Å½Õ™Õ -«ÕªŒ-«ªÃ-E -Xä-œ¿Õ¿-™Õ. ªŒ®¾-"„¾-„¾ª-ÍÃ-™ÊÕ „¾Û™-¿-Jª-„¾-•ä-®ÏÊ ÂÃR-ŸÄ®¾Õ, æ†ÂËqp-§½Õ-ªý «ªšË ¿«Û™ 觽ժ-ŽՙÕ; Æ„¾Ü-ªŒy-'ê-Ÿµ¿-ªÃyEo ƪCª-*Ê ÅÃu'¹-ªÃV, ÆÊo-«Õ§½Õu «ªšË XÃê'_-§½Õ-ÂÃ-ªŒÕ™ 觽ժ-Å½Õ™Õ -*ªŒ®¾tªŒ----ºÌ-§½Ö-™Õ. 'êDµ-è-§½ÕªA, ƪ¦ä-Ÿ¿ˆªý 觽ժA ƪ{ÖÐ Ÿä¬Á-¦µŒ-N-Ž-XÃuEo BJa-C-ClÊ «Õ£¾É-¯Ã-§½Õ-¿ٙ 觽ժ-Å½Õ™Õ -«ÕªŒÕ-«-©ä-E-N.

«ÖÊ« ¿Ÿ±Ä-N-¿-®¾-¯Ã-EÂË Ÿî£¾ÇŸ¿ª Íä®ÏÊ «Õ£¾É-„¾Û-ªŒÕ-†¾×™ „¾Û{Õd¿, °NŽª -Æ-Fo «ÕÊ-éÂ-„¾Ûpœ¿Ö "¤ÄŽӮ¾tªŒ-ºÌ-§½Õ-XçÕi-Ê-N. «ÕÊ ®¾«Õ-ÂÃ-L-¿Ù-©ãjÊ «Õ£¾É-„¾Û-ªŒÕ-†¾×™ °«Ê "„¾«Öºª '¹º-Ê¿٠ƪŸ¿Õ-ŽժC ÂÃÿšËd ¬ÁŽ-è-§½Õª-Å½Õ™Õ -Íä²Ähª. ®¾«Õ-ÂÃ-L-Â¿Ù™Õ ÂÃ-E «Õ£¾É-„¾Û-ªŒÕ-†¾×™ -N-†¾-§½Õª-©ðРͽJ"Ž¿٠-ƪ-C-Ê- XäÕªŒÂ¿Ù -è-Ê-Ê AŸ±¿Õ-™ÊÕ ÿšËd '¹ÕJhª* -XÃ-J 觽ժ-Å½Õ™Õ -Íä²Ähª.
ÊÖªŒÕ Eªœ¿Õ-Ž-¯Ã-EÂË '¹ÕªŒÕh. X䟿-ÂÙª ÊÕª-* ÊÖêª@Áßx °Nª-ÍÃ-™¯ä ÂîJ¿, ÊÖêª@Áßx ÿŽ-¿-«Õ¯ä ‚Q-ªÃyŸ¿ª «ÕÊ¿٠NE-„Ï-®¾Õh-¯Ãoªá. ¦Ç©Ç-J-³Äd™Õ '¹œ¿-«-œ¿XäÕ Â¿†¾dª'à …ªœä ÂÙª©ð ÊÖêª@Áßx ÿŽ-¿-œ¿-«Õ-¯äC ÿ™-XçÕiÊ ÂîJ¿. ƪŸ¿Õ-¦Ç-{Õ©ð ©äE-ŸÄ-E-OÕŸä «ÕE†Ï ÂîJ¿ 優ŒÕ-'¹ÕÅ½Ö …ª{ÕªC. °NŽª Ÿä«Û-œË-*aÊ «ªŒ-«ÕE, '"ÿA-ÂË-§½áª-œËÊ ®¾ÕÈ-«á™Õ ÿœ¿-§½Õ-«-ͽÕaÑ-ÊE «ÕE†Ï ÆÊÕ-¿٪-šÇœ¿Õ. XÃ@Áx Ž™-„¾Û©ðx ‡„¾Ûpœ¿Ö ÊÖêª@Áx °N-ŽXäÕ …ª{ÕªC. ƒ©Ç «ÕÊ ®¾ª®¾ˆ%-A©ð ¬ÁŽ-è-§½Õª-AÂË ŠÂ¿ NP-†¾dŽ \ªŒp-œËªC.

Åç™Õ-'¹Õ-XÃ-JÂË ¨ ®¾ª«-ŽqªŒª ¬ÁŽ-è-§½Õª-Žՙ „¾ª{ „¾ªœËª-*ªC. ‚ª"Ÿµ¿-¦µð-V-œ¿E "„¾®ÏCl´ ÍçªCÊ ‚ʪŸ¿ '¹è-„¾A «Õ£¾É-ªÃV, '¹ÕªŒ-•Ç-œ¿™ Æ„¾ÜªŒy ®¾ª'¹«Õª ÂêŒ-ºª'à ‚Ÿµ¿Õ-E¿ ¦µÇªŒ-B§½Õ ²Äª„¶ÏÕ¿ ¯Ã{¿ PÈ-ªŒª'à Xç™-®ÏÊ éªª-œî ¿¯Ãu-¬Áß-™ˆ-«Õ¯ä Æ„¾ÜªŒy ¿@Ç-Ȫœ¿ ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -Í䮾Õ¿Ù-¯Ãoª. Íç¿و-Íç-Ÿ¿-ªŒE Eÿ-Ÿ¿l´-ŽÅî ¿Ÿ±¿™Õ, Ê«-™™Õ, '¹Lp-¿™Õ, ¦Ç™-²Ä-£ÏÇŽuª, NN-Ÿµ¿- ªŒ-ÂÙ XÃu²Ä-™Åî ¿ڜËÊ „¾¯çoª-œ¿Õ-Xä™ æ„°™ Åç™Õ'¹Õ «Í½Ê ²Ä£ÏÇ-ÅÃuEo ®¾%†Ïdª-*Ê Â휿-«-šË-'¹ªšË ¿Ù{Õª-ÿ-ªÃ«Û ¬ÁŽ-è-§½ÕªA ®¾t-Jª-ͽÕ¿Ù-¯Ãoª. «Õªî "„¾„¾ªÍ½ EªÃt-ºÇ-EÂË N„¾x-«-¬Áª-'ÇEo „¾ÜJª* è'¹-¯ÃoŸ±¿ ªŒŸ±¿-ͽ-"ÂÃ-™ÊÕ ¦µŒÖ«ÖªŒ_ª „¾šËdª* ÆŸ±î-è-'¹-Žq-£¾Çô-Ÿ¿-ªŒÕ-™Â¿Ù Æ{ÖÐ-ƒ{Ö Æªœ¿'à E-L-*Ê ¡¡ ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -Í䮾Õ¿Ù-¯Ãoª. ŠÂ¿-«ªÂ¿ ®¾%è-¯Ã-Žt-¿- Xçj-¦µŒ-XÃFo ƒªÂî--«ªÂ¿ ÅÃAy¿ 'êHµ-ªÃuFo Eª„¾Û-Âíª-{Ö «ªŸ¿-©ÇC ¿Ÿ±¿-™ÊÕ, NP-†¾d-XçÕiÊ Ê«-™-™ÊÕ ®¾%†Ïdª-ͽ-œ¿XäÕ ÂÿРÆ{Õ ®Ï-E-«Ö-ªŒª-'¹ª-©ðÊÖ, ƒ{Õ ‚ÂÃ-¬Á-XÃ-ºË-©ðÊÖ Å½Ê "„¾•Çc-¤Ä-{-XÃ-™ÊÕ EªŒÕ-„¾-«Ö-ʪ'à "„¾Ÿ¿-Jzª-*Ê 'î„Ô-ͽªŸþ ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -EªŒy£ÏǪ-ͽÕ¿Ù-¯Ãoª. ÿª'Ã-ªŒÕ-«Ö«Õ ¤Ä{-™Åî •ÇÊ-„¾Ÿ¿ ¿@Ç--«Õ÷-'Ãl´uEo Åç™Õ-'¹Õ-XÃ-JÂË ÆªCª* ͽ«Û-™Ö-Jª-*Ê ÂíÊ-¿@Áx XçªÂ¿-{-ªŒÅ½oª ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -«ÕªŒ-«-©äª ¿-ŸÄ! „¾"AÂà ®¾ª¤Ä-Ÿ¿-¿Ù-œË'Ã, ÅÃAy-¿Ù--œË'Ã, ¿N'Ã, ¯Ã{¿-ÂÃ-ªŒÕ-œË'à æ£ÇŽÕ-Xß¿ «ÖªŒ_ª©ð ®¾ÕE-P-Ž-XçÕiÊ N«Õ-ªŒzÅî ªŒÍ½-Ê™ „¾ª{ „¾ªœËª-*Ê XäÕŸµÄN ¯ÃªŒx XçªÂ¿-˜ä-¬Áy-ªŒ-ªÃ«Û ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -"„¾-Åäu¿-XäÕÂÃ-ŸÄ? ÿ£¾Ý¦µÇ³Ä ÂîN-Ÿ¿Õœ¿Õ ªîºªÂË ¬ÁŽ-è-§½ÕªA, ªîŸ¿®Ï N•Çc-¯ÃEo Åç™Õ-'¹Õ©ð „¾Ÿ¿u-ÂÃ-XÃu-™Õ'Ã, ¯ÃšË-¿-™Õ'à ƪCª-*Ê "„¾«áÈ ¦µ÷A¿ ¬Ç²ÄY-ÍÃ-ªŒÕuœ¿Õ «®¾ª-Ž-ªÃ«Û XçªÂ¿-{-ªÃ«Û ¬ÁŽ-è-§½ÕªA -Í䮾Õ¿Ù-¯Ãoª.
ƒªÅ½-«ÕªC ¬ÁŽ-è-§½Õª-Å½Õ™Õ èªŒÕ-„¾Û-Âî-«œ¿ª ¨ \œÄC NP-†¾dŽ. '¹ÅÃEo Æ«-'Ã-£¾ÇÊ Í䮾Õ-¿ÙE «ªŒh-«Ö-¯ÃEo ͽ¿ˆ-CCl ¦µŒN-†¾u-ŽÕhÊÕ EJtª-ͽ-œÄ-EÂË Å½«Õ °N-Ž-ÂÃ-™-«ÕªÅà "¬ÁNÕª* ‚Ÿ¿-ªŒz-"¤Ä-§½á-©ãjÊ «Õ£¾É-«Õ-£¾Ý™ ®¾ª®¾t-ªŒºª ÆEo NŸµÄ©Ç •ÇAÂË XäÕ™Õ Í䮾ÕhªC.

(ªŒ-ͽªá-Ž --N-è-§½Õ-Ê'¹ªŒª -«Õ£¾ÉªÃ-è ¿-@Ç-¬Ç-™

(-N-"¬Çª-Ž) -Åç-™Õ'¹Õ -¬Ç-'Ç-Ÿµ¿u¿~Ù-™Õ)

***************************************

******************************************************************************************

ANDHRAPRABHA

EDITORIAL

తనదాకా వస్తే కాని

 

వరికైనా తనదాకా వస్తే గాని తెలియదన్న చందంగా ప్రత్యేక తెలంగాణా రాష్ట్రానికి గతంలో మద్దతు ప్రకటించిన పార్టీలు ఇప్పుడు తమ నిర్ణయాన్ని మార్చుకుంటున్నాయి. తెలంగాణా రాష్ట్ర సమితి (తెరాస) అధ్యక్షుడు కె. చంద్రశేఖరరావు యుపిఎలోనూ, కేంద్ర మంత్రిగానూ కొనసాగినప్పుడు దేశంలోని ప్రాంతీయ పార్టీల మద్దతును కూడగట్టారు. ఆయన కృషి లేదా ఒత్తిడి ఫలితంగా తెలంగాణాకు మద్దతు ప్రకటించిన కేంద్ర వ్యవసాయ మంత్రి శరద్‌ పవార్‌ నేతృత్వంలోని నేషనలిస్టు కాంగ్రెస్‌ పార్టీ (ఎన్‌సిపి)తో సహా పలు ప్రాంతీయ పార్టీలు ఇప్పుడు మనసు మార్చుకున్నాయి. ఇందుకు కారణం ఆ పార్టీల అగ్ర నాయకుల రాష్ట్రాల్లో ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఉద్యమాలు ప్రారంభం కావడమే. ఉదాహరణకు శరద్‌ పవార్‌ స్వరాష్ట్రమైన మహారాష్ట్రలో విదర్భ కోసం ఆందోళన ప్రారంభమైంది. ఉత్తర ప్రదేశ్‌ను బుందేల్‌ఖండ్‌, పశ్చిమ ఉత్తర ప్రదేశ్‌, పూర్వాంచల్‌ల పేరిట మూడు రాష్ట్రాలుగా విభజించాలన్న ఆందోళన ప్రారంభమైంది. అలాగే, పశ్చిమ బెంగాల్‌లో గూర్ఖాలాండ్‌ రాష్ట్రం కోసం నిరవధిక నిరాహార దీక్షలు సాగుతున్నాయి. ఒరిస్సా నుంచి మహాకోశల్‌ ప్రాంతాన్ని విడగొట్టి ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేయాలన్న డిమాండ్‌ పెరిగింది. ఈ డిమాండ్లు, ఉద్యమాలు చేస్తున్నవారంతా రాజకీయ నాయకులేనన్న విషయం జగద్విదితం. సామాన్య ప్రజలు వీటిని గురించి పట్టించుకోరు. ఉత్తర ప్రదేశ్‌ను మూడు రాష్ట్రాలుగా విభజించాలన్న బిఎస్‌పి అధ్యక్షురాలు, ముఖ్యమంత్రి మాయావతి డిమాండ్‌పై ప్రజల నుంచి పెద్దగా స్పందన లేదు. సమాజ్‌వాదీ పార్టీ అధ్యక్షుడు ములాయం సింగ్‌ ఈ డిమాండ్‌ను ఇదివరకే వ్యతిరేకించారు. అలాగే, తమిళనాడులో దక్షిణాది జిల్లాలన్నింటినీ కలిపి ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయాలన్న డిమాండ్‌ రావడంతో అక్కడ అధికారంలో ఉన్న డిఎంకె ప్రత్యేక తెలంగాణాను వ్యతిరేకిస్తున్నది. యుపిఎలో కీలక భాగస్వామ్య పక్షాలైన ఎన్‌సిపి, డిఎంకె తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను వ్యతిరేకించడమే కాకుండా, తమను సంప్రదించకుండా కేంద్ర హోం మంత్రి పి. చిదంబరం ఇందుకు సంబంధించిన ప్రకటన ఎందుకు చేశారంటూ కాంగ్రెస్‌ నాయకుల మీద ప్రశ్నల వర్షం కురిపించారు. ఈ పార్టీలన్నీ గతంలో తెలంగాణా ప్రత్యేక రాష్ట్రం డిమాండ్‌ను సమర్థించిన మాట నిజమే కానీ, స్వరాష్ట్రాల్లో కూడా విభజన డిమాండ్‌లు పెరగడంతో ఈ పార్టీల నాయకులు మనసు మార్చుకుని ఉండవచ్చు. అందులో తప్పేమీ లేదు. అలాగే, మన రాష్ట్రంలో కూడా తెలంగాణాపై అసెంబ్లీలో బిల్లు పెడితే మద్దతు ఇస్తామని ప్రకటించిన తెలుగు దేశం, ప్రజారాజ్యం పార్టీలు మాట మార్చడం వల్ల కేంద్రం ఇరుకున పడింది. ఈ పార్టీలు మద్దతు ఇస్తామని చెప్పడం వల్లే అసెంబ్లీలో తీర్మానాన్ని ముఖ్యమంత్రి రోశయ్య ప్రవేశ పెడతారని కేంద్ర హోం మంత్రి చిదంబరం ప్రకటించారు. అసెంబ్లీలో తీర్మానం అవసరం లేదని తెరాస వారూ, తెలంగాణా కాంగ్రెస్‌ నాయకులూ చేస్తున్న వాదనలో నిజం లేకపోలేదు కానీ, అది నియమబద్ధం కాదు. చిన్న రాష్ట్రాల డిమాండ్‌పై పేటెంట్‌ హక్కు తమదేనని చెప్పుకునే బిజెపి వారు కూడా అధికారంలో ఉన్నప్పుడు ఉత్తర ప్రదేశ్‌, బీహార్‌, మధ్య ప్రదేశ్‌ అసెంబ్లీల్లో తీర్మానాలు ఆమోదం తరవాతే వరుసగా ఉత్తరాఖండ్‌, జార్ఖండ్‌, ఛత్తీస్‌గఢ్‌లను ఏర్పాటు చేసిన సంగతిని మరువరాదు. అప్పుడు ఈ మూడు రాష్ట్రాలనూ ఏర్పాటు చేసింది బిజెపి నేతృత్వంలోని సంకీర్ణ కూటమి అయిన ఎన్‌డిఎ. ఆ కూటమిలోని పార్టీలన్నీ అంగీకరించడం వల్లే ఈ మూడు రాష్ట్రాల ఏర్పాటు సాధ్యమైంది. ఇప్పుడు అధికారంలో ఉన్న సంకీర్ణ కూటమి యుపిఎలోని భాగస్వామ్య పక్షాలన్నీ మద్దతు ఇస్తే, అసెంబ్లీలో కాకపోయినా, పార్లమెంటులో బిల్లు పెట్టవచ్చు. కానీ, యుపిఎలో ప్రధాన భాగస్వామ్య పక్షాలైన డిఎంకె, తృణమూల్‌ కాంగ్రెస్‌, ఎన్‌సిపి పార్టీలు తెలంగాణా డిమాండ్‌ను వ్యతిరేకిస్తున్నాయి. అందువల్ల కేంద్రంలో కాంగ్రెస్‌ నాయకులకు ప్రత్యేక తెలంగాణా ఇవ్వాలని ఉన్నా ఇవ్వలేని పరిస్థితి మళ్ళీ ఉత్పన్నమవుతుంది. ఎన్‌డిఎ హయాంలో తెలుగు దేశం, యుపిఎ తొలి ఇన్నింగ్స్‌లో వామపక్షాలు అడ్డుకోవడం వల్లే తెలంగాణాపై కేంద్రం చొరవ తీసుకోలేకపోయింది. ఇప్పుడూ అదే పరిస్థితి. వాస్తవ పరిస్థితిని తెలుసుకోకుండా తెలంగాణాపై ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడి ఉండకపోతే మహాప్రళయం సంభవిస్తుందంటూ తెరాస అధ్యక్షుడు కెసిఆర్‌ హెచ్చరించడం ప్రజలను రెచ్చగొట్టడమే. తెలంగాణాను వ్యతిరేకించే పార్టీలూ, వ్యక్తులపై తెరాస వారు ఇప్పటికే విరుచుకుని పడుతున్నారు. సినీనటుడు మోహన్‌బాబు కుటుంబ సభ్యులు నిర్మించే తాజా చిత్రం షూటింగ్‌ హైదరాబాద్‌ సమీపంలోని కొంపల్లెలో జరుగుతుండగా తెరాస వారు దాడి చేసి కెమెరానీ, ఇతర పరికరాలను ధ్వంసం చేయడం, దీనిపై మోహన్‌బాబు, కెసిఆర్‌ మధ్య మాటామాటా పెరగడం పూర్తిగా అవాంఛనీయం. తెలంగాణా కోరే హక్కు కెసిఆర్‌కు ఉన్నట్టే, సమైక్య ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌ కొనసాగాలని కోరే హక్కు మోహన్‌బాబుకూ ఉంది. 'మమ్మల్ని కాదని హైదరాబాద్‌లో ఉండలేరు. హైదరాబాద్‌ అందరిదీ అని అన్నారంటే నాలుక కోస్తాం' అని కెసిఆర్‌ హెచ్చరించడం ఈ సమస్యను పరిష్కరించేందుకు కేంద్రం సాగిస్తున్న యత్నాలకు విఘాతం కలిగించడమే అవుతుంది. అన్ని వర్గాలకూ ఆమోదయోగ్యమైన పరిష్కారాన్ని కనుగొనేందుకు కేంద్రం జరుపుతున్న ప్రయత్నాలు ఒక కొలిక్కి వచ్చాయని, రేపో మాపో ప్రకటన వెలువడవచ్చునని వార్తలు వస్తున్న తరుణంలో ఇలాంటి వాగ్వాదాలూ, హెచ్చరికలూ, రెచ్చగొట్టే ప్రకటనలూ సమస్యను పక్కదారి పట్టిస్తాయి. సమస్య పరిష్కారంపై ఆశలు చిగురిస్తున్న సమయంలో సామరస్య వాతావరణాన్ని చెడగొట్టడం ఎవరికీ మంచిది కాదు. మద్రాసు నుంచి చలనచిత్ర పరిశ్రమను హైదరాబాద్‌కు తరలించేందుకు తోడ్పడిన వారిలో దివంగత మాజీ ముఖ్యమంత్రి ఎం చెన్నారెడ్డి ప్రథములు. సినీ కళాకారులకు ప్రాంతీయ విభేదాలు ఉండవు. వారు ఎక్కడైనా చిత్రీకరణ జరుపుకోవచ్చు. తెలుగు సినిమాల షూటింగ్‌లు కేరళ, తమిళనాడులలో జరుగుతూ ఉండడం సర్వసాధారణం. అక్కడ లేని అభ్యంతరం హైదరాబాద్‌లో ఎందుకు? తెలుగు నేలపై తెలుగు చిత్రాల చిత్రీకరణను అడ్డుకోవడం అతి ధోరణ. ఇలాంటి ధోరణులను అరికట్టే బాధ్యత ఉద్యమ సారథులదే.

***************************************

ANDHRAPRABHA

EDITORIAL

సీమాంధ్ర ఉద్యమంలో చిరంజీవి.

 

సీమాంధ్ర ఉద్యమంలో చిరంజీవి కీలకనేతగా మారారు. పదకొండు రోజుల క్రితమే ఈ ఉద్యమం మొదలైనా అసంఘటితంగానే సాగుతోంది. ఇంతవరకు ఈ ఉద్యమానికి జనాకర్షణ కలిగిన నాయకుడు లేడు. ఉద్యమం ప్రజల నుంచే పుట్టినప్పటికీ స్థానిక నాయకత్వాలకే పరిమితమైంది. ఎక్కడికక్కడ రిలే దీక్షలు, ఆమరణ దీక్షలు, ప్రదర్శనలు, దిష్టిబొమ్మల దహనాలు సాగుతున్నా ప్రజలను ఆకట్టుకుని ఏకత్రాటిపై నడపగలిగే నాయకత్వం రూపుదిద్దుకోలేదు. లగడపాటి రాజగోపాల్‌ ఈ లోటును భర్తీ చేసే ప్రయత్నం చేశారు. అయితే ఆయన పట్ల ఉద్యమకారుల్లోను, ప్రజల్లో పూర్తిస్థాయి విశ్వసనీయత లేకపోవడంతో ఈ ప్రయత్నంలో ఆయన పూర్తిగా విజయవంతం కాలేకపోయారు. అయితే కొంతమేర ఉద్యమానికి ప్రచారం కల్పించడంలో మాత్రం ఆయన సఫలీకృతులయ్యారు. ప్రస్తుతం రాష్ట్రంలో రాజకీయ పార్టీలన్నీ ప్రాంతీయవాదాలకు అనుగుణంగా విడిపోయాయి. కాంగ్రెస్‌, తెలుగుదేశం పార్టీల ప్రధాన నాయకులు, సిద్ధాంతాలతో సంబంధం లేకుండా ఆ పార్టీ శ్రేణులు సమైక్యవాదులు, విభజనవాదులుగా విడిపోయారు. ప్రధాన పార్టీల్లో ఇంతవరకు ప్రజారాజ్యం పార్టీ మాత్రమే ఖచ్చితమైన నిర్ణయాన్ని తీసుకొంది. రాష్ట్రంలో తిరుగులేని జనాదరణ కలిగిన చిరంజీవి సమైక్యవాదాన్ని వినిపించడంతో కొంతవరకు తెలంగాణాలో నష్టపోవాల్సి వచ్చింది. ఆ ప్రాంతానికి చెందిన సీనియర్‌ నాయకులు పార్టీకి దూరమయ్యారు.

అయితే తెలంగాణాలో కలిగిన నష్టాన్ని సీమాంధ్రా ప్రాంతంలో భర్తీ చేసుకునే అవకాశాలుంటాయని చిరంజీవి సన్నిహితులు భావిస్తున్నారు. సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమానికి మద్దతు పలకడంతో పాటు ఉద్యమకారులను స్వయంగా కలుసుకునేందుకు చిరంజీవి చేపట్టిన పర్యటనలు అనూహ్య విజయం సాధిస్తున్నాయి. ఇప్పటికే ఆయన విశాఖ, విజయవాడ, అనంతపురంలలో పర్యటించారు. మంగళవారం పశ్చిమగోదావరిలో ఉద్యమకారులను కలుసుకున్నారు. అన్నిచోట్లా ఆయనకోసం జనం విరగబడుతున్నారు. ఆయన చెప్పిన ప్రతిమాటకు జేజేలు కొడుతున్నారు. ఎన్నికల్లో టికెట్ల ఖరారు కాకముందు చిరంజీవి పశ్చిమలో పర్యటించారు. అప్పట్లో ఆయన పర్యటనలకు వచ్చిన జనం కంటే కూడా మంగళవారం వచ్చిన జనం అధిక సంఖ్యలో ఉన్నారు. అప్పటి పర్యటనలో టికెట్లు ఆశించిన అభ్యర్ధులంతా తమ జనబలాన్ని ప్రదర్శించారు. ఇందుకోసం అవసరమైన ధనబలాన్ని ఖర్చుచేశారు.

అప్పటి పర్యటనకు, ఇప్పటి పర్యటనకు మద్య అనేక వ్యత్యాసాలున్నాయి. పరిస్థితులు తారుమారయ్యాయి. అప్పట్లో చిరంజీవిని కాబోయే ముఖ్యమంత్రిగా భావించారు. అప్పుడప్పుడే ఆయన సినీరంగం నుంచి బయటకొచ్చారు. ఒక్కో నియోజకవర్గం నుంచి అనేకమంది అభ్యర్ధులు టికెట్ల కోసం పోటీలుపడ్డారు. పైగా ఆయన పుట్టిన జిల్లా, మెట్టిన జిల్లా కూడా ఇదే కావడంతో ఆయనకక్కడ మరింత ఇమేజ్‌ ఏర్పడింది. ప్రస్తుత పరిస్థితులను పరిశీలిస్తే జిల్లాలో ఆయన పార్టీ ఘోరఓటమి చవిచూసింది. పాలకులనుంచి స్వయంగా ఆయన ఓటమిపాలయ్యారు. ఇప్పట్లో ఏ ఎన్నికలు లేవు. జిల్లా అంతా చూసినా ఆయన పార్టీకి ఒకే ఒక ఎమ్మెల్యే ఉన్నారు. చిరంజీవి పర్యటనకు జనాన్ని తరలించే వారు కాని, ధనాన్ని ఖర్చు చేసేవారు కాని వేరెవరూ లేరు. పైగా ఆయనొచ్చిన కార్యక్రమం కూడా సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమం. ఇది ఏ ఒక్కరికో, ఒక పార్టీకో చెందినది కాదు. అయినప్పటికీ ఆయన పర్యటనలకు విశేషంగా జనం తరలొచ్చారు. ఇక్కడేకాదు. ఆయన వెళ్ళిన ప్రతి చోటా జనం విరగబడ్డారు.

గతంలో చిరంజీవిని చూడ్డం కోసం, రాజకీయ ప్రయోజనాల కోసమే జనం వస్తే ఈసారి నిజంగా చిరంజీవి ఆకాంక్షలు, లక్ష్యాలు నచ్చి జనం వస్తున్నారు. ఇప్పట్లో చిరంజీవి నుంచి ప్రజలకు ఒనగూరే ప్రయోజనాలేవీ లేవు. ఆయన రాష్ట్రానికి చేసే సేవలూ ఏమీ లేవు.అయినప్పటికీ చిరంజీవి సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమాన్ని ఏకత్రాటిపైన నడిపించగలరని, రాష్ట్రం విభజనకు గురికాకుండా ప్రజలను ఉత్తేరజపర్చగలరన్న ఆకాంక్ష ప్రజల్లో వ్యక్తమౌతోంది. చిరంజీవిని రాజకీయ నాయకుడిగా కంటే ఉద్యమనేతగా ప్రజలు అంగీకరించగలుగుతున్నారు. ఆది నుంచి చిరంజీవి వ్యక్తిత్వం పట్ల ఒక విశ్వాసం ఉంది. ఆయన మాటిస్తే తిరిగిపోరని అయితే నిర్ణయం తీసుకోవడానికే సాగతీత అవలంబిస్తారని ప్రజలు నమ్ముతారు. సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమానికి కట్టుబడినట్లు చిరంజీవి ప్రకటించడంతో సీమాంధ్రా ప్రాంతం ఆయనలో ఓ కొత్త నాయకుడ్ని చూస్తోంది.

కెసిఆర్‌ ఒత్తిడికి తలొగ్గడంతో కాంగ్రెస్‌పై సీమాంధ్ర ప్రజలకు విశ్వాసం సన్నగిల్లింది. వైఎస్‌ఆర్‌ మృతితో రాష్ట్ర కాంగ్రెస్‌కు ఆకర్షణ తగ్గింది. సమర్ధ నాయకత్వం కొరవడటంతో వచ్చే ఎన్నికల నాటికి రాష్ట్రంలో కాంగ్రెస్‌ పరిస్థితి ఎలా ఉంటుందోనన్న ఆందోళన ఆ పార్టీ శ్రేణుల్లోనే వ్యక్తమౌతోంది. ఇటీవల జరిగిన గ్రేటర్‌ ఎన్నికలు వీరి ఆందోళనను రెట్టింపు చేశాయి. తెలుగుదేశం పార్టీ ప్రస్తుత ఉద్యమంలో ఖచ్చితమైన నిర్ణయాన్ని ప్రకటించలేక పోతోంది. రెండు ప్రాంతాల ప్రజల మన్ననలు తనకు కొనసాగాలని ఆశిస్తోంది. ఆ పార్టీ వైఖరి అటు తెలంగాణా, ఇటు సీమాంధ్ర ప్రజల ఆగ్రహానికి గురవుతోంది. అటో ఇటో ఏదో ఒకటి తేల్చుకోవాలని, కనీసం ఒక ప్రాంత ప్రజల విశ్వాసాన్నైనా నిలబెట్టుకోవాలని, రెండు ప్రాంతాల నుంచి డిమాండ్లు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో చిరంజీవి తీసుకున్న సమైక్యవాద నిర్ణయంతో సీమాంధ్ర ప్రాంతంలో చిరంజీవి రాజకీయంగా పునరుజ్జీవం పొందే అవకాశాలు స్పష్టమౌతున్నాయి. ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో తమకు ప్రత్యామ్నాయ నేతగా చిరంజీవిని సీమాంధ్ర ప్రజలు అంగీకరిస్తున్నారు. అయితే అందివచ్చిన అవకాశాన్ని జారవిడుచుకునే తత్వాన్ని చిరంజీవి ఇప్పటికైనా ఒదిలించుకోవాల్సి ఉంది. సత్వరం నిర్ణయాలు తీసుకుని వాటిని క్షేత్రస్థాయిలో అమలు చేయగల సమర్ధవంతమైన యంత్రాంగాన్ని రూపుదిద్దుకోవాల్సి ఉంది. లేని పక్షంలో సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమ ఫలితాలు ఎలా ఉన్నప్పటికీ చిరంజీవికి సీమాంధ్రలో అదనంగా ఒరిగేదేమీ ఉండదు. పైగా తెలంగాణా ప్రాంతంలో ఇప్పటికే జరగాల్సిన నష్టం జరిగిపోయింది.

***************************************

ANDHRAPRABHA

EDITORIAL

ఉపరాష్ట్రంతోనే ఉపశమనం

 

శీర్షిక కింద, గతవారం ప్రస్తుత సంక్షోభానికి, తెలంగాణాను ఉప-రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయటమే, ఉత్తమ పరిష్కారమని స్థూలంగా సూచించటం జరిగింది. ఈ ప్రతిపాదనను మరింత విస్తృతంగా వివరించవలసిన అవసరముంది. దానికి ముందుగా దేశంలో ఒక నూతన రాష్ట్రం ఏర్పాటు కావాలంటే భారత రాజ్యాంగంలో పేర్కొనబడిన విధానం గురించి స్థూలంగా తెలుసుకోవాలి. రాజ్యాంగంలోని మొదటి మూడు అధికరణలు అంటే ఆర్టికల్స్‌ 1, 2, 3 ప్రకారం ఒక నూతన రాష్ట్ర ఏర్పాటుకి సంబంధించిన బిల్లు పార్లమెంటులో ప్రవేశపెట్టడానికే, రాష్ట్రపతి ముందస్తు అనుమతి అవసరం. రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు ఏ విషయమైనా వెళ్లాలంటేనే అది కేంద్ర క్యాబినెట్‌ చర్చించిన పిదపే సాధ్యమవుతుందన్నది తెలిసిందే. రాష్ట్రపతి అట్టి ప్రతిపాదనను సిఫార్సు చేస్తేనే పార్లమెంటులో నూతన రాష్ట్ర ఏర్పాటుకి సంబంధించిన బిల్లు చర్చకు నోచుకొంటుంది. పార్లమెంటు ఆమోదానికి సాధారణ మెజార్టీ చాలునన్నది వాస్తవమే. అయితే, పార్లమెంటు ఆమోదించిన బిల్లు సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభ(ల) అభిప్రాయానికి పంపవలసి ఉంటుంది. అలా అభిప్రాయం కోసం నివేదించడమే తప్పనిసరి గాని దాని ఆమోదం కాదు. ఆఖరికి, రాష్ట్రపతి తుది ఆమోదం పొందాలి, అప్పుడే నూతన రాష్ట్రం ఏర్పాటు ప్రక్రియ పూర్తవుతుంది. సాంకేతిక కోణంలో మాత్రమే పరిశీలిస్తే, రాష్ట్ర శాసనసభ(ల) అభిప్రాయమే గాని, ఆమోదం తప్పనిసరికాదు. అయినా రాజకీయ కోణంలో చూస్తే మాత్రం, సంబంధిత శాసనసభ అంగీకారం ఆమోదం, లేకుండా నూతన రాష్ట్రావిర్భావం సాధ్యం కాదనే చెప్పాలి. ఇటీవల ఏర్పాటు కాబడిన మూడు కొత్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటు అంతకుముందు కూడా ఈ ప్రక్రియ ఆయా శాసనసభల సమ్మతితోనే జరిగిందన్నది గమనార్హం. ప్రణబ్‌ కూడా శాసనసభ ఆమోదం లేకుండా ఏకాభిప్రాయం లేకుండా తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేసే ప్రక్రియ ముందుకు సాగదనే చెప్తున్నారు. త్వరలో బి.జె.పి.తో సహా అన్ని ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలు ఇదే విధానాన్ని ప్రతిపాదిస్తాయి. రాజకీయ అవసరాల దృష్ట్యా ఇదెలా ఉన్నా, ఈ డిసెంబరు 9 రాత్రి 11.30 నిముషాలకు కేంద్ర హోం మంత్రి చిదంబరం ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పాటు ప్రక్రియ ప్రారంభించబోతున్నామని చేసిన ప్రకటనానంతరం విపరీత పరిణామాలు, రాష్ట్రంలో రాజకీయ సంక్షోభం, రాజకీయ పార్టీల నాయకుల పోకడలు, కప్పదాట్లు, ఉద్యమాల తీవ్రతలో సంభవిస్తున్న ఆర్థిక, సామాజిక, నష్టాలు, సామాన్య ప్రజలకు సంభవిస్తున్న ఇక్కట్లు, అంతేకాదు, ఈ ప్రకటన వెలువడిన మర్నాటి నుంచే దేశంలో ఇంతకాలం స్తబ్ధుగా ఉన్న 17 రాష్ట్రాలలోని 30 ప్రత్యేక రాష్ట్ర వాదాలు మళ్లీ పేట్రేగిపోవటం ఇంతకుముందు లేని కొన్ని కొత్త ప్రత్యేక రాష్ట్రవాదాలు ఉద్భవించటం చూస్తే చాల బాధ కలుగుతోంది. తమిళనాడూ భగ్గుమని చిదంబరంను కంగు తినిపించింది. ఫలితంగా కాంగ్రెస్‌, కేంద్ర ప్రభుత్వం తెలంగాణ విషయంలో వెనకడుగు వేయటం అనివార్యమయింది.

మిత్రపక్షాలు వ్యతిరేకిస్తున్నందువల్ల గతంలో బి.జె.పి. తెలంగాణ ఇవ్వలేదు. ఇప్పుడు కాంగ్రెస్‌ పరిస్థితీ అంతేనని తమ రాష్ట్రాల శ్రేయస్సు దృష్ట్యా అన్నిపార్టీల సభ్యులు పార్లమెంటులో మద్దతు ఈయరని గ్రహించవద్దా? ఈ విధంగా ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పాటు ప్రక్రియ ప్రస్తుతానికైనా అటకెక్కిన నేపథ్యంలో తెలంగాణ వాదులు కూడా ఏదో ఒక మేలైన ప్రత్యామ్నాయాన్ని ఎంచుకోవటం తప్పనిసరైంది. చైనా సిద్ధాంతకర్త ''ఝాన్‌త్యా'' ఇటీవలనే భారత్‌లో ప్రాంతీయ, మత, కుల, భాషాపరమైన విభేదాలు, విద్వేషాలు ప్రబలి త్వరలోనే 30 -40 చిన్న చిన్న స్వతంత్ర దేశాలుగా చీలిపోనున్నదంటూ శకునపక్షిలా కూసిన కూతలను తెలంగాణావాదులతో సహా, భారతీయులందరూ గమనంలోకి తీసుకోవాలి. తెలంగాణ ఏర్పాటు పలు ప్రత్యేక రాష్ట్ర వాదాలకు ఊతమిచ్చి దేశం చిన్నాభిన్నమై పోవటం వారికి మాత్రం తెలంగాణా వాదులకు ఇష్టమా? ఈ ప్రాంతం ప్రజలకు స్వపరిపాలన, సుపరిపాలన, వనరుల సమ న్యాయబద్ధ లభ్యత, స్థానిక వినియోగం వారి డిమాండ్‌ అయితే, రాజకీయ స్వలాభం కాకపోతే, దేశం మొత్తం హర్షించే విధంగా ఉప రాష్ట్ర ప్రతిపాదనకు అంగీకరించాలి. భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాల ఏర్పాటుకి మార్గదర్శకం వహించినట్లే, ఈ ప్రత్యామ్నాయానికి అంగీకరించి, ఇతర రాష్ట్రాలలోని ప్రత్యేక రాష్ట్రవాదులకు ఆదర్శం కావాలి. తెలంగాణా ప్రజల ఉపరాష్ట్ర ప్రతిపాదన గురించి మరిన్ని వివరాలు చూద్దాం. (1) రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 3ను సవరించి కేవలం ఒక పరిమితకాలం, ఓ పదేళ్లు మాత్రమే అమలులో ఉండేలా ఉప రాష్ట్రాల ఏర్పాటుకి వీలు కల్పించాలి. పదేళ్ళ తర్వాత యధా పూర్వస్థితి పునరుద్ధరించబడాలి. (2) వెంటనే తెలంగాణ ఉప రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేసి, మన రాష్ట్రంలో గాని, ఇతర రాష్ట్రాలలో గాని మరికొన్ని ఉప రాష్ట్రాల ఏర్పాటు విషయంలో తగు నిర్ణయాలు ఆరు నెలల కాల వ్యవధిలో తీసుకోవడానికి గాను ఒక స్వతంత్ర కమిషన్‌ని నియమించాలి. అది అందరినీ సంప్రదించి తగు సిఫార్సులు చేయాలి. (3) ఉప రాష్ట్రానికి గతంలోని ప్రాంతీయ బోర్డులకు భిన్నంగా దాదాపుగా ఇప్పుడు రాష్ట్ర శాసనసభలకున్న శాసనాధికారాలన్ని ఉండాలి. ప్రస్తుత రాజ్యాంగంలో రాష్ట్రాలకు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి ప్రత్యేక విధులు, అధికారాల విభజన ఉన్నట్లే శాసనసభకు, ఉప శాసనసభకూ మధ్య ఉండాలి. కొన్ని ప్రత్యేకాంశాలు ఉమ్మడి జాబితాలో ఉంచవచ్చు. (4) ఉప రాష్ట్రానికి ఆ ప్రాంతంలోని ఒక నగరాన్ని హెడ్‌ క్వార్టర్స్‌ (రాజధాని) గా ఎంచుకొని దాన్ని అభివృద్ధి పరచుకొనే సౌలభ్యం ఉండటమే గాక, రాష్ట్రం మొత్తానికి ఒక ప్రధాన లేదా ఉమ్మడి రాజధాని ఉంచవచ్చు. మన రాష్ట్రంలోనైతే హైదరాబాద్‌ను తెలంగాణ, ఉపరాష్ట్రానికి మొత్తం రాష్ట్రానికి ఉమ్మడి రాజధానిగాను, ఉంచడంతో బాటు గ్రేటర్‌ హైదరాబాద్‌ని మరో ఉప-రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేస్తే ఏ సమస్యా ఉండదు. ఉదాహరణకి ఢిల్లీ మున్సిపల్‌ కార్పొరేషన్‌కి, ఢిల్లీ రాష్ట్రానికి, దేశానికి ప్రధాన పాలనా కేంద్రంగా అంటే రాజధానిగా ఉంది గదా. (5) కేంద్ర, రాష్ట్రాల మధ్యనున్న ఏర్పాటు వలెనే, రాష్ట్రం, ఉప రాష్ట్రాలకూ స్వతంత్ర పాలనా వ్యవస్థ/ బ్యూరోక్రసీ, న్యాయవ్యవస్థ (జుడీషియరీ) ఉంటాయి. కాదంటే కామన్‌ హైకోర్టు ఉంటుంది. (6) ఏ పేర్లు పెట్టినా, ఉప రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక శాసనసభయే గాదు, ముఖ్యమంత్రి, మంత్రివర్గం ఉండొచ్చు. మొత్తం రాష్ట్రానికున్న శిఖరాగ్ర శాసనసభకు, పాలనా వ్యవస్థకు కొన్ని ప్రత్యేకాంశాల మీద మాత్రమే, అదిన్నూ పర్యవేక్షణాధికారం మాత్రమే ఉంటుంది. (7) ఉప రాష్ట్ర ఆదాయం వ్యయాధికారం 90 శాతానికి పైగా దానికే చెందుతుంది. మిగిలిన 10 శాతం వెనకబడిన ప్రాంతాలకు చెందాలి. (8) రాష్ట్రాల మధ్యనున్నట్లే ఉప రాష్ట్రం మధ్య నిధుల, విధుల, వనరుల, నదీజలాల పంపకం నిర్దిష్టంగా చేసుకోవచ్చు పేచీలు, అపోహలు లేకుండా. తెలంగాణ ప్రజలకు ఉప రాష్ట్రం ఏర్పాటు మంచి ఉపశమనమవుతుంది. భాషా బంధం నిలపబడుతుంది. భావ సమైక్యత పెంపొంది ప్రాంతీయ విద్వేషాలు సమసిపోతాయి సమైక్యవాదుల ఆకాంక్షా నెరవేరుతుంది.

 

***************************************

 

******************************************************************************************

SAKSHI

EDITORIAL

""™ðl-Ë$-VýS$-¯ér ¿¶æMìS¢ Æý‡çÜ…...''

 

Æ>çÙ‰…ÌZ Ô>…¿¶æÑ õ³Æý‡$ ѯ]l° VýSyýlç³ Ìôæ§ýl$. Hyólâ¶æå ç³íÜ-{´ë-Ķæ$…ÌZ Hyólyýl$ ÌZM>Ë Æý‡çßæ-ÝëÅβ ™èl¯]l ç³#MìSPr ç³sìæt¯]l O§ðlÐ]l çÜÐ]l*¯]l Ð]l*¯]lÑ... C¨W¨Vø Ô>…¿¶æÑ A…r* VýSyýl-_¯]l Mö°² ¯ðlËË$V> B…{«§ýl-§ól-Ô¶æ…-ÌZ° Ò$yìlĶæ* AçßZ-Æ>-{™éË* ^ólíܯ]l B«§éÅ-†ÃMýS gê™èlÆý‡ A…™é C…™é M>§ýl$. CÆý‡-Ð]l-Äñæ-¬Å-MýSsZ Ô¶æ™é-ºª… çÜVýS… ç³NÆý‡¢Äôæ$Å ¯ésìæMìS C…yìlĶæ* çÜ*ç³ÆŠ‡ ç³Ð]l-ÆŠ‡V> Ð]l*Æý‡-»Z-™ø…§ýl…r* ´ëÔ>a™èlÅ çÜ…çܦ H§ýl-Ƈ¬¯é ç³°VýS-r$t-MýS$° {ç³^éÆý‡… ^ólõÜ¢... ™èlÐ]l$ ^èl$r*t {ç³ç³…-^é°² Ð]l$Æý‡-_´ùƇ¬ °sê-Æý‡$V> °Ëºyìl ¿¶æ$gêͲ ´÷…VýS-»ñæ-r$tMýS$ Ð]l$È Ð]l¬ÇíÜ-´ùÄôæ$ ç³Æý‡Þ-¯é-ÍsîæË Ððl{Ç-Ððl…VýS-âê-Ƈ¬-™èlÓ… Ð]l*¨ÇV>¯ól, Ô>…¿¶æ-ÑMìS çÜ…º…-«¨…` A§ðlª çÜ…Æý‡-„ýS-MýS$-Æ>Í ´ë{™èl ´ùíÙ…_¯]l AçÜË$ ™èlÍÏ ^ðlí³µ¯]l {糆Ð]l*sê ç³…^èl-Ð]l$-Ðól-§ýl…V> ¯ðlËË ™èlÆý‡-ºyìl {ç³^é-Æý‡-OÐðl$-´ù-Ƈ¬…¨.
´ù™èl$-Ë*Ç ÒÆý‡-{º-çßæÃ…V>Æý‡$, ÒÆý‡-¿ZVýS Ð]lçÜ…-™èl-Æ>-Ķæ$Ë$ Ððl¬§ýlË$ §ýlOÌñæ-ÌêÐ]l* Ð]lÆý‡MýS$ O§ðlÐéË* O§ðlÐ]l-çÜ-Ð]l*-¯]l$-Ë…™é BÐðl$¯]l$ {ç³™èlÅ„ýS, ç³Æø„ýS 糧ýl®-™èl$ÌZÏ MýSÆý‡$-×ìæ…_ MýSsê-„ìS…^é-Æý‡° MýSÆð‡…r$ ïܵyýl$™ø ^é¯]l-â¶æå-°…yé Ððl*™ðl-MìSP-´ù-Ƈ¬…¨. VýS™èl f¯]lÃÌZ §ýlOÌñæ-Ìê-Ð]l*™ø MýSÍíÜ Vú™èlÐ]l$ º$§ýl$®yìl ÕçÙÅ-™èlÓ… ´÷…§é-¯]l° Ô>…¿¶æÑ Ð]l¬§ýl$ª Ð]l*rÌŸ-Ë$-MýS$-™èl$…sôæ G…§ýl$-OMðS¯é Ð]l$…_§ýl° çÜ$Ë¿¶æ Ý뫧ýlÅ-OÐðl$¯]l ¿¶æMýS¢-Møsìæ Ð]l¬…§ýl-çÜ$¢V> {ç³×ê-Ð]l*Ë$ çÜÐ]l$-ǵ…^èl$-MýS$…¨. C§ól… Ððl{Ç A° °ÐðlÓ-Æý‡-´ù-™èl$¯]l² hgêq-çÜ$-Ð]l#Ë Ð]l*r ™öË$™èl Oò³MìS ™ólËMýS-´ù-Ƈ¬¯é Ð]l*¯]l-Ð]l-çßæ-MýS$PË MýSÑ$-çÙ¯Œl ^öÆý‡Ð]l, "Ýë„ìS' º–…§ýl… ç³ÇÔZ-«§ýl-¯]lË ç³#×êů]l ÐéçÜ¢-ÐéË$ JMýSP-sŸ-MýSP-sìæV> ÐðlË$-VýS$-ÌZMìS Ð]l^éaƇ¬.

Ô>ç܈ Ñgêq-¯é°²M>MýS Ð]l$…{™éË$, Ð]l$íßæ-Ð]l$Ͳ Ð]l*{™èlÐól$ ¯]lÐól$à çÜÐ]l*-gêË$ §é§é-ç³#V> A…™èl-Ç çÜ$¢-¯é²-Ķæ$° çÜ…™èl-íÜ…^ól ç³Çíܦ† Ìôæ§ýl$. Ô>ç܈ Ñgêq-¯]l…™ø Ð]l˜ÉéÅ°² Ðól$â¶æ-Ñ…_Ð]l$È Ý÷Ð]l¬Ã ^ólçÜ$-Mø-VýSË »ê»êË$, çÜ…™ŒlË$, ÝëÓÐ]l¬-ËMýS$ Ð]l$¯]l çÜÐ]l*-f…ÌZ Mö§ýl-Ðól-Ìôæ§ýl$. B«§ýl$-°MýS™èl çÜ–íÙt…^ól VýS…§ýl-Æý‡- Vø-âê-°MìS ÑÆý‡$-VýS$-yýl$-Ð]l$…§ýl$ ™èlÐ]l$-Ð]l§ýlª E…§ýl…r* ÐðlË$-çÜ$¢¯]l² B«§éÅ-†ÃMýS Mösêt-ËMýS$ ÌñæMóSP-Ìôæ§ýl$. ç³íÜ-í³-ËÏË ÆøV>Ë$ MýS$§ýl$-Æý‡$-Ýë¢-Ð]l$° ÐéÇ Ìôæ™èl Ô¶æÈÆ>Ë Ò$§ýl GMìSP-™öMóSP »ê»êË$... ™èlÐ]l$ ÐólË$, VøÆý‡$ÌZ MýS*yé Ð]l$íßæ-Ð]l$-Ë$-¯é²-Ķæ$° f¯]l… ¯ðl†¢¯]l ^ðlÄôæ$Å M>MýS M>Ë$ MýS*yé ò³sôæt kr$t-´ù-ÍV>â¶æ$å..Ð]l*Æð‡P-sŒæ, õÙÆŠ‡ Ð]l*Æð‡P-sŒæË-MýS$ yú¯Œl-{sñæ…yŠl E…yýl-Ð]l-^óla-Ððl*-V>± B«§éÅ-†ÃMýS… õ³Çr ÝëW…^ól §øí³yîl ÐéÅ´ë-Æ>-°MìS †Æý‡$-VýS$…yýl-§ýl° VýSÐ]l$-°…_ BÑÆý‡Â-Ñ…-_¯]l ¯]lĶæ* ¯]lĶæ$-Ð]l…-^èl-MýS$Ë$ MýS$ç³µË$ ™ðlç³µ-Ë$V> E¯]l² çÜÐ]l*-f… Ð]l$¯]l¨. ÒÇÒ$§ýl {糿¶æ$™èlÓ °õÙ«§ýl… Ìôæ§ýl$. Æ>gêÅ…VýS °Ä¶æ$…-{™èl×æ Ìôæ§ýl$.

A™èl$Å-¯]l²™èl ï³u>ÌZÏ Ð]lÅMýS$¢Ë$, Æ>fMîSĶæ$ ¯éĶæ$-MýS$Ìôæ Ð]l˜ÉýlÅ çÜ{Ð]l*-r$t-ËMýS$ Ð]l$àÆ>f ´ùçÙ-MýS$-ËÐ]l#-™èl$-¯]l²-糚yýl$ M>ÚëĶæ$… MýSsìæt... ò³sôæt Rê¯éË çÜ…QÅ ò³Æý‡-VýS-rÐól$ ™èlç³µ ™èlVýSYr… E…yýl§ýl$. CÌê…sìæ ¯ólç³-£ýlÅ…ÌZ f¯]l… ºËïßæ-¯]l-™èl˯]l$…_ Æ>gôæ-íÜ-Ð]l$È ç³#sìæt-çÜ$¢¯]l² ¯]lÐ]l$Ã-MýSç³# AWYÌZ ™èlÆ>P-°MìS, Ô>݈ë°MìS ^ør$ ËÀ…^èl§ýl$. VýS$yìlz ¯]lÐ]l$ÃMýS… VýS${Æý‡-ç³#-ÝëÓÈ ^ólçÜ$¢-¯]l²-糚yýl$ _™èl¢ ^é…^èl-ËÅ…, E¯éçýl…, Ð]l*¯]l-íÜMýS OÐðlMýS-ÌêÅ-ËMýS$& O§ðlÐ]l-™éÓ-°MìS Ð]l$«§ýlÅ ¿ôæ§ýlÐ]lÊ MýS°í³…^èl§ýl$.

Ô>…¿¶æÑ K Hyólâ¶æå ç³íÜ-í³ËÏ. Ððl$Æý‡$ç³# Ððl$ÇõÜ¢ Ðé¯]l MýS$ÇõÜ¢ BM>-Ô>¯]l çßæÇÑË$Ï ÑÇõÜ¢... AÐ]l±² ™èl¯]l-Ðól-¯]l-¯]l$-MýS$¯ól AƇ¬-§é-Æó‡-yýl$Ë ç³íÜ-{´ëĶæ$… BÐðl$¨. B {´ëĶæ$ç³# H ç³íÜ MýS*¯]l AƇ¬¯é ™èlÍÏ H… ^ðlí³™ól A§ól ç³Ë$-MýS$-™èl$…¨. A§ól °fÐ]l$° ¯]lÐ]l¬Ã-™èl$…¨. ¯]lsìæ…^èl§ýl$... B {¿¶æ-Ð]l$-ÌZ¯ól iÑçÜ$¢…¨. Ô>…¿¶æÑ ^ólçÜ$¢-¯]l²© A§ól. Ð]l$VýS-«©Æý‡ íÜ°Ð]l* ^èl*í³…_ "¯]l$ÐólÓ Ð]l$VýS-«©-Æý‡'& A° ™èlÍÏ-§ýl…-{yýl$-Ë…sôæ M>§ýl° B {´ëĶæ$…ÌZ H í³ËÏ-Ðé-yýl…-sê-yýl$-VýS-¯]l-MýS? CÌê Ð]l$íßæ-Ð]l*-™èl$ÃͲ Ð]l$äåÐ]l$äå çÜ–íÙt…^ól M>Æ>U¯é ò³r$t-Mø-Ðé-˯]l$-MýS$…sôæ C…sìæ…sê K V>…«©... K içÜ‹Ü... K º$§ýl$®-yìl° »êË {ºçßæÃ-Ë$V> ÈÐól$-MŠS ^ólçÜ$-Mø-Ð]l^èl$a. G…§ýl$-OMðS¯é Ð]l$…_¨& ¯]lÐól$ÃõÜ¢ ¯]lçÙt-Ðól$-Ð]l¬…§ýl° ¿êÑ…^ól çÜÐ]l*-f…™ø-´ër$ Ð]l*¯]l-Ðé-çÜMìS¢ Ððl$…yýl$V> E¯]l²§ól ÐéÆý‡¢ A° {†MýS-Æý‡×æ Ô¶æ$¨®V> MýS$Ðól$Ã-çÜ$¢¯]l² Ò$yìlĶæ* »ê«§ýlÅ-™èl -Æ>-íßæ-™èlÅÐól$ D AÆý‡¦…ç³-Æý‡¦…Ìôæ° MýS£ýl-(¯é)Ë {ç³ÝëÆý‡, {ç³^éÆý‡ MýS$…¿¶æ-Ð]l–-íÙtMìS M>Æý‡-×æ-Ð]l$-Ð]l#-™ø…¨.
Ýë„>™èl$¢ §ýlOÌñæ-ÌêÐ]l* B »êÍMýS¯]l$ AMýS$P¯]l ^ólÆý‡$a-MýS$° Ô>…¿¶æÑ _ËMýS-ç³-Ë$-MýS$-ËMýS$ O§ðlÐ]l-™éÓ°² B´ë-¨…^ól M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*°² B…{«§ýl-{ç³-§ól-ÔŒæ Ð]l_a -Ð]l$È ^ólºrt-¯]l$-¯é²-Æý‡° °VýS$Y-™ól-ËV>¯ól õßæ™èl$-Ðé§ýl çÜ…çœ*Ë$, {ç³ÝëÆý‡ Ý뫧ýl-¯éË$ ¨VýS$Y¯]l Ìôæ_ °gêË ™èlÐ]lÓMýS… {´ëÆý‡…-À…^éƇ¬. ™èlÆý‡_, ™ðlÇ_ ^èl*õÜ¢ A…™é Ð]l…^èl¯]l... ç³íÜ-´ë-糯]l$ Ayýlz… ò³r$t-MýS$° BÐðl$ ™èlÍÏ& ™èl…{yìl ^ólçÜ$¢¯]l² Ð]l…^èl¯]l... «§ýlÆý‡Ã… õ³Çr ÝëW…^èl§ýlË_¯]l §øí³yìl... {ç³fË ¿¶æMìS¢-´ë-Æý‡-Ð]l-Ô>Å-Ë™ø Byýl$-MýS$…r$¯]l² þ§ýl…... JMýSP-sŸ-MýSP-sìæV> A¯ólMýS… ÐðlË$VýS$ ^èl*Ô>Ƈ¬. Ð]l*¯]lÐ]l çßæMýS$PË MýSÑ$-çÙ¯Œl ^öÆý‡Ð]l ç³#×êů]l B »êÍMýS VýS$yìl-¯]l$…_ ºyìlMìS ^ólÇ Gç³µ-sìæMìS Ð]l*Ð]lÊË$ Ð]l$°íÙ AÐ]l#-™èl$…§ø Ðól_ ^èl*yéÍ.
¿êÆý‡-¡Ä¶æ$ çÜÐ]l*-f…ÌZ ¯ólsìæMîS MýSÆý‡-yýl$-VýSsìæt E¯]l² VýS$yìlz ¯]lÐ]l$Ã-M>-˯]l$ Ô>…¿¶æÑ E§ýl…™èl… Ð]l$Æø-ÝëÇ ÐðlËÏ-yìl…_…¨. ¯ólsìæ-MîS& ""™ðl-Ë$-VýS$-¯ér ¿¶æMìS¢-Æý‡çÜ… ™ðlç³µ-Ë$V> ´ëÆý‡$-™ø…¨... {Oyðl¯óli ïÜPÐ]l¬ ÌôæMýS yól…fÆý‡$V> Ð]l*Æý‡$-™ø…¨'. ^èl$r*t E¯]l² çÜÐ]l*-f…ÌZ C…™èlMýS$Ñ$…_ Ð]l…^èl¯]l ^ólçÜ*¢ MýSËM>-Ë…V> Æ>f¿Z-V>Ë$ A¯]l$-¿¶æ-ÑçÜ$¢¯]l² MóSr$-V>â¶æå çÜ…VýS-™ól-Ñ$-r¯]l² {ç³Ô¶æ²-˯]l* Ô>…¿¶æÑ E§ýl…™èl… ÌôæÐ]l-¯ðl-™èl$¢-™ø…¨. °Æý‡-„ýS-Æ>-çÜÅ™èl M>Æý‡-×ê¯]l {糺ͯ]l Ð]l˜ÉéÅ-°MìS Ñ$…_ A„ýS-Æ>-çÜ$ÅÌZÏ E¯]l² VýS$yìlz ¯]lÐ]l$Ã-M>Ë gêyéÅ-°MìS ÑÆý‡$-VýS$yýl$ MýS¯]l$-Vö-¯éÍÞ E…¨. f¯]l… ^èl*çÜ$¢-¯é²Æý‡$ M>ºsìæt H… ^èl*í³…_¯é çܺ»ôæ A¯ól íÜ°Ð]l* çœMîSP ¯]l$…_ ÐéÆ>¢ {ç³ÝëÆý‡ Ý뫧ýl-¯éË$ §ýl*Æý‡… fÆý‡-V>-ÍÞ¯]l AÐ]l-çÜ-Æý‡Ð]lÊ MýS°í³-Ýù¢…¨.

***************************************

SAKSHI

EDITORIAL

ÐólÆ>µr$Ðé§é°MìS ÑÆý‡$VýS$yýl$ OÐðlG‹Ü

fËÐ]l¯]lÆý‡$Ë™ø f¯]l çÜOÐðl$MýSÅ™èl

™ðlË…-V>×æ Ððl¯]l$MýS»êr$™èl¯]l… ç³ÇÚëPÆ>°MìS V>¯]l$ AMýSPyìl {ç³fËÌZ ÑÔ>ÓçÜ… ò³…´÷…¨…-^é-ÍÞ¯]l AÐ]l-çÜÆý‡… E…§ýl° ^ðlí³µ OÐðlG‹Ü ^ólÐðlâ¶æÏ ¯]l$…^ól ™èl¯]l ´ë§ýl-Ķæ*-{™èl¯]l$ {´ëÆý‡…-À…^éÆý‡$.

Æ>-çÙ‰…ÌZ ÐólÆ>µ-r$-Ðé§ýl «§øÆý‡-×æ$Ë ¡{Ð]l-™èl¯]l$ çÜ…„óSÐ]l$ M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*Ë §éÓÆ>, fËĶæ$-fq…, ´ëÇ{Ô>-Ñ$-MîS-MýS-Æý‡×æ §éÓÆ> OÐðlG‹Ü ™èlWY…^èl-VýS-ÍV>Æý‡$. OÐðlG‹Ü-Ìôæ° ÌZr$ A§ýl¯]l$V> ¡çÜ$MýS$° Æ>çÙ‰…ÌZ ÐólÆ>µ-r$-Ðé§ýl E§ýlÅ-Ð]l*Ë$ Ñf–…ÀçÜ$¢¯é²Æ‡¬. ç³Ç´ë-Ë¯é §ýl„ýS-™èl™ø çÜ…„ø-¿ê-˯]l$ °Ðé-Ç…^èlyýl…, {糿¶æ$™èlÓ Ð]lņÆó‡MýS ¿êÐ]l-¯]lË ¡{Ð]l-™èl¯]l$ ™èlWY…^èlyýl… GÌêVø OÐðlG‹Ü B^èlÆý‡×æ ¯]l$…_ Ð]l$¯]l… ¯ólÆý‡$a-Mø-ÐéÍ.

B…{«§ýl-{ç³-§ólÔŒæ ç³#çÙP-Ë…V> fËÐ]l-¯]l-Æý‡$Ë$ VýSË Æ>çÙ‰…. Vø§é-Ð]lÇ, MýS–çÙ~, ™èl$…VýS-¿¶æ{§ýl, ò³¯é², Ð]l…Ô¶æ-«§éÆý‡, f…Æý‡n*-Ð]l† Ððl¬§ýl-ËVýS$ ¯]l§ýl$Ë$ §é§éç³# 5 ÐólË sîæG…ïÜË ±sìæ° A…¨çÜ$¢-¯é²Æ‡¬. AÌêVóS, çÜ$ÑÔ>-ËOÐðl$¯]l çÜÐ]l¬{§ýl¡Æý‡…, ArÒ ç܅糧ýl, Q°f ç܅糧ýl, ¿¶æ*VýSÆý‡Â fÌêË$, Ð]l*¯]lÐ]l Ð]l¯]l-Æý‡$Ë$ VýSË Æ>çÙ‰… B…{«§ýl-{ç³-§ólÔŒæ. Æ>çÙ‰…ÌZ AçÜ-Ð]l*¯]l AÀ-Ð]l–-¨®MìS çÜ…º…«¨…_ ™öͯéâ¶æÏ ¯]l$…_ JMýS çÜÐ]l$çÜÅ Ððl¯é²-yýl$™èl* Ð]lçÜ$¢¯]l²¨. fËÐ]l-¯]l-Æý‡$-˯]l$ MýSÆý‡$Ð]l# {´ë…™é-ËMýS$ Ñ°Äñæ*-W…-^èl-yýl…ÌZ, ç³Ç{Ô¶æ-Ð]l$-˯]l$ Ýë¦í³…_ °Æý‡$-§øÅVýS çÜÐ]l$çÜů]l$ G§ýl$-ÆøP-Ð]l-yýl…ÌZ, ѧéÅ-ËĶæ*-˯]l$ ÑçÜ¢–-™èl…V> Ýë¦í³…_ ѧýlů]l$ ò³…´÷…¨…-^èl-yýl…ÌZ BÕ…_¯]l Ñ«§ýl…V> çœÍ™éË$ Æ>¯]l…§ýl$Ð]l˯]l, °Æý‡…-™èl Æ>Ķæ$…V> {´ë…™éË Ð]l$«§ýlÅ Ñ¿ôæ-§éË$, A¯]l$-Ð]l*-¯éË$, A´ù-çßæË$ Ððl…sê-yýl$-™èl* Ð]lçÜ$¢¯é²Æ‡¬. çœÍ™èl…V> Æ>çÙ‰…ÌZ B…{«§ýl, ™ðlË…-V>×æ, Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$, E™èl¢Æý‡MøÝë¢ ™èl¨™èlÆý‡ {´ë…™é-ËÌZ AÀ-Ð]l–-¨®MìS çÜ…º…-«¨…_¯]l çÜÐ]l$-çÜÅË$ ¯ésìæ ¯]l$…` ^èlÆý‡a±Ä¶æ*… Ô¶æ…V> E…r$¯é²Æ‡¬.

 

-M>…{VðS‹Ü ´ëÈt »ê«§ýlÅ-™é-Æý‡-íßæ-™èlOÐðl$¯]l ç³Ç´ë-˯]l¯]l$ ™ðlË$-VýS$-§ólÔ¶æ… ´ëÈt ò³sìæt ¯]l…§ýl-Ð]lÊÇ ™éÆý‡-MýS-Æ>-Ð]l*-Æ>Ð]l# JMýS MýS$§ýl$ç³# MýS$¨í³ Kyìl…^éÆý‡$. ™ðlË$VýS$ {ç³fË B™èlÃVúÆý‡Ð]l…, B…{«§ýl$Ë çÜÐ]l$-{V>-ÀÐ]l–¨® °¯é§éË™ø BĶæ$¯]l A«¨-M>-Æý‡…-ÌZMìS Ð]l^éaÆý‡$. Ýëçßæ-Ýù-õ³™èl °Æý‡~-Ķæ*-ËMýS$ Ð]l*Æý‡$-õ³-OÆð‡¯]l G±tBÆŠ‡ Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ G¯ø² çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>-Ë$V> ò³…yìl…VŠSÌZ E¯]l² õܧýlÅ-ç³#-±sìæ ç³£ýlMýS… ™ðlË$VýS$VýS…VýS¯]l$ {´ëÆý‡…-À…^éÆý‡$.
MýSÆý‡*²Ë$, MýSyýlç³ hÌêÏË {ç³Äñæ*-f¯é-˯]l$ M>§ýl° ¯ðlË*ÏÆý‡$ hÌêÏ AÐ]lçÜÆ>Ë$ ¡Ça¯]l A¯]l…-™èlÆý‡… Ð]l${§é-çÜ$MýS$ ™éVýS$-±Æý‡$ A…¨…^ól ç³£ýl-MýS…V> ™ðlË$VýS$VýS…VýS {´ëgñæMýS$t¯]l$ ¯ésìæ ™ðlË$-VýS$-§ólÔ¶æ… {糿¶æ$-™èlÓ… Æý‡*ç³MýS˵¯]l ^ólíÜ…¨.
¯ésìæ {糧ólÔŒæ MýSÑ$sîæ A«§ýlÅ-„ýS$-Ë$V> yéMýStÆŠ‡ OÐðlG‹Ü Æ>fÔóæ-QÆý‡-Æð‡yìlz ©°° ™ðlË$VýS$VýS…VýS M>§ýl$, "¯ðlË*ÏÆý‡$ VýS…VýS' A° ÑÐ]l$ÇØ…^éÆý‡$. MýSyýlç³, MýSÆý‡*²Ë$ hÌêÏË ÝëVýS$±sìæ AÐ]lçÜÆ>˯]l$ ¡Ça ¯ðlË*Ï-Æý‡$MýS$ ±sìæ° ™èlÆý‡-Í…^é-Ë° BĶæ$¯]l í³Ë$ç³#°^éaÆý‡$. AÌê BĶæ$¯]l Æ>çÙ‰…ÌZ ËÀ…^ól ±sìæ Ð]l¯]l-Æý‡$-Ë™ø Æ>Ķæ$-Ë ïÜÐ]l$ AÐ]l-çÜ-Æ>Ë$ ¡Æý‡a-Ð]l-^èla¯ól ÐðlËMýSrtÌôæ° {糆´ë§ýl¯]l ^ólíÜ {´ë…™éË Ð]l$«§ýlÅ Ñ¿ôæ-§éË$ Æý‡VýS-Ë-MýS$…yé °ÐéÇ…^éÆý‡$.
1983 ¯]l$…yìl 1989 Ð]l-Æý‡MýS* fÇW¯]l Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ AÀ-Ð]l–¨® E§ýlÅÐ]l$… H¯éyýl* {ç³™ólÅMýS Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$¯]l$ MøÆý‡Ìôæ§ýl$. C™èlÆý‡ {´ë…™é-ËMýS$ Ð]lņÆó‡MýS…V> E§ýlÅ-Ð]l*°² OÐðlG‹Ü ¯]lyýlç³Ìôæ§ýl$. Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ E§ýlÅ-Ð]l$…ÌZ ¿êVýS…V> Ððl¯]l$-MýS-ºyìl¯]l Ð]l$çßæ-º*-»Œæ-¯]l-VýSÆŠ‡, ¯]lÌŸY…yýl, {ç³M>Ô¶æ…, ¯ðlË*ÏÆý‡$ hÌêÏ-ËÌZ° {´ë…™é-ËMýS$ MýS–Úë~ fÌêË Ð]l$ãÏ…ç³#¯]l$ BĶæ$¯]l yìlÐ]l*…yŠl ^ólçÜ*¢ E§ýlÅ-Ð]l*Ë$, ´ë§ýl-Ķæ*{™èl ^ólÔ>Æý‡$.

-JMýS çÜ…§ýl-Æý‡Â…ÌZ ïÜÐ]l$ E§ýlÅ-Ð]l$-M>-Æý‡$Ë$ ç³#Í_…™èlË {´ëgñæ-MýS$tMýS$ Ð]lņÆó‡-MýS…V> ¡Æ>Ã-¯éË$ ^ólõÜ¢, ""Ð]l$¯]l… E§ýlÅ-Ð]l*ÌZÏ Ð]l$¯]l {´ë…™é-ËMýS$ HÑ$ M>ÐéÌZ Ayýl-V>Í M>±, C™èlÆý‡ {´ë…™éË {´ëgñæ-MýS$t-˯]l$ Ð]lņÆó‡-MìS…^èlyýl… çܺº$M>§ýl$'A…r* BĶæ$¯]l ç³#Í_…™èl-˯]l$ Ð]lņÆó‡-MìS…^èl-Ìôæ§ýl$. ™ðlË$VýS$VýS…VýS ç³£ýlMýS… AÐ]l$Ë$ fÇW™ól MýS–Úë~ »êÅÆó‡i {´ë…™èl… Gyé-ÇV> Ð]l*Æý‡$-™èl$…§ýl° yéMýStÆŠ‡ MóSGÌŒæ Æ>ÐŒl {ç³MýS-sìæ…_¯]l ¯ólç³-£ýlÅ…ÌZ MýS*yé OÐðlG‹Ü ç³#Í_…™èl-Ë-¯]l$ Ð]lņÆó‡-MìS…^èl-Ìôæ§ýl$. Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ E§ýlÅ-Ð]l$…ÌZ ¿êVýS…V> §é§éç³# 糨ÐólË Ð]l$…¨™ø Æ>çÙ‰ òÜ{MýS-sôæ-ÇĶæ$-sŒæ Ð]l¬rtyìl M>Æý‡Å-{MýSÐ]l$… ^ólç³-sìæt-¯]l-糚yýl$ MýS*yé OÐðlG‹Ü C™èlÆý‡ {´ë…™é-Ë {ç³Äñæ*f¯é˯]l$ Ð]lņÆó‡MìS…^èlÌôæ§ýl$.
AÌêVóS 1997 ¯]lÐ]l…-ºÆŠ‡ 1Ð]l ™ól©¯]l Ë„ýS Ð]l$…¨™ø °Æ>-àÆý‡- ©„ýS¯]l$ Ñ{§øçßæ ¨¯]l…V> ´ësìæ…^éÆý‡$. B¯éyýl$ B °Æý‡-Ô¶æ¯]l çÜ¿¶æÌZ Ë„îSÿ-´ë-Æý‡Ó†, »êËVø-´ëÌŒæ, ï܈Ðé§ýl Æý‡^èl-Ƈ¬{† KÌêY ™èl¨™èlÆý‡ M>…{VðS-õÜ-™èl-Æý‡$Ë$ ´ëÌŸY-¯é²Æý‡$. Æ>çÙ‰… ÌZ° MøÝë¢, ™ðlË…-V>×æ {´ë…™éË ¯]l$…yìl MýS*yé ÑÔóæçÙ çÜ…QÅÌZ ¯éĶæ$-MýS$Ë$ àfÆý‡-Ķæ*ÅÆý‡$. çÜ¿¶æÌZ ´ëÌŸY ¯]l² Ð]lMýS¢Ë$ Ððl¯]l$-MýS-ºyìl¯]l {´ë…™éË AÀ-Ð]l–¨®Oò³ {ç³çÜ… V>Ë$ ^ólÔ>Æó‡ ™èlç³µ H {´ë…™é±² Ð]lņÆó‡-MìS…^èl-Ìôæ§ýl$.

yé-MýStÆŠ‡ OÐðlG‹Ü ^ólÐðlâ¶æÏ ¯]l$…yìl ´ë§ýl-Ķæ*{™èl {´ëÆý‡…-À…^ól Ð]l¬…§ýl$, Ìôæ´ë„ìS ¯]l$…_ {´ëÆý‡…À…^éË° BĶæ$-¯]lOò³ A¯]l…-™èl-ç³#Æý‡… hÌêÏ ¯éĶæ$-MýS$Ë$ ò³§ýlª G™èl$¢¯]l J†¢yìl ™ðl^éaÆý‡$. M>± BĶæ$¯]l ™ðlË…-V>×æ {´ë…™èl… °Æý‡Ï„>Å°MìS VýS$OÆð‡…§ýl°, ™ðlË…-V>×æ Ððl¯]l$MýS»êr$™èl¯]l… ç³ÇÚëPÆ>°MìSV>¯]l$ AMýSPyìl {ç³fËÌZ ÑÔ>ÓçÜ… ò³…´÷…¨…-^é-ÍÞ¯]l AÐ]l-çÜÆý‡… E…§ýl° ^ðlí³µ, ^ólÐðlâ¶æÏ ¯]l$…^ól ™èl¯]l ´ë§ýl-Ķæ*-{™èl¯]l$ {´ëÆý‡…-À…^éÆý‡$. B Æý‡MýS…V> BĶæ$¯]l Ð]l¬QÅ-Ð]l$…-{†V> H Æý‡MýS-OÐðl$¯]l M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*Ë$, ç³£ýl-M>Ë$ {´ëÆý‡…-À…_¯é AÑ ^ólÐðlâ¶æÏ ¯]l$…^ól {´ëÆý‡…-À…^ól çÜ…{ç³-§é-Ķæ*°² ^ólç³-sêtÆý‡$.

-Æ>-çÙ‰…ÌZ Ððl¯]l$-MýS-ºyìl¯]l {´ë…™éÌZÏ AçÜ…-™èl–-í³¢° ™öËW…^é-Ë…sôæ õܧýlÅ-ç³#-±sìæ {´ëgñæ-MýS$tË$, ç³Ç{Ô¶æ-Ð]l$Ë$, Ð]l*¯]lÐ]l Ð]l¯]l-Æý‡$Ë Ñ°Äñæ*VýS…Oò³ §ýl–íÙt° MóS…{©MýSÇ…^éË° BĶæ$¯]l ¿êÑ…^éÆý‡$. Ððl¯]l$-MýS-»êr$ ™èl¯é-°MìS AÀ-Ð]l–-¨®° ÑÆý‡$VýS$yýl$V> BĶæ$¯]l ¿êÑ… ^éÆý‡$. A…§ýl$MóS Æ>çÙ‰…ÌZ Ë¿¶æÅ-Ð]l$Äôæ$Å fËÐ]l-¯]l-Æý‡$-˯]l$ A™èlÅ«¨MýS Ýë¦Æ‡¬ÌZ Ñ°Äñæ*VýS…ÌZMìS ™ólÐ]lyýl… MøçÜ… fËĶæ$-fq… ^ólç³-sêtÆý‡$.

-Æ>-çÙ‰…ÌZ 1983 ¯]l$…yìl 1989 Ð]lÆý‡MýS* ç³Ç´ë-˯]l ^ólíܯ]l ™ðlË$-VýS$-§ólÔ¶æ… Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ E§ýlÅÐ]l$… {糿êÐ]l… ^ól™èl çßæ…{©-&±Ðé, ™ðlË$VýS$VýS…VýS, }OÔðæË… MýS$yìl -M>Ë$Ð]l, V>ÌôæÆý‡$&¯]lVýS-ÇÌê…sìæ ç³£ýl-M>Ë$ {´ëÆý‡…-¿Z-™èlÞÐ]l… AƇ¬™ól ^ólÔ>-Æý‡$-M>±, H¯éyýl* °«§ýl$Ë$ MóSsê-Ƈ¬…_, MóS…{§ýl… A¯]l$-Ð]l$† çÜ…´ë-¨…_ ç³NÇ¢ ^ólĶæ$ Ìôæ§ýl$. Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$-Ðé-çÜ$ÌZÏ ™éÐ]l¬ °Æý‡Ï-„>Å°MìS VýS$Æý‡Ä¶æ*ÅÐ]l$¯ól ¿êÐ]l¯]l¯]l$ ™öËW…^èlyýl…ÌZ ÑçœË Ð]l$Ķæ*ÅÆý‡$. ™èlÆý‡$-Ðé™èl 1989&94 Ð]l$«§ýlÅM>Ë…ÌZ A«¨-M>-Æý‡…ÌZ Mö¯]l-Ýë-W¯]l M>…{VðS‹Ü ´ëÈt ´ë˯]l MýS*yé ïÜÐ]l$ {´ëgñæ-MýS$t-˯]l$ °Æý‡Ï-„ýSÅ… ^ólíÜ…¨. 1995&2004 Ð]lÆý‡MýS* ´ë˯]l ÝëW…_¯]l ^èl…{§ýl-»êº$ õܧýlÅç³# ±sìæ Æý‡…V>°², Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$ Æý‡…V>°² ¡{Ð]l…V> °Æý‡Ï-„ýSÅ… ^ólÔ>Æý‡$.

2004 ÌZ ´ë˯é ç³V>YË$ ^ólç³sìæt¯]l OÐðlG‹Ü ™ðlË…-V>×æ, Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$, E™èl¢-Æý‡-MøÝë¢, MøÝë¢ B…{«§ýlÌZ Ñç³Ï-Ðé-™èlÃ-MýS-OÐðl$¯]l "fËĶæ$-fq…' ^ólç³-sêtÆý‡$. Ë„> 75 ÐólË MørÏ Æý‡*´ë-Ķæ$-Ë™ø A¯ólMýS ç³£ýl-M>Ë$ BĶæ* {´ë…™é-ËÌZ ^ólç³-sêtÆý‡$. Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$ Æý‡…VýS…ÌZ ¡{Ð]l çÜ…„ø¿¶æ… HÆý‡µyìl OÆð‡™é…VýS… B™èlÃ-çßæ-™èlÅË$ ^ólçÜ$-MýS$…r$¯]l² ™èlÆý‡$-×æ…ÌZ Ðésìæ °ÐéÆý‡×æMýS$ ¯]lyýl$… ¼W…^éÆý‡$. JMýS BÔ>-Ð]lçßæ Ðé™é-Ð]l-Æý‡-×ê°² MýS͵…^éÆý‡$. fËĶæ$-fq… §éÓÆ> Æ>çÙ‰…ÌZ ÑÑ«§ýl {´ë…™éË Ð]l$«§ýlÅ Ýù§ýlÆý‡¿êÐé°², çÜOÐðl$MýSÅ ¿êÐé°² MýS͵…^èl-yé-°MìS BĶæ$¯]l ÑÔóæ-çÙ…V> MýS–íÙ ^ólÔ>Æý‡$. AƇ¬¯é, OÐðlG‹Ü ç³rÏ ¡{Ð]l Ð]lņÆó‡-MýS-™èl™ø ™ðlË$-VýS$-§ólÔ¶æ…, sîæBÆŠ‡-G‹Ü, ïÜï³-G…Ë$ ç³°VýSr$t-Mö° Æ>fMîSĶæ$ ÑÐ]l$-Æý‡ØË$ ^ólÔ>Ƈ¬. Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$MýS$ ´ù†Æð‡-yìlz-´ëyýl$ §éÓÆ> OÐðlG‹Ü H§ø §ø_ò³-yýl$-™èl$-¯é²Æý‡…r* ÑÐ]l$-Æý‡ØË$ ^ólíÜ BĶæ$-¯]l¯]l$ Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$MóS ç³ÇÑ$™èl… ^ólĶæ*-Ë° ¡{Ð]l…V> {ç³Ä¶æ$-†²…^éƇ¬.

-OÐðl-G‹Ü E™èl¢-Æ>…{«§ýlÌZ ççÜ$fË{çÜÐ]l…† ç³£ýlMýS…, Ð]l…Ô¶æ-«§éÆý‡, ¯éV>-Ð]lã, f…Æý‡n*Ð]l† Ð]l…sìæ {´ëgñæ-MýS$tË$ ^ólç³-sêtÆý‡$. ´ùËÐ]lÆý‡…, ç³#Í_…™èlË, MýS…™èl-Ëç³ÍÏ, §ýl$Ð]l¬Ã-VýS*-yðl…, ¯éV>-Æý‡$j¯]lÝëVýSÆŠ‡ sñæƇ¬-ÌŒæ-´ë…yŠl, §ólÐé-§ýl$Ë, {´ë×æ-íßæ™èl&^ólÐðlâ¶æÏ, GËÏ…-ç³ÍÏ ç³£ýl-M>Ë$ ^ólç³sìæt B¨Ìê-»ê§Šl, MýSÈ…¯]l-VýSÆŠ‡, Ð]lÆý‡…-VýSÌŒæ, ¯]lÌŸY…yýl, Æý‡…V>-Æð‡yìlz, °gê-Ð]l*-»ê§Šl hÌêÏ-ËMýS$ õܧýlÅç³# ±sìæ ÝûMýS-Æ>ÅË$ MýS͵…^éÆý‡$. AÌêVóS E™èl¢-Æ>…{«§ýlÌZ ÑfĶæ$-¯]l-VýSÆý‡…, ÑÔ>Q, }M>-MýS$â¶æ… hÌêÏÌZÏ A¯ólMýS ç³£ýl-M>Ë$ {´ëÆý‡…-À…^éÆý‡$. Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ çßæ…{©-&±Ðé, V>ÌôæÆý‡$& ¯]lVýSÇ, }OÔðæË… MýS$yìl-M>-Ë$Ð]l, ™ðlË$VýS$VýS…VýS ç³£ýl-M>Ë$ ç³NÇ¢ ^ólĶæ$-yé-°MìS {ç³Ä¶æ$-†²…^éÆý‡$. Ð]l$çßæ-º*-»Œæ-¯]l-VýSÆŠ‡, ¯]lÌŸY…yýl- hÌêÏËÌZ MøƇ¬-ÌŒæ-Ýë-VýSÆŠ‡, ÁÐ]l*, MýSËÓ-MýS$Ç¢, ¯ðlsñæt…´ëyýl$, }OÔðæË… Gyýl-Ð]l$-VýSr$t M>Ë$Ð]l, GÍÑ$-¯ólsìæ Ð]l*«§ýl-Ð]l-Æð‡yìlz G†¢-´ù-™èlË ç³£ýlMýS… ^ólç³-sêtÆý‡$.

-{´ë-×æ-íßæ™èl&^ólÐðlâ¶æÏ Æý‡*. 38,500 Mø-rÏ™ø, §ýl$Ð]l¬Ã-VýS*-yðl…, ¯éV>-Æý‡$j¯]lÝëVýSÆŠ‡ sñæƇ¬-ÌŒæ-´ë…yŠl Æý‡*. 20,000 Mø-rÏ™ø, E™èl¢-Æ>…{«§ýl çÜ$fË {çÜÐ]l…† Æý‡*. 10,000 MørÏ™ø, MýS…™èl-Ëç³ÍÏ G†¢-´ù-™èlË ç³£ýlMýS… Æý‡*. 7,000 MørÏ™ø ^ólç³-sìæt {´ë×æ{糆çÙt ^ólÔ>Æý‡$. fËĶæ$-fq… ÑÕçÙt™èl¯]l$ D {´ëgñæMýS$tË$ Ð]l$¯]l MýSâ¶æÏÐ]l¬…§ýl$ BÑçÙPÇÝë¢Æ‡¬.

-yé-MýStÆŠ‡ OÐðlG‹Ü Æ>çÙ‰…ÌZ JMýS ѯ]l*™èl² JÆý‡-Ð]l-yìl° çÜ–íÙt…^éÆý‡$. "MýSÐ]lÊÅ°çÜ$t V>…«©' çÜ$…§ýl-Æý‡-Ķæ$Å -V>Ç ÑË$-OÐðl¯]l çÜ*^èl-¯]lË$, ÐéÐ]l$-糄ýS OÆð‡™èl$ çÜ…çœ*Ë Ñfq-ç³#¢Ë$ ç³ÇVýS-×æ-¯]lÌZMìS ¡çÜ$-Mö° B^èl-Æý‡×æÌZ ò³sêtÆý‡$. §ólÔ¶æ…-ÌZ° ÐéÐ]l$-糄ýS Ðól$«§é-Ð]l#Ë$, Æý‡^èl-Ƈ¬-™èlË$, fÆý‡²-ÍçÜ$tË$, çÜÓ^èle…§ýl- çÜ…-çÜ¦Ë {糆°«§ýl$-Ë™ø fĶæ$-¡òœ*‹Ù MýSÑ$-çÙ¯Œl HÆ>µr$ ^ólÔ>Æý‡$. MýSÑ$çÙ¯Œl C_a¯]l ÑË$-OÐðl¯]l çÜ*^èl-¯]lË$ Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$ Æý‡…VýS…ÌZ AÐ]l$Ë$ ç³Æý‡-^éÆý‡$. AÌêVóS MóS…{§ýl {糿¶æ$-™èlÓ… HÆý‡µ-Æý‡-_¯]l ÝëÓÑ$-¯é-£ýl¯Œl HMýS-çÜ¿¶æÅ MýSÑ$-çÙ¯Œl íܸë-Æý‡$ÞË {´ë†ç³¨MýSOò³ BĶæ$¯]l ^èlÆý‡Å-˯]l$ ^ólç³-sêtÆý‡$.

-fËÐ]l-¯]l-Æý‡$Ë$ {ç³f˯]l$ çÜOÐðl$MýSÅ… ^ólĶæ$VýSË JMýS 糧ýl$-O¯ðl¯]l BĶæ¬-«§ýl…V> OÐðlG‹Ü ¿êÑ…^éÆý‡$. fËÐ]l-¯]l-Æý‡$Ë Ñ°Äñæ*-V>°² {´ë…¡Ä¶æ$™èl™èlÓ…™ø C™èlÆý‡ {´ë…™éË {ç³fËMýS$ Ð]lņÆó‡-MýS…V>, JMýS BĶæ¬-«§ýl…V> ÝëÓÆý‡¦-ç³-Æý‡$Ë$, Ñ_e-¯]l²-M>-Æý‡$Ë$ ^ólíܯ]l {ç³^é-Æ>°² OÐðlG‹Ü †í³µ-Mö-sêtÆý‡$. {ç³fËÌZ ™éÐ]l¬ °Æý‡Ï-„>Å-°MìS VýS$Ç M>Ìôæ-§ýl°, ™èlÐ]l$ {´ë…™éË$ AÀ-Ð]l–-¨® {ç³{MìSĶæ$ÌZ ¿êVýS-Ð]l$Ð]l#-™èl$-¯é²-Ķæ$¯ól ¿êÐ]l¯]l Æ>çÙ‰…ÌZ A°² {´ë…™é-Ë Ðé-ÇMìS MýS͵…^èl-yýl…ÌZ OÐðlG‹Ü çÜçœ-ÎMýS–-™èl$-ËĶæ*ÅÆý‡$. Æ>çÙ‰…ÌZ {ò³•ÐólsŒæ, {糿¶æ$™èlÓ ¿êVýS-ÝëÓ-Ð]l$Å…™ø A¯ólMýS M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*Ë$ ^ólç³sìæt Ķæ¬Ð]l™èl °Æý‡$-§øÅ-VýS…™ø »ê«§ýl-ç³-yýl-MýS$…yé B§ýl$MýS$-¯é²Æý‡$. MýSÆý‡$Ð]l# {´ë…™éÌZÏ E_™èl ѧýl$Å™Œl, ´ëÐ]l-Ìê-Ð]lyîlz, Æð‡…yýl$- Æý‡*´ë-Ķæ$ËMýS$ MìSÌZ ¼Ä¶æ$Å…, Æý‡$×êË Æý‡§ýl$ª, Ððl$rt {´ë…™éÌZÏ ç³…yýlÏ-™ø-rË ò³…ç³MýS… MøçÜ… A¯ólMýS {´ù™éÞ-çßæ-M>Ë$& çܼÞ-yîlË$, {íܵ…MýSÏÆý‡$Ï, {yìl‹³Ë$ A…¨…_ OÆð‡™èl$-ËMýS$ »êçÜ-rV> °Í^éÆý‡$.
-ѧéÅ-Æý‡$¦-ËMýS$ ïœk ÈƇ¬…ºÆŠ‡Þ-Ððl$…-sŒæ, BÆø-VýSÅ}, Ð]l–§é®ç³Å í³…bèl¯]l$, ÑMýS-Ìê…VýS$-ËMýS$ {´ù™éÞ-çßæ-M>Ë$, Ð]l$íßæ-â¶æ-ËMýS$ A¿¶æ-Ķæ$-çßæ-çÜ¢… ™èl¨™èlÆý‡ M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*Ë$ Ððl¯]l$-MýS-ºyìl¯]l {´ë…™éË {ç³fËÌZ õ³Æý‡$MýS$ ´ùƇ¬ E¯]l² AçÜ…-™èl–-í³¢° ™èlWY…^èl-VýS-ÍV>Ƈ¬. OÐðlG‹Ü Ýëçßæ-Ýù-õ³-™èl-OÐðl$¯]l ^èlÆý‡Å-ËÌZ ¿êVýS…V> ÇËĶæ$¯ŒlÞ MýS…ò³± V>ŋܯ]l$ Ð]l$¯]l Æ>çÙ‰ {ç³fËMýS$ A…§ýl$-»êr$ «§ýlÆý‡ÌZ çÜÆý‡çœÆ> ^ólíܯ]l ™èlÆý‡$-Ðé™èl C™èlÆý‡ Æ>Ú‰ë-ËMýS$ ™èlÆý‡-Í…^é-Ë° ç³r$t-ºsêtÆý‡$. ºçßæ$-â¶æ-gê† MýS…ò³± 糆¢ Ñ™èl¢-¯é-˯]l$ A«¨MýS «§ýlÆý‡-ËMýS$ AÐ]l$Ã-MýS$…yé Ķæ*O¿ñæ Ô>™èl… ™èlWY…_ OÆð‡™èl$-ËMýS$ AÐ]l*ÃË° ´ùÆ>-yéÆý‡$. Ô¶æ$¨®^ólíܯ]l ™é-VýS$-±sìæ° ÎrÆý‡$ Æð‡…yýl$ Æý‡*´ë-Ķæ$-ËMýS$ {V>Ò$×æ {´ë…™éÌZÏ° {ç³fËMýS$ A…¨…-^ól…-§ýl$MýS$ MýS–íÙ ^ólÔ>Æý‡$.

-Æ>-çÙ‰…ÌZ ÐólÆ>µ-r$-Ðé§ýl «§øÆý‡-×æ$Ë ¡{Ð]l-™èl¯]l$ çÜ…„óSÐ]l$ M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*Ë$, fËĶæ$-fq…, ´ëÇ{Ô>-Ñ$-MîS-MýS-Æý‡×æ §éÓÆ> OÐðlG‹Ü ™èlWY…^èl-VýS-ÍV>Æý‡$. OÐðlG‹Ü-Ìôæ° ÌZr$ A§ýl¯]l$V> ¡çÜ$MýS$° Æ>çÙ‰…ÌZ ÐólÆ>µ-r$-Ðé§ýl E§ýlÅ-Ð]l*Ë$ Ñf–…ÀçÜ$¢¯é²Æ‡¬. ç³Ç´ë-Ë¯é §ýl„ýS-™èl™ø çÜ…„ø-¿ê-˯]l$ °Ðé-Ç…^èlyýl…, {糿¶æ$™èlÓ Ð]lņÆó‡MýS ¿êÐ]l-¯]lË ¡{Ð]l-™èl¯]l$ ™èlWY…^èlyýl… GÌêVø OÐðlG‹Ü B^èlÆý‡×æ ¯]l$…_ Ð]l$¯]l… ¯ólÆý‡$a-Mø-ÐéÍ. OÐðlG‹Ü ^ólç³-sìæt¯]l fË Ä¶æ$fq…, AÀ-Ð]l–¨®, çÜ…„óSÐ]l$ M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*˯]l$ Ð]l$¯]lÝë Ðé^é MýSÆý‡Ã×ê ™èl$.^èl. ™èlç³µMýS$…yé B^èl-Ç…^èlyýl… §éÓÆ> Æ>çÙ‰…ÌZ ÐólÆ>µr$Ðé§ýl E§ýlÅ-Ð]l*-Ë {糿êÐ]l… ÌZMìS {ç³fË$ Ððlâ¶æÏMýS$…yé ^ólĶæ$Ð]l^èl$a. B OÐðlç³#V> Æ>çÙ‰…ÌZ {ç³Ä¶æ$-™é²Ë$ fÆý‡-V>ÍÞ E…¨.

&CÐ]l*ÐŒl$ ' Gyìl-rÆŠ‡ "MýS§ýl-ÍMýS'

 

***************************************

SAKSHI

EDITORIAL

Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ MýS±²-sìæ- V>-£ýl¯]l$ Ð]l$Ç^é-Æ>!

 

 

´ëËMýS$Ë$ {糧ýl-ÇØ…^ól Ñfq™ól H M>Ë…-ÌZ-O¯ðl¯é BĶæ* {´ë…™éË {ç³fËMýS$ }Æ>-Ð]l$-Æý‡„ýS. Æ>Ķæ$-Ìôæ-ͯ]l A˯ésìæ ïÜÐ]l$ Æý‡™èl-¯é-ËïÜ-Ð]l$V> {ç³íÜ-¨®-V>…_…¨. M>Ë{MýS-Ð]l$…ÌZ ´ëËMýS$Ë °Æý‡Ï-„>-Å°MìS VýS$OÆð‡ Æ>â¶æÏ-ïÜ-Ð]l$V> Ð]l*Ç´ù-Ƈ¬…¨. ¨Ð]l…-VýS™èl Ð]l¬QÅ-Ð]l$…{† OÐðlG‹Ü Æ>fÔóæ-QÆý‡-Æð‡yìlz ´ë˯é ç³V>YË$ ^ólç³-sìæt¯]l A¯]l…-™èlÆý‡… Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$-Ðé-çÜ$ÌZÏ G¯]l-Ìôæ° ÑÔ>Óç-Ü…™ø _VýS$-Ç…_¯]l BÔ¶æË$, BĶæ$¯]l AM>Ë Ð]l$Æý‡-×æ…™ø Ð]l$äÏ Ððl¬§ýl-sìæ-Mö-^éaƇ¬. B…{«§ýl-{ç³-§ól-ÔŒæ Æ>çÙ‰… AÐ]l-™èl-Ç…_¯]l ™èlÆý‡$-Ðé™èl Cç³µsìæ Ð]lÆý‡MýS* Æ>ډ밲 ´ëÍ…_¯]l Ð]l¬QÅ-Ð]l$…-{™èl$ÌZÏ Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$-ÐéÆó‡ GMýS$PÐ]l M>Ë… ´ëÍ…^èlyýl… MýS*yé Ô>ç³…-V>¯ól ç³Ç×æ-Ñ$…_…¨. 糧ýl-Ð]l#Ë$ Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$MýS$ ç³…_ {´ëgñæ-MýS$tË*, ç³Ç{Ô¶æ-Ð]l$Ë* Ñ$Wͯ]l {´ë…™é-ËMýS$ ™èlÆý‡-Í…^èlyýl… ç³Ç´ë-sìæV> Ð]l*Ç…¨. B ^èlÇ{™èl¯]l$ †Æý‡-VýS-Æ>-íܯ]l "f¯]l-¯ól™èl' Fíßæ…^èl° ȆÌZ †ÇWÆ>° ÌZM>-ËMýS$ ™èlÆý‡-Í´ù-Ð]lyýl… Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ {ç³fËMýS$ Ð]l$Æø Ô>ç³…V> Ð]l*Ç…¨.

^éÇ{™èl-MýS…V> ÝëÓ™èl…-{™éÅ-¯]l…-™èlÆý‡… EÐ]l$Ãyìl Æ>çÙ‰… õ³Æý‡$™ø fÇW¯]l A°² ç³Ç×ê-Ð]l*Ë* Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$MýS$ MýS±²-â¶æϯól Ñ$WÌêaƇ¬. 1953 AMøt-ºÆŠ‡ÌZ Ð]l${§éçÜ$ Æ>çÙ‰… ¯]l$…_ Ñyìl-´ùƇ¬ HÆý‡µyýlz B…{«§ýl Æ>Ú‰ë°MìS MýSÆý‡*²Ë$ Æ>f«§é-°V> BÑÆý‡Â-Ñ…-^èl-yýl…™ø, ïÜÐ]l$ {ç³fË MýSÚë-tË$ Mö…™èl-Ðól$-Æý‡-OMðS¯é ™öËW´ù-™é-Ķæ$¯]l² B¯]l…§ýl… Ayìl-Ķæ*-çÜ-V>¯ól Ñ$WÍ´ù-Ƈ¬…¨. ™ðlË$-VýS$-ÐéÇ _Æý‡-M>Ë MøÇMýS õ³Æý‡$™ø 1956 ¯]lÐ]l…-ºÆý‡$ 1¯]l AÐ]l-™èl-Ç…_¯]l çÜOÐðl$MýSÅ "B…{«§ýl-{ç³-§ól-ÔŒæ-'MìS Oòßæ§ýl-Æ>-»ê-§Šl Æ>f«§é-°V> Æý‡*´÷…§ýl-yýl…™ø MýSÆý‡*²Ë$ MýSË MýSËÏ-V>¯ól Ñ$WÍ´ù-Ƈ¬…¨. AÀ-Ð]l–-¨®-ç³-Æý‡…V> MýSÆý‡*²-Ë$MýS*, Oòßæ§ýl-Æ>-»ê-§ŠlMýS* ¯ólyýl$ ´ùÍMóS Ìôæ§ýl$.

JMýSsìæ ÑËÑË, Ð]l$Æö-MýSsìæ MýSâ¶æ-MýSâ¶æ. A¯é-Ð]l–íÙt çÜÆý‡Ó-Ýë-«§é-Æý‡-×æ-OÐðl$¯]l ïÜÐ]l$-Ðé-çÜ$Ͳ AÆý‡$-§ýl$V> Ð]l^óla A†Ð]l–íÙt MýS*yé MýSÌZÏ-Ìê-°MìS VýS$Ç^ól-Ķæ$yýl… Csîæ-Ð]lÍ ^èlÇ{™èl. {ç³™ólÅMýS ™ðlË…-V>×æ MøÆý‡$-™èl$¯]l² ¯éĶæ$-MýS$Ë$ ™èlÐ]l$ {´ë…™èl AÀ-Ð]l–-¨®MìS Æý‡*´÷…¨¯]l A°² Jç³µ…§é-˯]l* ™èl$…VýSÌZ ™öM>P-Æý‡°, ™èlÐ]l$MýS$ ¡Æý‡° A¯éÅĶæ$… fÇW…-§ýl° {ç³ç³…-^é-°MýS…™é Ñ°í³…^ólÌê °¯]l-¨…^èl-yýl…ÌZ çÜçœ-ÎMýS–-™èl$-ËĶæ*ÅÆý‡$. A§ýl–-çÙt-Ð]l…-™èl$Ë$. ïÜÐ]l$-Ðé-çÜ$-ËMýS$ {´ë†°«§ýlÅ… Ð]líßæ-çÜ$¢¯]l² Æ>fMîSĶæ$ ¯éĶæ$-MýS$ÌZÏ BÐ]l*-{™èl… ™ðlVýS$Ð]l MýS*yé MöÆý‡-Ð]l-yýlr… ÑÚë§ýl…. 1937ÌZ¯ól Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ Ððl¯]l$-MýS-»ê-r$¯]l$ Ñ$Wͯ]l {´ë…™éË ò³§ýlª-ËMýS$ ÑÐ]l-Ç…_ Jí³µ…^èl-yýl…™ø "}»ê-VŠS' Jç³µ…§ýl… Æý‡*´÷…¨…¨.

M>±, Cç³µsìæ ¯éĶæ$-MýS$-ËMýS$ B çÜ*¹Ç¢ MöÆý‡-Ð]l-yìl…§ýl¯ól ^ðl´ëµÍ. B…{«§ýl-{ç³-§ól-ÔŒæÌZ° H {´ë…™èl…™ø ´ùÍa¯é Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ A°² Æý‡…V>-ÌZϯ]l* Ððl¯]l$-MýS-ºyìl…§ýl¯]l² ÐéçÜ¢Ð]l… H VýS×ê…M>Ͳ ç³ÇÖÍ…_¯é AÆý‡¦-Ð]l$-Ð]l#-™èl$…¨. Ar$ {ç³MýS–-†MîS, Cr$ ´ëËMýS$-ËMýS* Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$Oò³ G糚yýl* _¯]l² ^èl*õ³! ¿oVø-ãMýS…V> A…§ýl$-»ê-r$ÌZ E¯]l² O¯ðlÆý‡$† Æý‡$™èl$-ç³-Ð]l-¯éË$ Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$¯]l$ G糚yýl* AÐ]l-çÜ-Æ>-ËMýS$ ™èlVýSYr$t B§ýl$-MøÐ]l#. DÔ>¯]lÅ Æý‡$™èl$-ç³-Ð]l-¯éË$ AçÜÌôæ A…§ýlÐ]l#. QÈ‹œ ïÜf¯ŒlÌZ çÜVýSr$ B…{«§ýl {´ë…™èl Ð]lÆý‡Û-´ë™èl… 620 òÜ…sîæ-Ò$-rÆý‡Ï-Ƈ¬™ól, ™ðlË…-V>-×æÌZ 715M>V>, Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ A¨ MóSÐ]lË… 407 òÜ…sîæ-Ò$-rÆý‡$Ï Ð]l*{™èlÐól$. 2008&09 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ °Çª-çÙt…V> MýS$Çíܯ]l Ð]lÆý‡Û-´ë™èl ÑÐ]l-Æ>-˯]l$ VýSÐ]l$-°õÜ¢& B…{«§ýlÌZ 667, ™ðlË…-V>-×æÌZ 755, Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ 369 M>Ð]lyýl… VýSÐ]l$-¯éÆý‡á….

A¯]l…-™èl-ç³#Æý‡… hÌêÏ {ç³ç³…-^èl…-ÌZ° A™èlÅ…™èl MýSÆý‡$Ð]l# {´ë…™éÌZÏ JMýS-r° °Ðól-¨MýSË$ ÐðlËÏ-yìl-çÜ$¢-¯é²Æ‡¬. ¿êÆý‡-™èl-§ól-Ô¶æ…ÌZ Æ>fÝë¦-¯Œl-ÌZ° £éÆŠ‡ {´ë…™èl… ™èlÆý‡$-Ðé™èl A† ™èlMýS$PÐ]l Ð]lÆý‡Û… MýS$ÇõÜ {´ë…™èl… A¯]l…-™èl-ç³#Æý‡…. {ç³ç³…^èl ^èlÇ{™èlÌZ ¯éVýS-ÇMýS™èl, AÀ-Ð]l–¨® ÐðlÍÏ-ÑÇíܯ]l {´ë…™é-ËMýS$ _çßæ²…V>¯ól f¯]l-Ýë…{§ýl-™èl¯]l$ ç³ÇVýS-×ìæ…^èlyýl… ç³Ç´ësìæ. A…§ýl$-ÌZ¯]l* Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$¨ Art-yýl$VýS$ Ý릯]l-Ðól$! A¨ B…{«§ýlÌZ 1991ÌZ 265 M>V>, 2001MìS 348MìS ^ólÇ…¨. ™ðlË…-V>-×æÌZ 233 ¯]l$…_ 275MìS ò³ÇW…¨.

Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ Ð]l*{™èl… 173 ¯]l$…_ A†™èl-MýS$P-Ð]lV> 200MýS$ ^ólÇ…¨. õ³§ýl-ÇM>-°MìS °§ýl-Æý‡Ø-¯]l-OÐðl$¯]l Ð]lËçÜË$ MýS*yé AMýSPyýl GMýS$PÐól. CMýS A„ýS-Æ>-çÜÅ™èl, BĶæ¬-@{ç³-Ð]l*×æ…, ™èlËçÜÇ B§é-Ķæ*Ë$ B«§é-Æý‡…V> ™èlĶæ*Æý‡$ ^ólõÜ "Ð]l*-¯]l-Ðé-À-Ð]l–¨® çÜ*_' VýS×ê…M>-˯]l$ ç³ÇÖÍ…_¯é A§ól íܦ†. B ÌñæMýSPË$ CÌê E¯é²-Ƈ¬& B…{«§ýl {´ë…™èl…ÌZ 1981ÌZ 0.39 M>V> 2001ÌZ 0.48; ™ðlË…-V>-×æÌZ 1981ÌZ 0.41 E…sôæ 2001ÌZ 0.48; CMýS Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ 1981ÌZ 0.29V> E¯]l² çÜ*` 2001ÌZ 0.39V> E…¨. ç³Ç{Ô¶æ-Ð]l$Ë çÜ…Qů]l$ ^èl*õÜ¢ B…{«§ýlÌZ 6,887 E…yýl-V>; ™ðlË…-V>-×æÌZ 5,738; Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$ÌZ B çÜ…QÅ 2,177 Ð]l*{™èl-Ðól$! {ç³™ólÅMýS ™ðlË…-V>×æ, çÜOÐðl$-M>Å…{«§ýl °¯é-§éË çßZÆý‡$ÌZ Æ>Ķæ$-ËïÜÐ]l$ {ç³fË$ A¯]l$-¿¶æ-ÑçÜ$¢¯]l² MýSÚë-tË*, MýS±²â¶æ*Ï Ð]l$^èl$aMýS$ MýS*yé Ñ°í³…^èl-yýl… Ìôæ§ýl$.

M>Æý‡-×êË$ HOÐðl¯é Æ>Ķæ$-ËïÜ-Ð]l$™ø çÜà Ððl¯]l$-MýS-ºyìl¯]l A°² {´ë…™é-˯]l* VýS$Ç¢…_ AÀ-Ð]l–¨® ^ólĶæ*-ÍÞ¯]l AÐ]l-çÜÆý‡… E…¨. B ÐéçÜ¢-Ðé°² VýS$Ç¢…_¯]l Ð]l$à¯ól™èl OÐðlG‹Ü Æ>fÔóæ-QÆý‡-Æð‡yìlz. A…§ýl$MóS BĶæ$¯]l Ð]l$Æý ×æ… Æ>Ú‰ë°MìS ç³Nyýla-Ìôæ° ÌZr$. Æ>fMîSĶæ$ ¯éĶæ$-MýS$Ë$ Æ>ډ밲 AÌê ^èl*yýl-MýS$…yé GÐ]l-ÇMìS ™ø_¯]lr$t ÐéÆý‡$ °¯]l-¨…^èlyýl… Ððl¬§ýlË$ ò³yìl™ól, Æ>çÙ‰… Ð]lÊyýl$ {´ë…™é-Ë$V> Ñyìl-´ù-Ð]l-yýlÐól$ ¯éÅĶæ$-OÐðl$¯]l ç³ÇÚë-PÆý‡….
&OÐðl.-Ñ.çÜ$-»ê¾-Æð‡yìlz ' V>…yýlÏ-ò³…r, A¯]l…-™èl-ç³#Æý‡… hÌê

 

***************************************

 

 

******************************************************************************************

 VAARTHA

EDITORIAL

హింస వద్దు

 

రాష్ట్ర విభజనను అనుకూలిస్తూ, వ్యతిరేకిస్తూ సాగుతున్న ఉద్యమాలలో హింస తగదని మరొక మారు కోరుతున్నాము. ఇదే విధమైన విజ్ఞప్తిని లోగడ చేసిన తర్వాత ఇపుడు తిరిగి మాట్లాడవలసిన అవసరం స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నది.

వాతావరణం గత కొద్దిరోజులుగా మళ్ళీ వేడెక్కింది. తెలంగాణకు అనుకూలంగా కేంద్రం చేసిన ప్రకటనను రద్దు చేయించేందుకు సాగుతున్న ఆందోళనలతో ప్రభుత్వ ఆస్తులపై మినహా ఇతరత్రా హింసలు లేవు. ప్రభుత్వ ఆస్తులపై దాడులు క్షమించదగినవని కావు. కాని రెండు ప్రాంతాల ప్రజల మధ్య భిన్నాభిప్రాయాలు ఏర్పడినపుడు వారు పరస్పరం దాడులకు పాల్పడటం ఇంకా ఎక్కువ ప్రమాదకరమవుతుంది. ప్రభుత్వ ఆస్తులు సర్వసాధా రణంగా అందరి ఆగ్రహానికి గురవుతుంటాయి. అది అవాంఛనీయమే అయినా, ప్రజల మధ్య దాడులకు దీర్ఘ కాలిక అవాంఛనీయత ఏర్పడుతుంది. దానినట్లుంచితే, ఇటీవలవరకు ప్రశాంతంగా ఉండిన స్థితి తిరిగి ఉద్రిక్తమవు తున్నది.

అందుకుకారణం కనిపిస్తున్నదే. తెలంగాణ నిర్ణయాన్ని రద్దుచేయించేందుకు సమైక్యవాదులు రాష్ట్ర స్థాయిలో ఆందోళనలు జరిపి, ఢిల్లీలోనూ తీవ్రమైన వత్తిడులు సృష్టిస్తున్నందున కేంద్రం తన 9వ తేదీ ప్రకటనను సవరించుకోవచ్చునా అనే సందేహాలు కొందరికి కలుగుతున్నాయి. అటువంటిది సమైక్యవాదులకు ఆశా భావంగా, తెలంగాణవాదులకు నిరసనకరంగా మారు తున్నది. దానితో, పరిస్థితిని తమకు మరింత అను కూలంగా మార్చుకునేందుకు సమైక్యవాదులు, అటువంటి అవకాశమేదైనా ఉంటే దానిని ఆపివేసేందుకు ప్రత్యేక వాదులు గత కొద్దిరోజుల నుంచి మరింత గట్టి ప్రయ త్నాలు చేస్తున్నారు. ప్రధానమంత్రి మన్మోహన్‌ సింగ్‌ కోపెన్‌హేగెన్‌ నుంచి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత ఒక నిర్ణయం తీసుకోగలరని భావించటంతో, ఆయన వచ్చిన ప్పటి నుంచి వత్తిళ్ళు తారాస్థాయికి పెరిగాయి. సరిగా ఈ స్థితి నుంచే ఉద్రిక్తతలు తలెత్తి అధికమవుతున్నాయి.

చెదురుమదురు హింసాఘటనలు ఈ రెండు రోజులలో కన్పించటంగాని, స్వరాలలో పరుషత్వంగాని ఇందువల్లనే. కేంద్రం మంగళ వారం నాడు ఒక నిర్ణయం తీసుకోగలదని వినవస్తుండగా ఆ రోజు టిఆర్‌ఎస్‌ మాత్రమేగాక, ఆ ప్రాంతానికి చెందిన కాంగ్రెస్‌నేతలు కూడా ఇంతవరకు ఎప్పుడూ లేనంత తీవ్రంగా మాట్లాడి హెచ్చరికలు చేసారు. ఇటువంటి పరిస్థితులలో ఇది సహజమే కూడా. అయితే ఇవేవీ మాటల పరిధిని దాటకుండా అందరూ సంయమనం చూపటం తప్పనిసరి. ఈ తీవ్రతను కేంద్ర నాయకత్వం కూడా జాగ్రత్తగా గమనించక తప్పదు. అవసరమైతే నిర్ణయాన్ని కొద్ది వారాలపాటు వాయిదా వేసి అయినాసరే మొదట ఉద్వేగాలు, వాతా వరణం సామాన్య స్థాయికి వచ్చేట్లు చూడటం అవసరమేమో అనిపిస్తున్నది.

పరిస్థితులు ఈ విధంగా మారటానికి మాటలు మార్చిన రాష్ట్ర రాజకీయనేతల అవకాశవాదమే కారణ మనటంలో సందేహంలేదు. కేంద్రానికి ఇటువంటి చిక్కులను సృష్టిం చింది పూర్తిగా తమ ఊసర వెల్లితనమే. వారి దోషానికి అధిష్ఠానంతోపాటు ఇక్కడి రాజకీయ, సామాజిక వాతా వరణం గురవుతున్నది. వారు ఇప్పటికైనా తమ అవకాశవాదాన్ని వదులుకుంటే అంతా సామరస్యపూర్వ కంగానే తేలుతుంది. కాని వారు స్వప్రయోజనాలను వదులుకునే అవకాశంలేదు గనుక, కనీసం ఉద్రిక్తతలు సడలేందుకు ప్రయత్నించాలి.
మంగళవారంనాడు సినీనటుడు మోహన్‌బాబు షూటింగ్‌ యూనిట్‌పై జరిగిన దాడి పైన వివరించుకున్న ఉద్రిక్త పరిస్థితుల నేపథ్యంలో జరిగిందే. ఇది పూర్తిగా గర్హించదగినది. అటువంటి చర్యలు ఎవరి లక్ష్యానికీ ఉప యోగపడేకావు. దానినట్లుంచితే, పరిస్థితులు ఈ ఘటన లకు దారితీయటం ఆందోళన కలిగిస్తున్న అసలు విషయం.తెలంగాణ ప్రజలు తమకు దశాబ్దాలుగా అన్యాయాలు జరిగాయని, హామీలు అమలు కాలేదని, పలుమార్లు రాజకీయంగా దగాకు గురయ్యామని తీవ్రమైన ఉద్వేగంతో ఉన్నమాట నిజం.

అందుకే వారిపట్ల దేశమంతటానేగాక తెలంగాణేతర ప్రాంతాల ప్రజాస్వామిక వర్గాలలోనూ సానుభూతి ఏర్పడింది.వారు తమ ఉద్య మాన్ని గత ఎనిమిదేళ్ళుగా శాంతియుతంగా నిర్వర్తిస్తున్నా రన్న గుర్తింపు, అందుకు గౌరవం కూడా కలిగాయి. అటు వంటి స్థితిలో ఇపుడు ఏవైపు ఎవరు కూడా హింస జరగ కుండా జాగ్రత్తపడటం చాలా అవసరం.తమను అప్రతిష్ఠ పాలు చేసేందుకు మరే శక్తులైనా ఆ పని చేయవచ్చు గనుక వారు మరింత సంయమనం చూపాలి.

***************************************

VAARTHA

EDITORIAL

ఆధిపత్య ధోరణే అసలు కారణం

బి ఎస్‌ రాములు

తెలంగాణ, ఆంధ్ర రెండు రాష్ట్రాలు. కులీకుతుబ్‌ షా,ఔరంగజేబు కాలంనుండి తెలంగాణ ప్రాంతం ప్రత్యేక ప్రాంతంగా, రాజధానిగా కొనసాగుతూ వచ్చింది. అదే ఎల్లలు మారుతూ స్వాతంత్య్రా నంతరం హైదరాబాద్‌ రాష్ట్రం పేరుతో 1956 అక్టోబర్‌ 31 దాకా తెలంగాణ రాష్ట్రం కొనసాగింది. మద్రాస్‌ రాష్ట్రంలో కోస్తాంధ్ర, రాయలసీమ ప్రాంతాలు కలిసి వుండేవి. వారు రెండోశ్రేణి పౌరులుగా చూడబడుతున్నారని, ఉద్యోగాల్లో తమిళులకే ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారని అసంతృప్తితో ఆంధ్ర రాష్ట్ర ఏర్పాటు ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. కొన్ని దశాబ్దాల తర్వాత స్వాతంత్య్రానంతరం 1953 అక్టోబర్‌లో ఆంధ్రరాష్ట్రం కర్నూలు రాజధానిగా ఏర్పడింది.

కొత్తగా ఏర్పడిన ఆంధ్రరాష్ట్రానికి నిధులులేవు. వనరులులేవు. జీతాలకు డబ్బులు లేవు. కార్యాల యాలు నడుపుకోవడానికి బంగళాలు లేవు. డేరాల కింద కర్నూలు రాజధానిగా మూడేళ్లు ఆంధ్ర రాష్ట్రం కొనసాగింది.రాయలసీమ నాలుగు జిల్లాల వాళ్లు తాము మద్రాస్‌ రాష్ట్రం లోనే ఉంటామని చెప్పడంతో వారికి రాజీగా కర్నూలు రాజ ధాని చేస్తామని రాయలసీమను ఆంధ్రరాష్ట్రంలో కలుపు కున్నారు. హైదరాబాద్‌ రాష్ట్రం కలకత్తా, ఢిల్లీ నగరాల కన్నా ఏ మాత్రం తీసిపోని విధంగా అన్ని రంగాల్లో ఎదిగి గొప్ప నగరంగా రూపుదిద్దుకుంది.ఢిల్లీ తర్వాత భారతదేశంలో ఇప్పటికీ అత్యధిక ప్రభుత్వ భూములను, భవనాలను కలిగి ఉన్న నగరం హైదరాబాద్‌ మాత్రమే. అది హైదరాబాద్‌ రాష్ట్ర ప్రత్యేక చరిత్ర.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఏర్పడ్డ యాభయ్యేళ్ళ తర్వాత కూడా హైదరాబాద్‌లోని నిజాం కట్టించిన హాస్పటలే రాష్ట్రంలో అత్యున్నత సేవలందించే హాస్పటల్‌గా కొనసాగుతున్నది. ఆంధ్రప్రాంతంలో వైద్య విశ్వవిద్యాలయాన్ని ఏర్పాటు చేసిన ప్పటికీ విజయవాడ కేంద్రంగా నిమ్స్‌ వంటి హాస్పటల్‌ చేయ డానికి ఎవరూ ఎందుకు పూనుకోలేదు? ప్రైవేటు వైద్యుల లాభార్జన కోసం కోస్తాంధ్ర ప్రాంతంలో నిమ్స్‌ వంటి అత్యు న్నత వైద్య సౌకర్యాలను ఏర్పాటు చేయలేదు. దాంతో పాటు విశాలమైన భూభాగాలను ప్రభుత్వానికి అప్పగించడానికి అక్కడి ప్రజలు, నాయకులు మొదటి నుంచి వ్యతిరేకులు. అందువల్ల ఆంధ్ర ప్రాంతంలో ప్రభుత్వ నిమ్స్‌ వంటి హాస్పటల్స్‌ ఏర్పాటు చేయడం జరగలేదు.

పాలనలో పారదర్శకత పెరిగింది

రెండు రాష్ట్రాల ఆవశ్యకత మూడు శతాబ్దాలకు సంబంధించిన చారిత్రక పరిణామానికి సంబంధించినది. రెండు రాష్ట్రాల ఏర్పాటు వల్ల ప్రజలకు సౌకర్యాలు పెరుగుతాయి. స్వాతంత్య్రం వచ్చేదాక దేశంలో 585 చిన్న, పెద్ద సంస్థానాలు స్వతంత్ర రాష్ట్రాలుగా, రాజ్యాలుగా బ్రిటిష్‌ కేంద్ర ప్రభుత్వ పరిధిలో కొనసాగాయి.ఆనాడు వ్యవసాయ ఆధారిత పన్నులు తప్ప ఇతర ఆదాయాలు లేనప్పటికీ అవి స్వతంత్ర సంస్థానా లుగా స్వంత ప్రభుత్వ యంత్రాంగాన్ని నడిపించుకున్నాయి. నెహ్రూ, పటేల్‌ల నాయకత్వంలో అవి అనేక రాష్ట్రాల్లో కలిపి వేయబడ్డాయి.
ఆ తరువాత వ్యవసాయ ఆధారిత ఆదాయం నామమాత్రమై ఇతర పన్నుల ద్వారా ప్రభుత్వాలు పరిపాలన సాగిస్తున్నాయి. అందువల్ల 585 సంస్థానాలు వంద రాష్ట్రాలు ఏర్పడినా వచ్చే నష్టమేమీలేదు. పరిపాలన ప్రజలకు చేరువై పారదర్శకత పెరుగుతుంది. తాలూకాల స్థానంలో మండలాలు ఏర్పడ్డ తర్వాత ప్రరిపాలన ప్రజలకు ఎంతో చేరువై పారదర్శ కత పెరిగింది. అలాగే రాష్ట్రాలు ఎంత చిన్నవైతే ప్రజలకు అంతగా ప్రభుత్వం చేరువవుతుంది.
ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడితే ఏం జరిగింది? అసెంబ్లీ, సెక్రటేరి యట్‌ మాత్రమే కొత్తగా ఏర్పడ్డాయి. అంతే తప్ప ఏమీ మారలేదు. అలాగే తెలంగాణ రాష్ట్రం తిరిగి విడిగా ఏర్పడితే ఆంధ్ర,తెలంగాణ రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ, సెక్రటేరియట్‌లు మాత్రమే విడివిడిగా ఏర్పడతాయి. కర్నూలు పూర్వం రాజధానిగా ఉంటే ఇప్పుడు కాలాన్ని అనుసరించి విజయవాడ, గుంటూరు పరిసరాల్లో ఆంధ్ర రాష్ట్ర రాజధాని ఏర్పడుతుంది. సరిహద్దులు కొత్తగా ఏర్పరిచే అవసరమే లేదు. అవన్నీ 1956లో ఒక రాష్ట్రంగా కలవకముందే ఎవరి సరిహద్దులు వారికి ఏర్పడే వున్నాయి. ఆంధ్రరాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వాత కూడా మద్రాస్‌లో, బెంగుళూరులో తెలుగువారి జనాభా నిష్పత్తి గణనీయంగానే ఉంది. అన్ని రంగాల్లో పోటీపడి ఎదుగుతూనే వచ్చారు.

మద్రాస్‌లోని సినిమా రంగానికి కోస్తా, రాయలసీమ ప్రాంతాలకు వలసపోతూ సినిమాలను నిర్మిస్తూనే వచ్చారు.అలాగే తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత కూడా కోస్తా, రాయలసీమ ప్రాంతాల ప్రజలు వస్తుంటారు, పోతుంటారు, స్థిరపడుతుంటారు. ఆంధ్ర రాష్ట్రం కాని, తెలంగాణ రాష్ట్రం కాని ఏర్పడటం అంటే రాజకీయంగా, ప్రభుత్వ పరంగా రెండు స్వతంత్ర నిర్ణయాలతో, అభివృద్ధితో ముందుకు సాగే క్రమం. అంతేతప్ప అది భారతీయ ప్రజలను చీల్చే ప్రక్రియ కాదు. రాష్ట్రం ఏర్పడ్డం అనేది ఒకప్రాంతం స్వయం పాలనకు సంబం ధించిన అంశం మాత్రమే. రాజకీయ నాయకులు, రాజకీయ అధికారం ద్వారా ఆర్థికంగా, సాంఘికంగా, ఉద్యోగపరంగా, సాంస్కృతికంగా తాము మాత్రమే ఎదగాలని, ఆధిపత్యం చలాయించాలని, ఇతరులను దోపిడి చేయాలని అనుకునేవాళ్లు మాత్రమే దేశంలో కాని, ప్రపంచంలో కాని ప్రాంతాల స్వయం నిర్ణయ ఉద్యమాలు జరిగినప్పుడు సమైక్యత గురించి మాట్లాడు తుంటారు. ఉద్యమాలు చేస్తుంటారు. ఇవి దేశంలో కాని, ప్రపంచంలో కాని దోపిడీదార్ల ప్రయోజనాలకు సంబంధించిన ఉద్యమాలే.

దోపిడీదార్లతో తాము కూడా ప్రయోజనం పొందే సామాజిక వర్గాలే ఇందుకు పూనుకుంటారు. కొరియా రెండు దేశాలుగా విడిపోయింది. భారతదేశం మూడు దేశాలుగా విడిపోయింది. 1985లో రష్యా 13 దేశాలుగా విడిపోయింది. ఇలా స్వయంపాలన కోసం ఆయా ప్రాంతాలవాళ్లు రాష్ట్రాలుగా, దేశాలుగా స్వతంత్రంగా ఉండాలనుకుంటారు. అలా ఆంధ్ర రాష్ట్రం స్వతంత్ర రాష్ట్రంగా ఉండటంవల్ల తన నిర్ణయాలను తానే తీసుకోగలుగుతుంది. సమైక్యాంధ్ర రాష్ట్రం కొనసాగాలని ఎంత బలంగా కోరితే అంత బలంగా తెలంగాణ ప్రాంతాన్ని దోపిడీ చేయాలని, అణిచివేయాలని, వనరులు కైంకర్యం చేయాలని కోరుకుంటున్నారని అర్థం. పైగా సమైక్యాంధ్ర రాష్ట్రా నికి తెలంగాణ వాళ్లు వ్యతిరేకులు కారు. సమైక్య ఆంధ్రపదంలో, భావంలో తెలంగాణ అనేదేలేదు.
సమైక్య ఆంధ్ర అనే భావన ఒరిస్సాలో, తమిళనాడులో, కర్ణాటకలోని కొన్ని ప్రాంతాలను కలుపుకొన్న భావన తప్ప సమైక్య ఆంధ్ర రాష్ట్రమంటే అందులో తెలంగాణ లేదు, ఉండదు. తెలంగాణ భాష, సంస్కృతి, జీవనవిధానం, ఆలోచనా విధానం ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర పాఠ్యపుస్తకాల్లో కాని, రేడియో, సినిమా, టివి, పత్రిక మాధ్యమాల్లో కాని ఎప్పుడూ సాధికారికంగా లేదు. ఆంధ్రరాష్ట్ర ప్రజల, ప్రభుత్వాల సాధికారికతే వీటిల్లో ఇప్పటికీ కొనసాగుతున్నది. సమైక్యాంధ్ర అనే పదమే తెలంగాణ వారిని శూలంలా గుచ్చుకుంటుందని తెలియనంతగా ఆంధ్ర ఆధిపత్యవాదులు మునిగి తేలియాడుతున్నారు.

మేథావుల కర్తవ్యం రాజకీయ నాయకుల తాత్కాలిక ప్రయోజ నాలకు అనుకూలంగా మద్దతు ఇవ్వడంకాదు. దీర్ఘకాలిక ప్రయోజనాలతో రాజనీతిజ్ఞతతో కర్తవ్యాలను నిర్వర్తిస్తూ రాజకీయ నాయకులను, ప్రజలను నూతనభావాలతో నడిపిం చడం. కానీ రాజకీయ నాయకులకు అనుగుణంగా ప్రవర్తిం చడం కాదు. అలా ప్రవర్తిస్తే వాళ్లు మేథావులు కాదు.వాళ్లు తమ స్వప్రయోజన, సామాజిక వర్గాల మధ్య తరగతి మేథో రంగానికి పరిమితమైనవాళ్లు మాత్రమే.అందువల్లే సమైక్య ఆంధ్రకోరే వాళ్లు జైఆంధ్ర రాష్ట్రం ద్వారా కలిగే ప్రయోజనాలను కావాలని విస్మరిస్తున్నారు.

ప్రత్యేక ఆంధ్ర ప్రయోజనాలు

ఆంధ్ర రాష్ట్రం తిరిగి ఏర్పడితే ఒక కొత్త రాజధాని ఏర్పడు తుంది. రాజధాని విజయవాడ,గుంటూరు, ఏలూరు ప్రాంతాల మధ్య  ఏర్పడుతుందని భావిస్తే ప్రభుత్వ కార్యాలయాల  నిర్మాణానికి ఇతరత్రా కలిసి కేంద్ర ప్రభుత్వం నుండి 15 వేల కోట్ల రూపాయలు వాయదాల పద్ధతిలో గ్రాంటుగా పొంద వచ్చు. ఆ డబ్బంతా స్థానిక కూలీలకు, మేస్త్రీలకు, వ్యాపా రులకు, కాంట్రాక్టరులకు అదనంగా చేరుతుంది. హైదరా బాద్‌ వెళ్లే దూరం అయిదుగంటలు తగ్గుతుంది. శ్రీకాకుళం, విజయ నగరం, విశాఖపట్నం వారికి హైదరాబాద్‌కన్నా బాలాసోర్‌, కటక్‌, భువనేశ్వర్‌, ఖరగ్‌పూర్‌, కలకత్తా దగ్గర. రాయలసీమ వారికి, నెల్లూరు వారికి హైదరాబాద్‌ కన్నా బెంగుళూరు, చెన్నై దగ్గర. ఆంధ్ర రాష్ట్ర రాజధాని విజయవాడ పరిసరాల్లో ఏర్పడ్డ ప్పుడు మరొక కొత్తనగరం గుజరాత్‌ రాజధానిలా ఎదుగు తుంది. ప్రజలకు పరిపాలన దగ్గరకు వస్తుంది.

గత దశాబ్దా లుగా ఆంధ్ర ప్రాంతంలోని మెజార్టీ సామాజిక వర్గాలు రాజ ధాని, ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు హైదరాబాద్‌లో వుండడంతో అంతదూరం వెళ్ళలేక వెనుకబడిపోయారు. ప్రభుత్వమంటే వారికి జిల్లా పరిపాలనతప్ప, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అందుబాటులో లేదు. కమ్మ, రెడ్డి, కాపు, బ్రాహ్మణ, వైశ్య వంటి కొన్ని సామా జిక వర్గాలే తమ ఆర్థిక, సాంఘిక వెసులు బాటు కారణంగా స్థానిక ప్రాంతం నుండి ఇతర ప్రాంతాలకు విస్తరించారు.హైదరాబాద్‌ రాజధానికి చేరి అనేక ప్రయోజనాలు పొంది రాష్ట్రమంతటా తమ సాంఘిక, రాజకీయ, ఆర్థిక సామ్రా జ్యాలను విస్తరించుకున్నారు. ఆంధ్ర రాష్ట్రం తిరిగి ఏర్పడితే బిసీ,ఎస్సీ ఎస్టీలు వీరికి పోటీనిస్తారు. తమ వాటాను తాము సాధించుకుంటారు.

దీన్ని చాలా స్పష్టంగా అర్థం చేసుకొన్న ఆధిపత్య సామాజిక వర్గాలు సమైక్య ఆంధ్ర నినాదం వెనుక తమ స్వార్థప్రయోజనాలను ఆర్థిక,సాంఘిక, రాజకీయ, సామ్రాజ్యాల విస్తరణను పునాదిగా కొనసాగిస్తున్నారు. జిల్లాలు ఎలా ప్రత్యేకంగా ఉన్నాయో రాష్ట్రాలు కూడా  అలాగే ప్రత్యేకంగా ఉండటంవల్ల ఆధిపత్యవాదులకు తప్పఎవరికీ నష్టం లేదు.

రైలు, రోడ్డు రవాణా సౌకర్యాల కారణంగా, సామీప్యత కారణంగా, మద్రాస్‌ ప్రెసిడెన్సీలో వుండటం కారణంగా 150 ఏళ్లుగా ఆంధ్రప్రాంతంవారు మద్రాస్‌, బెంగుళూర్‌, బొంబాయి,  కలకత్తా, కటక్‌, భువనేశ్వర్‌ తదితర నగరాల్లో స్థిరపడి, ఉపాధి అవకాశాలనుపోటీపడి సాధించుకున్నారు. రాజకీయ, సాంఘిక, ఆర్థిక రంగాలలో తమ  స్థానాన్ని పెంచుకున్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఏర్పడ్డ తరువాత హైదరాబాద్‌లో కూడా విస్తరించి స్థిరపడ్డారు.ఇలా ఆంధ్ర ప్రాంతంవారు ఎన్నో నగరాల్లో వారి ఉపాధి, రాజ కీయ సాంఘిక, ఆర్థిక ఎదుగుదల స్పష్టంగా గమనించవచ్చు. రాయలసీమ వాళ్లు కోస్తాంధ్ర రాష్ట్రంలో కలిసి ఉండలేమని భావిస్తే ఆంధ్రరాష్ట్రం తిరిగి ఏర్పడ్డ తరువాత తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధనకోసం ఉద్యమించినట్టే ఆ తరువాత ఉద్యమించాలి. కర్నాటక, తమిళనాడు జిల్లాలోని ప్రాంతాలతో కలిసి గ్రేటర్‌ రాయలసీమ ఏర్పడాలంటేమాత్రం రెండో ఎస్సార్సీ అవసరం పడుతుంది. ఎందుకంటే ఒక ప్రాంతాన్ని విడగొట్టి రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేయడం సులభం.కొన్ని రాష్ట్రాల ప్రాంతాలను కలిపి ఒక రాష్ట్రంగా కొత్తగా ఏర్పాటు చేయడం కష్టం.

ప్రత్యేక తెలంగాణ ప్రయోజనాలు

తెలంగాణ విషయానికి వస్తే పారిశ్రామిక కార్మికులుగా బొంబాయి వలస వెళ్లడం తప్ప హైదరాబాద్‌కు కూడా సరిగ్గా విస్తరించలేకపోయారు. ఈ రీత్యా చూస్తే గత వందేళ్లను పరిగణనలోకి తీసుకొన్నప్పటికీ ఆంధ్ర ప్రాంతం వాళ్లు పదిరెట్లు నగరాల అభివృద్ధిని అందుకుంటే తెలంగాణ వాళ్లు హైదరా బాద్‌లోని నాలుగోవంతు మాత్రమే పొందారు. ఇప్పుడు విజయవాడ పరిసరాల్లో రాజధాని నగరం ఎదిగితే ఆంధ్ర ప్రాంతం వారికి మరొక కొత్త నగరం ఉపాధి అవకాశాలకు అందిస్తుంది. తెలంగాణ ప్రాంతం వారికి తమ రక్తమాంసాలతో నాలుగు వందల సంవత్సరాలుగా సంపన్నమైన హైదరాబాద్‌ నగరంలోనైనా తెలంగాణ ప్రాంతం వారికి పూర్తి అవకాశాలు అందుకునే అవకాశం తెలంగాణ, ఆంధ్ర రాష్ట్రం తిరిగి ఏర్ప డటం ద్వారానే సాధ్యపడుతుంది. సోదర తెలంగాణ ప్రాంతం వారికి ఆంధ్రప్రాంత మేధావులు, రాజనీతిజ్ఞులు, మధ్యతరగతి బిసీ, ఎస్సీ, ఎస్టీలు ఈ విషయమై ఉదారంగా ప్రవర్తించలేరా అని తెలంగాణ ప్రజలు నివేదిస్తున్నారు. మీకు ఇన్ని నగరాల్లోఎదిగే అవకాశం వచ్చింది ఒక్క హైదరాబాద్‌ నగరమైనా మేము ఎదగడానికి ఉండకూడదా అని ఆవేదన చెందుతున్నారు.

గత ఆరు దశాబ్దాలుగా ఒక మోసం జరుగుతూ వస్తున్నది. రాయలసీమ, కోస్తాంధ్ర ప్రాంతాల్లోని ఖనిజాలు, వనరులు, సంపదలు, పరిశ్రమలు జాతీయం చేయకుండా ప్రైవేటు రంగం లోకి మళ్లిస్తున్నారు. తద్వారా తొండముదిరి ఊసరవెల్లిగా మారినట్లుగా దానికి ఫ్యాక్షనిజం రంగు ప్రదర్శిస్తున్నారు. ప్రజ లకు చెందాల్సిన జాతీయ సంపద కోస్తా, సీమ ప్రాంతాల రాజకీయ నాయకుల, కాంట్రాక్టర్ల, పారిశ్రామికవేత్తల జేబుల్లోకి పోతూ ప్రభుత్వం ఆదాయం కోల్పోడంతో పాటు ప్రజలు పేదలవుతున్నారు. కోస్తా, సీమ ప్రాంతాల్లోని జిల్లాల్లో తెలంగాణలో ఉన్నట్టే ప్రతి జిల్లాలో సగం దాకా మెట్ట ప్రాంతం ఉంది. పల్లపు ప్రాంతం వాళ్లు లారీ కొంటే మెట్టపు ప్రాంతం వాళ్లు అందులో డ్రైవర్లుగా, క్లీనర్లుగా పని చేయాల్సి వస్తున్నది. ఆ మెట్ట ప్రాంతాల అభివృద్ధికి పూనుకోలేదు. తమకే రెండు పంటలకు, మూడు పంటలకు నీళ్లు కావాలని కోరారు తప్ప మెట్ట ప్రాంతాల అభివృద్ధికి, బిసీ, ఎస్సీ,ఎస్టీల అభివృద్ధికి కృషి చేయలేకపోయారు.

నాయకులకు చిత్తశుద్ధి ఉండాలి

తెలంగాణ ప్రాంతం పట్ల, ప్రజల పట్ల ఆంధ్ర ప్రాంత ప్రజలకు, మేధావులకు, రాజకీయ నాయకులకు నిజంగా ప్రేమ ఉంటే అందరికి కరెంటుకోసం కరెంటు విధించినట్టు తెలంగాణ ప్రాంతంలోని ప్రతి ఎకరానికి ఒక పంటకు నీరు అందేదాకా కోస్తా, రాయలసీమ ప్రాంతాల ఒక పంట మాత్రమే పండిస్తా మని ఒక పంటకే నీరు వాడుకుంటామని ఆచరణలో చూపుతూ ఆ నీటిని ఇతర ప్రాంతాలకు మళ్లించాలి. అలాగే ఆరు లక్షల ప్రభుత్వ, ప్రభుత్వేతరరంగాలలోని ఉద్యోగాల్లో ఆంధ్ర ప్రాంత ఉద్యోగుల స్థానంలో తెలంగాణ వారిని రెండేళ్లలో నియమించ  గలగాలి.ఆంధ్రప్రాంత ఉద్యోగులను తమ ప్రాంతానికి తీసు కోవాలి.

610 జివో ద్వారా జరగాల్సిన కొన్ని వేలమంది ఉద్యో గాల మార్పిడికి 25 ఏళ్లుగా వ్యతిరేకిస్తున్న సామాజికవర్గాలు ఇంత బృహత్తరమైన కర్తవ్యానికి ఎలా పూనుకుంటుంది? అది అసాధ్యం. తెలంగాణ భాష, సంస్కృతి, జీవన విధానం ఆంధ్ర రాష్ట్ర పాఠ్యపుస్తకాల్లో, టివి, సినిమా, పత్రికా మాధ్యమాల్లో ఒక అరవయ్యేళ్ల పాటు కొనసాగిస్తే అరవయ్యేళ్ల తరువాత అప్పుడు తిరిగి రెండు రాష్ట్రాలు సమానంగా, గౌరవప్రదంగా కలిసి జీవిస్తాయి. ఇప్పటిదాకా సాగిందంతా అన్ని రంగాల్లో సీమాంధ్ర ఆధిపత్యవాదమే. వారి స్వప్రయోజనాలే.అందులో సింహభాగం అగ్రవర్గాలదే.

అందుకే వారు తమ ఆధిప త్యాన్ని, రాజకీయ సామ్రాజ్యాలను విస్తృతం చేసుకోవడానికే సమైక్యరాష్ట్రం పల్లవి ఎత్తుకొన్నారు. నిజమైన పారిశ్రామిక వేత్తలుగానే ఎదగదలుచుకుంటే రాష్ట్రాల ఎల్లలు వారికి ఏ పరిమితులు విధించవు. టాటా,బిర్లా, రిలయన్స్‌,థాపర్‌ వంటి పారిశ్రామికవేత్తలు అన్ని రాష్ట్రాల్లో ఎదుగుతున్నారు. అలా రాజకీయ, ఉద్యోగపరమైన, సాంఘిక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక పరమైన ఆధిపత్యాలను చెలాయించకుండా పారిశ్రామికంగా ఎదగదలుచుకున్న వారికి తెలంగాణరాష్ట్రమేకాదు ఏ రాష్ట్రమైనా ఆహ్వానిస్తుంది.

***************************************

VAARTHA

EDITORIAL

లగడపాటి 'జగడం న్యాయమేనా?

వుప్పల నరసింహం

విజయవాడ పార్లమెంట్‌ సభ్యుడు లగడపాటి రాజగోపాల్‌ వార్తల్లోని వ్యక్తి అయ్యారు. సమైక్యాంధ్ర ఉద్యమాన్ని ముందుండి నడిపిస్తానని డిసెంబర్‌ 11న కొత్త ఢిల్లీలో ఆయన ప్రకటించారు. అంతేగాక హైదరాబాద్‌లోని శాసనసభ ఆవరణలో ఆమరణ నిరాహారదీక్ష చేస్తానని కూడా  అదేసమయంలో చెప్పారు. అంతకు రెండు రోజుల ముందు అంటే డిసెంబర్‌ 9న రాత్రి కేంద్ర హోంమంత్రి పి.చిదంబరం 'తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభి స్తున్నాంఅని ప్రకటించారు. చాలామంది సీమాంధ్ర నాయకులకు తెలంగాణ పదం ఉచ్ఛరించడమే ఇబ్బందికరంగా ఉంటుంది. వారిలో రాజగోపాల్‌ కూడా ఒకరు. ఈ విషయం చాలా సందర్భాలలో వ్యక్తం చేశాడు. ఈ సమయంలో కేంద్ర మంత్రి చిదంబరం ప్రకటన లగడపాటికి రుచిస్తుందని ఎవరూ ఊహిం చరు.

సహజంగానే ఆయన ఆవేశాన్ని మరోసారి ప్రదర్శించారు. ఏకంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను అడ్డుకునేందుకు సమైక్యాంధ్ర ఆందోళనకు నాయకత్వం వహిస్తానని వెల్లడించారు. లగడపాటి రాజగోపాల్‌ కాంగ్రెసు పార్టీ సభ్యుడు. ఆ పార్టీ అధిష్టానం, అధ్యక్షురాలు ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు పచ్చజెండా ఊపితే ఆ పార్టీ  సభ్యుడిగా లగడపాటి ఎర్రజెండా ఊపడంతో ఆయన క్రమశిక్షణ ఏ పాటితో అర్థమవుతోంది.

ఇటీవల టివి ఛానళ్ళలో ఒక దృశ్య ప్రకటన ఊదరగొడు తున్నది. దాన్ని ఆయనే 'స్పాన్సర్‌ చేస్తున్నారు. అందులో 'తెలంగాణఅడ్డుగోడగా అభివర్ణించారు. వాస్తవానికి లగడపాటికి తెలుగువారి చరిత్ర తెలియదు. ఎవరో కొందరు 'ప్రాంప్ట్‌ చేసిన వాక్యాలను ఆయన వల్లించారనిపిస్తోంది. గత రెండు వేల సంవత్సరాల కాలంలో ప్రస్తుతమున్న ఆంధ్రప్రదేశ్‌ 1956 నవంబర్‌ 1కి ముందు ఎప్పుడూ ఒకటిగా లేదు. శాతవాహనుల కాలంలోగాని, అనంతరంగాని ఈ ప్రాంతాలు ఒకటిగా లేవు. శాతవాహనుల కాలంలో మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్‌ ప్రాంతం రాజధానిగా తెలంగాణ (కోటిలింగాల) తదితర ప్రాంతాలను పరిపాలించారు. అనంతరం తెలంగాణలో ఖనిజ సంపద అధి కంగా ఉండటంతో తెలంగాణ కేంద్రంగా దేశవ్యాప్తంగా, ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వ్యాపారం జరిగింది. ఈ అంశాలకు చరిత్రలో రికార్డులున్నాయి.

చరిత్ర వేరు, భావోద్వేగం వేరు. ఈ రెండింటిని ఆయన కలగా పులగం జేసి ప్రజల్లో తప్పుడు సమాచారం ప్రచారం చేస్తున్నారు. మరో రకంగా చెప్పాలంటే రెచ్చగొడుతున్నారు. ''ఏమున్నది? ఏమున్నది? ఏమున్నది? అంటూ దృశ్య ప్రకట నలు టివిలో విడుదల చేసి అవాస్తవాలను హోరెత్తించడం సబబుకాదు. గోబెల్స్‌ ప్రచారంవల్ల వాస్తవం కాస్త అవాస్తవంగా మారదు. 'తెలంగాణ వద్దు... సమైక్యాంధ్ర ముద్దు అన్న నినా దాన్ని సైతం వారు తెరమీదకు తెచ్చారు. తెలంగాణ వద్దు అని నిర్దేశించడానికి సీమాంధ్రవారికి హక్కు ఎవరిచ్చారు? సమై క్యాంధ్రలో 50 ఏళ్లకు పైగా తెలంగాణ ప్రజల అవమానాలను, పెత్తనాన్ని ప్రశ్నించినప్పుడల్లా లౌక్యం ప్రదర్శించిన వారికిప్పుడు సమైక్యాంధ్ర ముద్దుగానే ఉంటుంది. తెలంగాణవారికిది చేదుగా ఉందని 1952 నుంచి ఆందోళనలు చేస్తున్న మాట మరిస్తే ఎలా?  ప్రభుత్వం విడుదల చేసిన జిఓ 610ను అమలు జరపకుండా పాతిక సంవత్సరాలకు పైగా తాత్సారం చేయడం ముద్దుగానే ఉంటుంది.

తెలంగాణ ప్రజలకు - ఉద్యోగులకు అది పాషాణంగా ఉంది. సీమాంధ్ర ప్రయోజ నాలకు సంబంధించిన ఏ జిఓనైనా ఒక ఐదు ఏళ్ల పాటైనా అమలు జరుపకుండా తాత్సారం  చేసిన సందర్భాలు ఉన్నాయా? లేవు మరి 610 జిఓ ఎందుకు అమలుకు నోచుకోదు? హైదరాబాద్‌ పరిసర ప్రాంతాల భూములు అమ్మి ఖజానాకు తరలిస్తూ ఉంటే సీమాంధ్ర నాయకులుగాని, లగడపాటి రాజగోపాల్‌గాని ఎందుకు నోరు మెదపలేదు. పైగా రంగారెడ్డి జిల్లాలో వక్ఫ్‌ భూముల పరిసరాల్లో లగడపాటి వంద అంతస్తుల హోటల్‌ నిర్మాణాన్ని టౌన్‌షిప్‌ను నిర్మిస్తున్నారు. ఇందులో ఎన్నో అక్రమాలు జరిగాయని పత్రికలు ఎన్నోసార్లు రాశాయి.

ఇలా తెలంగాణ ప్రాంత భూములు - ఆస్తులు కొల్ల గొడుతూ 'నియోరిచ్‌గా మారిన వారు సమైక్యాంధ్ర నినాదం ఇవ్వడంలో పారదర్శకత ఇసుమంత కనిపించదు.    రాజకీయ వ్యాసంగం పరమ పవిత్రమైనదన్న భావనను తుంగలో తొక్కి రాజకీయాల పేరుతో కోట్లకు పడగెత్తేందుకు అడ్డదారులు తొక్కుతూ ప్రజా జీవనాన్ని ప్రభావితం చేయడంలో స్వచ్ఛత ఏ మాత్రం కనిపించదు. లగడపాటి పేర్కొనే ప్రకాశం పంతులు, ఎన్‌జిరంగా తదితర నాయకుల త్యాగాలకు, దూరదృష్టికి లగడపాటి త్యాగాలకు, దూరదృష్టికి ఎక్కడా పొంతనలేదు.

ఏ రకంగా చూసినా లగడపాటి రాజగోపాల్‌ 'జగడం న్యాయసమ్మతంగా లేదు.  డిసెంబర్‌ 14న ఉదయం తాను ఢిల్లీ నుంచి హైదరాబాద్‌ వస్తున్నానని విజయవాడలోని తన అనుచరులకు కబురంపి వారందరిని హైదరాబాద్‌కు రమ్మని చెప్పి.... తాను చేపట్టబోయే ఆమరణ నిరాహారదీక్షకు మద్దతుగా నిలవాలని కోరారు. అసెంబ్లీ ఆవరణలోనే తాను దీక్ష చేయ నున్నట్లు ఢిల్లీలో ప్రకటించి, హైదరాబాద్‌ చేరుకున్నాక, విజయవాడ నుంచి రావలసిన మంది మార్బలం చేరుకున్నాక పోలీసులు ఆయనను అరెస్టు చేశారు.

ముఖ్యమంత్రిని కలుస్తా నని వెళ్ళారు. సుదీర్ఘ మంతనాలు జరిపారు.  దీక్షను విరమిస్తు న్నట్టు ప్రకటించారు. నాటకీయంగా ఎల్‌బి స్టేడియంలోకి చొరబడి చర్చావేదికను ఏర్పాటు చేస్తున్నానని ప్రకటించారు.ఇట్లా అనేక నాలుకలతో మాట్లాడటంలోనే ఆయన చిత్తశుద్ధిపై అనుమానాలు తలెత్తుతున్నాయి.ఉద్రేకాలను రెచ్చగొట్టడం, ఉద్వేగాలను పెంచిపోషించడం, రాష్ట్రాన్ని అల్లకల్లోలం  అంచుకు తీసుకువెళ్ళడంతో సమైక్యాంధ్రను నిలుపుకుంటామని ఆయన భావించడం ఏ రకంగా చూసినా సవ్యంగా లేదు. 

మాజీ మంత్రి వసంత నాగేశ్వరరావు ప్రకటనలకు, ప్రవర్తనకు లగడపాటి రాజగోపాల్‌ ప్రకటనలకు, ప్రవర్తనకు మధ్యగల వ్యత్యాసాన్ని సీమాంధ్ర ప్రజలే బేరీజు వేసుకోవాలి. వసంత నాగేశ్వరరావు ప్రదర్శించిన సంయమనంలో వెయ్యోవంతు కూడా లగడపాటి ప్రదర్శించలేకపోయారు. వసంత కూడా ప్రత్యేక ఆంధ్ర కావాలని డిమాండ్‌ చేస్తున్నవారే. ఏది పాజిటివ్‌ అంశమో... ఏది నెగెటివ్‌ అంశమో ప్రజలందరూ ఆలోచించాలి. కాంగ్రెసు అధిష్టానం నిర్ణయాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ ఇలా వీధుల్లోకి రావడం లగడపాటి జగడంలో పసలేదని తెలుస్తూ ఉంది.తెలంగాణపై ఒంటికాలిపై లేవడం లగడపాటి రాజకీయ భవిష్యత్‌కు మంచిదికాదు.

***************************************

******************************************************************************************

PRAJASAKTI

EDITORIAL

రాజకీయ దివాళాకోరుతనం

 

 పదిహేనవ లోక్‌సభ మొదటి శీతాకాల సమావేశాలు నిర్దిష్ట వ్యవధి కన్నా ఒక రోజు ముందు ముగియగా, రాజ్యసభ సమావేశాలు ఒక రోజు ఆలస్యంగా మంగళవారంతో ముగిశాయి. నాలుగు వారాలపాటు సాగిన ఈ సమావేశాల్లో అధిక ధరలు, లిబర్హాన్‌ కమిషన్‌ నివేదిక, వివాదాస్పద రంగనాథ్‌ కమిషన్‌ నివేదిక, ప్రధాని మూడు దేశాల పర్యటన, కోపెన్‌హాగెన్‌ సమావేశం, డబ్ల్యుటిఓ, ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల అమ్మకాలు, అంతర్గత భద్రత వంటి అనేక అంశాలు ప్రస్తావనకు వచ్చాయి. లోక్‌సభ శీతాకాల సమావేశాల ముగింపు సందర్భంగా ఆరెస్సెస్‌ నిర్దేశించిన విధంగానే పార్లమెంటులో బిజెపి పక్ష నాయకత్వ మార్పు జరిగింది. లోక్‌సభలో ప్రతిపక్షనేతగా వున్న అద్వానీ తప్పుకుని సుష్మా స్వరాజ్‌కు ఆ బాధ్యతలు అప్పగించగా, రాజ్యసభలో బిజెపి పక్ష నాయకునిగా అరుణ్‌ జైట్లీని నియమించారు. ఈ సమావేశాల్లో ప్రజాసమస్యలపై ప్రభుత్వాన్ని నిలదీయడంలో ప్రధాన ప్రతిపక్షమైన బిజెపి దృఢంగా వ్యవహరించలేకపోయింది. లిబర్హాన్‌ కమిషన్‌ నివేదికపై జరిగిన చర్చలో అది ఒంటరిపాటయింది. దాని బలహీనత ప్రభుత్వానికి ఆయాచిత వరంగా పరిణమించింది. యుపిఏ-2లోని భాగస్వాములు ఒత్తిడి తెచ్చే స్థితి లేకపోవడం కూడా ప్రభుత్వానికి లాభించింది. ఈ సమావేశాల్లో పెండింగ్‌లో వున్న 17 బిల్లులను పార్లమెంటు ఆమోదించింది. సెంట్రల్‌ యూనివర్సిటీ సవరణ బిల్లు, నిత్యావసర సరుకుల బిల్లుతో సహా 60కి పైగా బిల్లులను ప్రవేశపెట్టింది. మూడు రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికలు, ఉప ఎన్నికల ఫలితాలు పాలకపక్షానికి కొంత సానుకూలంగా రావడంతో ప్రభుత్వం సంస్కరణలను మరింత దూకుడుగా అమలు చేయనారంభించింది. పార్లమెంటు శీతాకాల సమావేశాలకు ముందే శాఖల వారీగా మంత్రులు వందరోజుల అజెండా పేరుతో విధానపరమైన ప్రకటనలు చేశారు. తద్వారా పార్లమెంటు గౌరవాన్ని తగ్గించే ప్రయత్నం చేశారు. బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేతపై విచారణ జరిపిన లిబర్హాన్‌ కమిషన్‌ నివేదిక, వివాదాస్పద రంగనాథ్‌ మిశ్రా కమిషన్‌ నివేదికలను పార్లమెంటు ముందుంచినా వాటిపై తీసుకున్న చర్యలు శూన్యం. ప్రజల జీవితాలను అతలాకుతలం చేస్తున్న ధరల పెరుగుదలపై ప్రభుత్వం కపటనిద్దర వీడలేదు. దీంతో ఈ సమావేశాల్లోనే రెండోసారి అది చర్చకు వచ్చింది.బియ్యం, పప్పులు, కూరగాయలు తదితర ఆహార వస్తువుల ధరలు ఆకాశాన్నంటుతున్నా ప్రభుత్వం వాటిని అదుపు చేయడానికి ఇంతవరకు ఎలాంటి చర్యలు చేపట్టకపోవడాన్ని వామపక్షాలు పార్లమెంటులో నిలదీశాయి. అలాగే వాతావారణ మార్పులపై పార్లమెంటుకు ఇచ్చిన హామీకి భిన్నంగా మన్మోహన్‌ ప్రభుత్వం కోపెన్‌ హాగన్‌లో వ్యవహరించడాన్ని రాజ్యసభలో ప్రతిపక్షాలు దుయ్యబట్టాయి.

     ప్రపంచ కాలుష్య ఉద్గారాల్లో అమెరికా తలసరి ఉద్గారాలు 20.1 టన్నులు కాగా, భారత్‌ తలసరి ఉద్గారాలు 1.1 టన్ను మాత్రమే. అలాంటప్పుడు కాలుష్య తగ్గింపులో సంపన్నదేశాలకు, వర్ధమాన దేశాలకు మధ్య తేడాను గుర్తించాల్సిన భారత్‌ ఆ పని చేయకుండా అమెరికా అంటకాగడాన్ని వామపక్షాలు తీవ్రంగా విమర్శించాయి. ఈ సమావేశాల ప్రారంభంలో ఢిల్లీలో చెరకు రైతులు కదం తొక్కడం, దానికి ప్రతిపక్షాలు బాసటగా నిలవడంతో ప్రభుత్వం ఒక మెట్టు దిగిరాక తప్పలేదు. ఆ తరువాత బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేతపై విచారణ జరిపిన లిబర్హాన్‌ కమిషన్‌ నివేదికపై పార్లమెంటులో వాడి వేడి చర్చ జరిగింది. ''బాబ్రీ కూల్చివేత మేము చేయాల్సింది కాదంటూనే, అలా జరిగినందుకు మేమేమీ సిగ్గుపడడం లేదు'' అంటూ బిజెపి ఎన్ని పిల్లి మొగ్గలు వేసినప్పటికీ పార్లమెంటులో రాజకీయంగా అది ఒంటరిపాటుకాక తప్పలేదు. లిబర్హాన్‌ కమిషన్‌ నివేదిక ఆధారంగా తీసుకున్న చర్యల నివేదికలోని డొల్లతనాన్ని కూడా వామపక్షాలు ఎత్తి చూపడంతో కాంగ్రెస్‌ కొంత ఇరకాట పరిస్థితిని ఎదుర్కొంది. ప్రజల భాగస్వామ్యం పెంచేందుకే పిఎస్‌యూల్లో పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ చేపట్టామన్న ప్రభుత్వ వాదనలోని డొల్లతనాన్ని రాజ్యసభలో సిపిఎం సభ్యులు తపన్‌సేన్‌ బట్టబయలు చేశారు. బిహెచ్‌ఇఎల్‌లో 32.8 శాతం పెట్టుబడులను ఉపసంహరిస్తే అందులో ప్రజలు కొనుగోలు చేసిన వాటా 1.9 శాతం మాత్రమేనని, మిగతాదంతా కార్పొరేట్‌, విదేశీ సంస్థాగత ఇన్వెసర్లు, ఫైనాన్షియల్‌ సంస్థలు ఎలా చేజిక్కించుకున్నదీ వివరించడంతో ప్రభుత్వం సమాధానం చెప్పలేకపోయింది.

    కర్ణాటక హైకోర్టు న్యాయమూర్తి జస్టిస్‌ దినకరన్‌కు వ్యతిరేకంగా అభిశంసన ప్రక్రియ చేపట్టడం ఈ సమావేశాల్లోని మరో ప్రత్యేకత. గత కొన్ని రోజులుగా పార్లమెంటులో మౌన ముద్ర దాల్చిన వైయస్‌ రాజశేఖర రెడ్డి కుమారుడు జగన్మోహన్‌ రెడ్డి రాష్ట్ర విభజనను వ్యతిరేకిస్తూ సభా మధ్య భాగంలోకి వెళ్లి ఆంధ్ర, రాయలసీమ తెలుగుదేశం ఎంపీలతో కరచాలనం చేయడంతో కాంగ్రెస్‌ అధినాయకత్వం కంగుతిన్నది. జగన్‌పై పార్టీ క్రమశిక్షణా చర్య తీసుకోవాలని భావించినా సంకోచించడం ఆ పార్టీ అధినాయకత్వ బలహీనతను బయటపెట్టింది. ముఖ్యమైన మూడు బిల్లులు చర్చ లేకుండా కేవలం 15 నిమిషాల్లోనే ఆమోదం పొందాయంటే ఈ సమావేశాల తీరు ఎలా వుందో అర్థమవుతుంది. ప్రధాని మూడు దేశాల పర్యటనకు వెళ్లడంతో సభలో అధికార పక్ష సభ్యుల హాజరు పలుచబడింది. ప్రశ్నోత్తరాల సమయంలో ప్రశ్నలు అడిగిన లోక్‌సభ సభ్యులు లేకపోవడంతో ప్రశ్నోత్తరాల ఎజెండానే పక్కన పెట్టాల్సి రావడంతో నిబంధనలను సవరించి ప్రశ్నలు అడిగిన సభ్యులు లోక్‌సభలో లేకున్నా వాటికి సమాధానం చెప్పే సరికొత్త సంప్రదాయానికి ఈ సమావేశాల్లోనే శ్రీకారం చుట్టారు. మొత్తం మీద ఈ సమావేశాలు కాంగ్రెస్‌, బిజెపిల దివాళాకోరు రాజకీయాలను బట్టబయలు చేశాయి. వామపక్షాల సూత్రబద్ధ వైఖరి విశిష్టతను చాటి చెప్పాయి.

 

***************************************

PRAJASAKTI

EDITORIAL

భారతీయ జనతా 'సంఘ్'...!

 

2009 ఎన్నికల్లోనూ మరోమార్గం లేక అద్వానీ అభ్యర్థిత్వానికి సంఘ్ అంగీకరించింది. ఎన్నికల్లో పార్టీ ఘోర పరాజయం తర్వాత సంఘ్ ప్రత్యక్షంగా కొరడా ఝుళిపించింది. ఢిల్లీలోనే మకాం వేసి మూడు నెలల పాటు కసరత్తు చేసిన సంఘ్ సారథి మోహన్‌ భగవత్‌, పార్టీకి కొత్త ముఖాలను పరిచయం చేశారు. ఏరికోరి మరీ తమ ఒడిలో (నాగ్‌పూర్‌లో) పెరిగి పెద్దయిన నితిన్‌ గడ్కారీకి పార్టీ అధ్యక్ష బాధ్యతలు అప్పజెప్పారు.

    'రైలు బోగీల్లో ఉండే మనస్తత్వం' వదులుకోవాలని పార్టీ సహచరులకు భారతీయ జనతా పార్టీ అగ్రనేత ఎల్‌కె అద్వానీ ఇటీవల సూచించారు. కొత్త ప్రయాణీకులకు స్థానం కల్పించడానికి ఆ పాటికే బోగీల్లో ఉన్న వ్యక్తులు ఎప్పుడూ ఇష్టపడరని, పార్టీలో అటువంటి ధోరణి మంచిది కాదని ఆయన ఉపదేశించారు. బిజెపి జాతీయ అధ్యక్షుడిగా బాధ్యతలు చేపట్టిన నితిన్‌ గడ్కారీని మనసులో ఉంచుకునే ఆయనీ వ్యాఖ్యలు చేశారని ప్రత్యేకంగా చెప్పనవసరం లేదు. అధ్యక్షుడిగా బాధ్యతలు చేపట్టిన సమయంలో గడ్కారీ కూడా ఇదే తరహా వ్యాఖ్యలు చేశారు. పార్టీ జాతీయ కార్యవర్గంలో అత్యధికుల కంటే తాను జూనియర్‌నని, సహచరులందరూ తనకు మనస్ఫూర్తిగా సహకరించాలని ఆయన పదేపదే విజ్ఞప్తి చేశారు. తద్వారా పార్టీలో అంతర్గత పరిస్థితి ఏమంత బాగోలేదని ఆయన చెప్పకనే చెప్పారు. పార్టీ నూతన రథసారధిగా గడ్కారీ గడ్డుకాలాన్ని ఎదుర్కోనున్నారని చెప్పడానికి ఇదొక నిదర్శనం మాత్రమే. రాజ్‌నాథ్‌సింగ్‌ స్థానంలో గడ్కారీ బాధ్యతలు చేపట్టిన విధంగానే, అద్వానీ స్థానంలో లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నేతగా సుష్మాస్వరాజ్‌ బాధ్యతలు స్వీకరించారు. అద్వానీ గౌరవాన్ని కాపాడటం కోసం పార్లమెంటరీ బోర్డు ఛైర్మన్‌ పదవిని కొత్తగా సృష్టించారు. రాజ్యసభలో పార్టీ నేతగా మరోసారి అరుణ్‌ జైట్లీనే అద్వానీ 'నియమించారు'. బిజెపి ప్రక్షాళనకు గత నాలుగైదు నెలలుగా ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ చేస్తోన్న ప్రయత్నాలు, ఈ మార్పుచేర్పులతో ఒక కొలిక్కి వచ్చినట్లయ్యింది. కమలం పార్టీ ప్రత్యక్షంగా సంఫ్‌ు చేతుల్లోకి వెళ్లిపోవడమే ఈ మార్పుల సారాంశం. ఐతే అసలు కథ ఇప్పుడే ప్రారంభమయ్యింది. ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ ప్రత్యక్ష మార్గదర్శకత్వంలో.. గడ్కారీ సారధ్యంలో.. భారతీయ జనతా పార్టీ పయనమెటన్నదే ఇప్పుడు తేలాల్సి ఉంది.

సంఘ్ కనుసన్నల్లో...

    ప్రతిపక్ష నేతగా అద్వానీ నిష్క్రమణతో బిజెపిలో 'వాజ్‌పేయి-అద్వానీ' శకం అధికారికంగా ముగిసినట్లే ! 1980లో పార్టీ ఏర్పడినప్పటి నుండీ బిజెపిలో కర్త, కర్మ, క్రియ అన్నీ ఈ ఇద్దరు నేతలే. సహజంగానే పార్టీకి సంఫ్‌ు మార్గదర్శకత్వం ఉన్నప్పటికీ, అంతర్లీనంగా కొన్ని పరిమితులు అమలయ్యాయి. వాజ్‌పేయి-అద్వానీ ద్వయం క్రియాశీలంగా ఉన్నంతకాలం పార్టీ వ్యవహారాల్లో సంఫ్‌ు ఎప్పుడూ ప్రత్యక్షంగా, బహిరంగంగా జోక్యం చేసుకోలేదు. మరోమాటలో చెప్పాలంటే అంత అవసరమూ రాలేదు. వాజ్‌పేయి నేతృత్వంలోని ఎన్‌డిఎ ప్రభుత్వం కేంద్రంలో అధికారంలో ఉన్న సమయంలోనే సంఫ్‌ు-బిజెపి మధ్య కొంత దూరం పెరిగింది. 2004 ఎన్నికల తర్వాత వాజ్‌పేయి క్రమంగా ప్రత్యక్ష రాజకీయాలకు దూరం కావడం, బిజెపిలో సంఫ్‌ు ప్రత్యక్ష పాత్ర పెరగడం ఏకకాలంగా జరిగాయి. జిన్నా వ్యాఖ్యల నేపథ్యంలో పార్టీ అధ్యక్ష పదవి నుండి అద్వానీకి ఉద్వాసన పలికేంతలా సంఫ్‌ు తన పట్టు పెంచుకుంది. 2009 ఎన్నికల్లోనూ మరోమార్గం లేక అద్వానీ అభ్యర్థిత్వానికి సంఫ్‌ు అంగీకరించింది. ఎన్నికల్లో పార్టీ ఘోర పరాజయం తర్వాత సంఫ్‌ు ప్రత్యక్షంగా కొరడా ఝుళిపించింది. ఢిల్లీలోనే మకాం వేసి మూడు నెలల పాటు కసరత్తు చేసిన సంఫ్‌ు సారథి మోహన్‌ భగవత్‌, పార్టీకి కొత్త ముఖాలను పరిచయం చేశారు. ఏరికోరి మరీ తమ ఒడిలో (నాగ్‌పూర్‌లో) పెరిగి పెద్దయిన నితిన్‌ గడ్కారీకి పార్టీ అధ్యక్ష బాధ్యతలు అప్పజెప్పారు. వాజ్‌పేయి-అద్వానీలతో సంప్రదించకుండా, వారి ఆశీస్సులు లేని నేతలెవ్వరినీ ఇప్పటివరకూ సంఫ్‌ు పార్టీ అధ్యక్ష పదవికి ఎంపిక చేయలేదన్న విషయం ఇక్కడ గమనార్హం. పార్టీలో ఈపాటికే ద్వితీయ శ్రేణి నేతలుగా ముద్రపడ్డ 'ఢిల్లీ-4' నేతలు సుష్మా, అరుణ్‌ జైట్లీ, వెంకయ్యనాయుడు, అనంతకుమార్‌లను కూడా సంఫ్‌ు ఆమడదూరంలో పెట్టింది. జాతీయ రాజకీయాల్లోను, పార్టీ జాతీయ వ్యవహారాల్లోనూ అనుభవం లేని గడ్కారీని ఏకపక్షంగా అధ్యక్ష పీఠంపై కూర్చోబెట్టింది. తద్వారా రానున్న కాలంలో బిజెపి పూర్తిగా తన చెప్పుచేతల్లో, కనుసన్నల్లో నడవబోతోందని స్పష్టమైన సంకేతాలిచ్చారు. పార్లమెంటరీ బోర్డు ఛైర్మన్‌గా అద్వానీ నియామకం, లోక్‌సభ, రాజ్యసభ పార్టీ నేతలుగా సుష్మా, జైట్లీ నియామకాలు సంఫ్‌ు అభీష్టానానికి వ్యతిరేకంగా జరిగాయనడానికి ఆస్కారమే లేదు. పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల్లో, నియామకాల్లో అద్వానీకి పూర్తి అధికారం లభించిందన్న వాదనలు వినిపిస్తున్నప్పటికీ, ఆయన పదవి అలంకార ప్రాయమేనన్న విషయం స్పష్టమవ్వడానికి ఎక్కువ సమయం పట్టబోదు.

లోతైన వైరుధ్యం...

    నాయకత్వంతో పాటు పార్టీ పంథానూ మార్చి వేయాలన్నది ప్రస్తుతం సంఫ్‌ు సంకల్పం. విభిన్నమైన పార్టీగా, జాతీయవాద పార్టీగా రూపుదిద్దుకున్న బిజెపి కాలక్రమంలో తన రంగు, రుచి, వాసన కోల్పోయిందన్నది సంఫ్‌ు అంచనా. అవినీతి, అంతర్గత కుమ్ములాటలు, అధికార కాంక్షలతో పార్టీ 'జాతీయవాద పంథా'ను విస్మరించిందని సంఫ్‌ు నేతలు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో గడ్కారీ నేతృత్వంలో బిజెపిని బలమైన, క్రమశిక్షణాయుతమైన హిందూ జాతీయవాద పార్టీగా మలచాలని పరివార్‌ భావిస్తోంది. సంఫ్‌ు కార్యాచరణ ప్రణాళిక పట్ల బిజెపిలో ప్రతిఘటన కూడా తీవ్రంగానే ఉంది. కేవలం మతవాద ఎజెండా ఆధారంగా బిజెపి ఎదగలేదని, ప్రస్తుతం ఉన్న ప్రాభవం కూడా తగ్గిపోతుందని పార్టీలోని పలువురు నేతలు బలంగా వాదిస్తున్నారు. రామ మందిరం, ఉమ్మడి సివిల్‌ కోడ్‌ పేరు చెప్పి ప్రస్తుత భారత యువతీయువకులను ఆకర్షించడం సాధ్యమేయ్యేది కాదని స్పష్టం చేస్తున్నారు. ఆధునికమైన మితవాద రాజకీయ పార్టీగా మరింతగా అభివృద్ధి చెందితేనే బిజెపి మనుగడ సాధ్యమని వారు సూత్రీకరిస్తున్నారు. బిజెపిలో నాయకత్వ మార్పిడి నేపథ్యంలో జాతీయ మీడియాలో వెలువడిన పలు కథనాలు కూడా ఇదే విధమైన అభిప్రాయాలు వ్యక్తం చేశాయి. ' భవిష్యత్తుకు ప్రాతినిధ్యం వహించే పార్టీలా రూపాంతరం చెందాలా లేదా అన్నది బిజెపి నిర్ణయించుకోవాలి. సమకాలీన అంశాలపై కేంద్రీకరిస్తూ, మతతత్వ ఎజెండాను సాధుసంతులకు వదిలి వేయాలి. లేకుంటే బిజెపి చరిత్రలో కలిసిపోవడం ఖాయం ' అని బిజెపి కరపత్రంగా పిలవబడే ఒక జాతీయ దినపత్రిక వ్యాఖ్యానించడం గమనార్హం. ఈ నేపథ్యంలో ఒక పార్టీగా బిజెపికి ఇది కచ్చితంగా ఒక సంధి దశే. ప్రస్తుతం పార్టీలో బలంగా ఉన్న రెండు వాదనల మధ్యా ఏ స్థాయిలో సంఘర్షణ జరుగుతుందో వేచి చూడాల్సిందే. సంఫ్‌ు నేతలు మాత్రం తమ కార్యాచరణపై పునరాలోచించుకోవడానికి సిద్ధంగా లేరన్న విషయం స్పష్టమౌతోంది. ఈ స్థితిలో తమ అభిప్రాయాలను సంఫ్‌ు గౌరవించకపోతే, పార్టీని వీడేందుకు కూడా పలువురు నేతలు సిద్ధమౌతున్నట్లు తెలుస్తోంది. ఒక రాజకీయ పార్టీగా ప్రాభవం తగ్గేకొద్దీ.. సంఫ్‌ు మార్గదర్శకత్వంలో మరోసారి కరుడుగట్టిన హిందూ మతతత్వ సంస్థగా బిజెపి రూపాంతరం చెందే అవకాశాలు కనిపిస్తున్నాయి.

ముళ్లబాటే..

    ఇంతకుముందే చెప్పుకున్నట్లు పార్టీ అధ్యక్షునిగా నితిన్‌ గడ్కారీ కఠినమైన పరీక్షను ఎదర్కోబోతున్నారు. సంఫ్‌ు ఎంతగా పర్యవేక్షించినప్పటికీ ఇతర సీనియర్‌ నేతల నుండి ఆయనకు పూర్తి సహకారం అందే సూచనలు కనిపించడం లేదు. సహకారమే సరిగా లేనప్పుడు ఆయన ఇతర నేతలను అదుపు చేసే పరిస్థితిని ఊహించలేము. ఈ పరిస్థితి నుండి బయట పడటం కోసం బిజెపి జాతీయ కార్యవర్గంలో భారీ మార్పులు చేయాలని సంఫ్‌ు భావిస్తున్నట్లు తెలుస్తోంది. సంఫ్‌ులో కీలకపాత్ర పోషిస్తున్న సంజరుజోషి తదితర నేతలకు అధిక సంఖ్యలో కార్యవర్గంలో స్థానం కల్పించాలని భావిస్తోంది. గడ్కారీకి సంపూర్ణంగా అండదండలు ఇవ్వాలని, పార్టీ వ్యవహారాల్లో సహకరించాలని గుజరాత్‌ ముఖ్యమంత్రి నరేంద్ర మోడీకి సంఫ్‌ు ప్రత్యేకంగా విజ్ఞప్తి చేసినట్లు తెలుస్తోంది. ఈ సర్దుబాట్లు ఎలా ఉన్నప్పటికీ కర్ణాటక, ఒరిస్సా, రాజస్థాన్‌తో పాటు అనేక ఇతర రాష్ట్రాల్లో పార్టీ కుమ్ములాటలను పరిష్కరించడం, త్వరలో ఎన్నికలు జరగనున్న బీహార్‌లో పార్టీ ప్రాభవాన్ని కాపాడటం, యుపిలో పునరుజ్జీవం సాధించడం గడ్కారీకి పెను సవాళ్లే !

***************************************

******************************************************************************************

SURYA

EDITORIAL

ప్రగతికి దుర్గతి !

భిన్న ప్రాంతాల ప్రజలమధ్య పెనవేసుకున్న సత్సంబంధాలు, సామరస్య వాతావర ణానికి విఘాతం కలిగే ప్రమాదం దాపురించింది. అటు అభివృద్ధిని, ఇటు ఐకమత్యాన్ని దెబ్బతీసే ధోరణులు అప్రజాస్వామికమైనవని ప్రత్యేకించి చెప్ప నవసరం లేదు. ఈ ఘోర నష్టానికి ఎవరు బాధ్యత వహించాలి?దీనిని ఎలా పూడ్చాలి? అభివృద్ధిలో గుజరాత్‌ తర్వాత దేశంలోనే రెండవ స్థానంలో ఉన్నదనిపించుకుంటున్న రాష్ట్రానికి పూర్వ వైభవం సిద్ధించేదెప్పుడు?
రాష్ట్రం ఆందోళనలు, అల్లర్లు, దగ్ధ, ధ్వంసకాండలతో అతలాకుతల మవుతున్నది. మొదట పది పదకొండు రోజులు తెలం‚గాణ ప్రాంతం, తర్వాత ఇప్పటివరకూ ఆంధ్ర, రాయలసీమ ప్రాంతాలు బద్దలైన అగ్నిపర్వ తాలై సెగలు విరజిమ్మడం కళ్ళముందున్న కఠోర వాస్తవం. జిల్లాలకు జిల్లాలు వరుస బంద్‌లలో కొనసాగడంతో జనజీవనం దారుణంగా స్తంభించి పోతు న్నది. ఆర్‌టిసి బస్సులు రోజుల తరబడి డిపోలకే పరిమితం కావడం, లారీ రవాణా స్తంభించిపోవడం, కార్యాల యాలు మూతపడడం, విద్యాసంస్థలు సెలవులు ప్రకటించడం, విద్యార్ధుల పరీక్షలు, ఉద్యోగార్ధుల ఇంటర్వ్యూలు వాయిదా పడడం వల్ల ఎటువంటి దుస్థితి దాపురించిందో చెప్పబోవడం ముంజేతి కంకణాన్ని అద్దంలో చూపబోవడమే.

ఉద్యమాలు ప్రజల ఆకాంక్షలను చాటుతాయి. వాటిని ఆక్షేపించవలసిన అవసరం లేదు. అయితే అవి ప్రశాంతంగా, జన జీవన చక్రభ్రమణానికి ఆటంకంకాని రీతిలో సాగితే బాగుంటుంది. అయితే నొప్పి కలిగిస్తేగాని గు ర్తింపురాదనే భావనతోనో, పాలకులు తమ సమస్యలకు ఎప్పటికీ పరిష్కారం చూపకపోవడం వల్ల అసహనానికి గురి అయ్యో ఉద్యమ కారులు, ఆందోళన కారులు హింస, ధ్వంసకాండలకు, ఆటంక వ్యూహాలకు తలపడుతున్నారు. ఇందువల్ల ఏ బాగు కోసం, ఏ అభివృద్ధి కోసం ఆందోళన సాగిస్తున్నారో అదే ప్రగతికి తీవ్ర విఘాతం ఏర్పడుతున్నది. గత 20 రోజుల అశాంతి ఆందోళ నల కారణంగా రాష్ట్రంలో వివిధ రంగాలలో వాటిల్లిన నష్టం కిమ్మత్తు వెయ్యి కోట్ల రూపాయల వరకు ఉంటుందని భారత పరిశ్రమల సమాఖ్య వెల్లడిం చిన చేదు వాస్తవం అభివృద్ధి పథంలో ముందుకు పోతున్న రాష్ట్రం ఒక్కసారి గా వెనుక పరుగు అందుకున్నదని స్పష్టం చేస్తున్నది.
రాష్ట్రానికి రావలసిన కొత్త పెట్టుబడులు, ప్రాజెక్టులు రూటు మార్చి అన్య ప్రాంతాలకు తరలిపోతున్నాయన్నది మరో ఆందోళనకరమైన పరిణామం. ఫార్మా, ఐటి, ఆతిథేయ రంగాలు అత్యంత దారుణంగా దెబ్బతింటున్నాయి. ఒక బహుళ జాతి ఔషధ కంపెనీ రాష్ట్రంలో అడుగుపెట్టాలన్న యోచననే విర మించుకున్నదన్న సమాచారం మన చేతులతో మనమే మన భవిష్యత్తును అంధకారమయం చేసుకుంటున్నామన్న చేదు సత్యాన్ని చాటుతున్నది.
వివిధ సేవలు అందించే సంస్థల కోసం కస్టమర్లు రాష్ట్రానికి వచ్చే తరుణంలో ఆందో ళనల నిప్పు గుప్పుమనడంతో వారు తమ రాకను వాయిదా వేసుకు న్నారని, ఇప్పుడిప్పుడే మాంద్యం నుంచి కోలుకుంటున్న రాష్ట్రంలోని వివిధ రంగాల వికాసానికి ఈ అశాంతి తీవ్ర విఘాతం కలిగిస్తుందని పారిశ్రామిక వర్గాలు వెలిబుచ్చుతున్న ఆందోళన గమనించదగినది. డాక్టర్‌ వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి హఠాన్మరణానికి ముందు చిత్తూరు జిల్లాకు వచ్చేసిందనుకున్న ప్రభుత్వ రంగంలోని ఎలెక్ట్రికల్‌ పరికరాల పరిశ్రమ ఇక రాకపోవచ్చుననే అనుమా నాలు బయలుదేరుతున్నాయి. సాధారణంగా బంద్‌లు ఆందోళనలు, అశాం తితో అట్టుడికిపోయే ప్రాంతాలలో పెట్టుబడులు పెట్టడానికి ప్రైవేటు పారి శ్రామిక, వాణిజ్యవేత్తలు జంకుతారు. రాష్ట్రాల మధ్య తీవ్ర పోటీ ఉన్న కొత్త ప్రభుత్వ రంగ పరిశ్రమలను కూడా ఇటువంటి అశాంతిని సాకుగా చూపి అన్య రాష్ట్రాల వారు తన్నుకుపోయే ప్రయత్నం చేస్తారు.

గత చరిత్ర చూస్తే నిరవధికంగా సాగే బంద్‌లు, ఆందోళనలు దేశంలో పలు రాష్ట్రాల ప్రగతిని కరి మింగిన వెలగపండు చేసిన కఠోర వాస్తవం కళ్ళ కు కడుతుంది. 2006లో వివిధ రాష్ట్రాల బంద్‌లు ఎటువంటి నష్టం కలుగజే శాయో అసోచమ్‌ (అసోసియేటెడ్‌ చాంబర్స్‌ ఆఫ్‌ కామర్స్‌ అండ్‌ ఇండస్ట్రీస్‌) తన తాజా నివేదికలో తెలియజేసింది. ఆ ఏడాది బంద్‌ల వల్ల బెంగాల్‌ రాష్టం అత్యధికంగా 12లక్షల 50వేల పనిదినాలు నష్టపోగా, ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌ 2 లక్షల 40 వేలు, రాజస్థాన్‌ 1 లక్ష 30 వేలు, తమిళనాడు 70 వేల పని దినాలు కోల్పోయాయి.

ఆ ఏడాది సమ్మెలలో తమిళనాడు అగ్రభాగాన ఉన్నది. ఆ రాష్ట్రంలో 50 బంద్‌లు సంభవించాయి.బెంగాల్‌లో 29, గుజరాత్‌లో 23, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ లో 18, హర్యానాలో 14 సార్లు బంద్‌లు జరిగాయి.బంద్‌ల వల్ల బెంగాల్‌లో 35 కోట్ల 80 లక్షల రూపాయిల వేతన నష్టం వాటిల్లగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 26 కోట్ల30లక్షల రూపాయిలనష్టం సంభవించింది. 2006 నుండి బెంగాల్‌లో జరిగిన బంద్‌లవల్ల 11వేల కోట్ల రూపాయిలు నష్టం వాటిల్లిందని తేల్చారు. ఇప్పుడు మనరాష్ట్రంలోనూ అందుకు భిన్నమైన అంత కంటె మెరుగైన వాతావరణం లేదు.

ఇటీవలి వరకు ప్రశాంతంగా ఉన్న రాష్ట్రం గత 20 రోజులుగానే ఒక్క సారిగా అశాంతిమయమైపోయింది. ఈ 20 రోజులలో పారిశ్రామిక వాణి జ్యరంగాలకు ఇప్పటికి జరిగిన నష్టమే 10వేల కోట్లంటే పరిస్థితి ఎంతగా విషమించిందో చెప్పనక్కరలేదు. రవాణావ్యవస్థలు దెబ్బతినడంతో టూరిజం తీవ్రంగా నష్టపోవడం సహజం.ఒక్క ఆర్‌టిసికి వాటిల్లిన నష్టమే వెయ్యి కోట్ల రూపాయిలుంటుందని అంచనా. ఇంకా ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు ఆస్తులకు సంభ వించిన హాని ఇంత అంత అని చెప్పనలవి కానిది.

కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆస్తులూ తీవ్రంగా నష్ట పోయినట్టు రూఢి అవుతున్నది. అన్నింటికంటె మిక్కిలిగా భిన్న ప్రాంతాల ప్రజలమధ్య పెనవేసుకున్న సత్సంబంధాలు, సామరస్య వాతావర ణానికి విఘాతం కలిగే ప్రమాదం దాపురించింది. అటు అభివృద్ధిని, ఇటు ఐకమత్యాన్ని దెబ్బతీసే ధోరణులు అప్రజాస్వామికమైనవని ప్రత్యేకించి చెప్ప నవసరం లేదు. ఈ ఘోర నష్టానికి ఎవరు బాధ్యత వహించాలి? దీనిని ఎలా పూడ్చాలి? అభివృద్ధిలో గుజరాత్‌ తర్వాత దేశంలోనే రెండవ స్థానంలో ఉన్నదనిపించుకుంటున్న రాష్ట్రానికి పూర్వ వైభవం సిద్ధించేదెప్పుడు?

***************************************

SURYA

EDITORIAL

వర్గ దృక్పథంలలో తెలంగాణా సమస్య

 

తెలుగు ప్రజలందరూ ఒకే రాష్ట్రంగా వుండాలనే అభిప్రాయం ఆంధ్రా నాయకుల వేపు నించి ప్రారంభమైంది. కానీ దానికి తెలంగాణా నాయకులు (తెలంగాణా బూర్జువాలు)అంగీకరించలేదు.ఎందుకంటే, 2 రాష్ట్రాలూ కలిస్తే, ఆంధ్రా బూర్జువాలు తమ మీద ఆధిపత్యం నెరుపుతారని తెలంగాణా బూర్జువాలు సందేహించారు. దానికి ఆంధ్రా నాయకులు 'మీకా భయాలు అక్కరలేదు. మీ ప్రాంతంలో అన్నీ మీకు సమకూరేలాగ చూస్తాం. అన్నదమ్ముల్లాగ వుందాం' అని రక రకాలుగా చెప్పడం సాగించారు.

నేను, ప్రత్యేక తెలంగాణా ఉద్యమానికి సమర్ధనగా ఒక చిన్న ఉత్తరమూ, 'తెలంగాణాది ప్రత్యేక పరిస్థితి' పేరుతో ఒక వ్యాసమూ ఇంతకు ముందు రాశాను. ఆ రెండూ చదివిన పాఠకుల్లో కొందరు సంతోషించారు; కొందరు వ్యతిరేకించారు. ముఖ్యంగా కమ్యూనిస్టు పాఠకు లు చాలా అసంతృప్తి చెందారు. ఈ తెలంగాణా సమస్యలో నేను వర్గ దృక్పథం లేకుండా, ఆ దృక్పథానికి వ్యతిరేకమైన ధోరణితో ఆలోచించానని వారు అభిప్రాయ పడ్డారు. కొన్ని సందేహాలతో నాకు ఉత్తరాలు రాశారు. కొందరు నోటి మాటలతోనే అడిగారు. 'ప్రత్యేక తెలంగాణా ఉద్య మం, బూర్జువాల ఉద్యమం కాదా? ఆ నాయకులు తమ ప్రయోజనాలకోసం అదంతా చేస్తున్నారు. అలాంటి ఉద్యమాల్ని కమ్యూనిస్టులు సమర్ధించకూడదు కదా? వర్గ పోరాటాలు కానివాటిని సమర్ధిస్తామా? బూర్జువా నాయకులు నడుపుతోన్న ఈ వేర్పాటు ఉద్యమానికి మీరు సమర్ధన ఇవ్వడం మాకు చాలా ఆశ్చ ర్యం కలిగిస్తోంది. ఆశ్చర్యమే కాదు, నిద్రలు పట్టనంత ఆందోళన కలిగిస్తోంది'- ఈ రకం ధోరణిలో అడిగారు.

ఆ అభిప్రాయాలు చూస్తే, మళ్ళీ ఇంకో వ్యాసం రాయవలసి వుందని నాకు వెంటనే అనిపించింది. నేను చెప్పాలనుకున్నది ఈ కొత్త వ్యాసంలోనే చెప్పాలని, ఆ ఉత్తరాలకి జవాబు రాయలేదు. కానీ, నన్ను స్వయంగా అడిగిన వారికి ఏం చెప్పానంటే- 'ఒక ఉద్యమంలో నాయకత్వం, బూర్జువాల నాయకత్వమే కావచ్చు. ఆ ఉద్యమ డిమాండ్లలో, ప్రజలకు ఉపయోగపడే అంశాలేమైనా వున్నాయా అనేది చూస్తాం.అసలు ఆ ఉద్యమం తలెత్తడానికి కారణాలేమిటో చూస్తాం. ఉద్యమంలో వున్నదంతా బూర్జువాలేనా, ప్రజల పాత్ర వుందా- అనేది చూస్తాం.
ఈ వేర్పాటు ఉద్యమానికి కారణం ఏమిటో తెలుసుకోవాలని, ఆ సమస్య మీద వచ్చిన పుస్తకాలు చాలా చదివాను. దాని వ్యతిరేక వాదన మీద కూడా కొన్ని పుస్తకాలూ వ్యాసాలూ వార్తలూ చదివాను. మొత్తం సమాచారం అంతా చూస్తే, వేర్పాటు ఉద్యమానికి సమర్ధన ఇవ్వడం చాలా న్యాయం అనే అభిప్రాయం కలిగింది నాకు. మీరు కూడా ఆ విషయాలన్నీ తెలుసుకున్న తర్వాతే ఒక అభిప్రాయానికి రండి' అని చెప్పాను. అది, నచ్చినవాళ్ళకి నచ్చింది, లేనివాళ్ళకి లేదు.

ఈ సమస్యమీద నేను ఇంతకు ముందు రాసిన వాటిలో ఎక్కువ వివరాలు లేవు. దాని వల్లే , విషయాల్ని మంచిగా ఆలోచించే పాఠకులకు కూడా సందేహాలు కలిగాయనిపించింది. ఆ సందేహాలతో నాకు ఎవరూ రాసి వుండకపోయినా, స్వయంగా అడిగి వుండకపోయినా, వారు అడిగిన సందేహాలు చాలా మందికి వుంటాయి. తెలంగాణా సమస్యలో తెలుసుకోవలసిన, చర్చించుకోవలసిన అంశాలు తప్పకుండా ఉన్నాయి.

శ్రామిక వర్గ దృక్పథం అంటే, శ్రమ దోపిడీకి గురి అయ్యే శ్రామిక ప్రజల పక్షాన నిలబడి, వారి ప్రయోజనాలకోసం ఆలోచించే న్యాయమైన దృక్పథం. అది, శ్రమదోపిడీతో జీవించే బూర్జువా వర్గ ప్రయోజనాల పక్షాన నిలబడదు. ఈ తెలంగాణా సమస్య, శ్రామిక వర్గం, శ్రమదోపిడీకి వ్యతిరేకంగా బూర్జువా వర్గంతో పోరాడే సమస్య కాదు. ఇది ఆ దశ కాదు. కానీ, ఇది కూడా, ఒక ప్రాంత ప్రజల జీవన పరిస్తితులకూ, ఆ ప్రజల ప్రయోజనాలకూ సంబంధిన సమస్యే.

ఏ ప్రత్కేక సందర్భంలో అయినా, ఒక వేపు న్యాయం వుంటే, ఆ న్యాయం వేపు నిలబడడం, శ్రామిక వర్గ దృక్పథానికి వ్యతిరేకం అవదు. ఈ తెలంగాణా సమస్యలో నేను ప్రజల పక్షాన ఉన్నాను గానీ, బూర్జువాల పక్షాన లేను. బూర్జువాలు అంటే, వాళ్ళందరూ కలిసి ఒక వర్గమే అయినా, వాళ్ళల్లోనే అనేక విభాగాలూ, అనేక గ్రూపులూ వుంటాయి. ఈ వర్గానికి ఉమ్మడి ప్రయోజనాలూ వుంటాయి; వేరు వేరు గ్రూపులకూ, వ్యక్తులకూ, వేరు వేరు ప్రయోజనాలూ వుంటాయి. శ్రామిక ప్రజలతో పోరాటాలు వచ్చినప్పుడైతే, ఈ వర్గం లో గ్రూపులన్నీ ఏక శిలగా కలిసిపోతాయి. అలాంటి సందర్భం కాకపోతే, బూర్జువాల మధ్య, వాళ్ళ గ్రూపుల ప్రత్యేక ప్రయోజనాలే బైటికి వస్తాయి.

తెలంగాణా వేర్పాటు ఉద్యమం, బూర్జువా వర్గానికీ, శ్రామికవర్గానికీ సూటిగా జరిగే పోరాటం కాదు. దీన్ని తెలంగాణా బూర్జువాలకూ, ఆంధ్రా బూ ర్జువాలకూ జరిగే పోరాటంగా తీసుకోవాలి. అలా తీసుకున్నా, ఇది ప్రజల ప్రయోజనాలతో సంబంధం లేకుండా, కేవలం బూర్జువాల మధ్యేనే జరిగే పోరాటం కాదు.ప్రజల వర్గం కూడా ఏక శిల కాదు. ఈ వర్గానికి కూడా ఉమ్మడి ప్రయోజనాలూ వుంటాయి; ఈ వర్గంలో విభాగాలకు, ప్రత్యేక తక్షణ ప్రయోజనాలూ వుంటాయి. ప్రజల మధ్యా, ప్రాంతాల మధ్యా, ఏ అసమానతలైనా, బూర్జువా గ్రూపులే సృష్టిస్తాయి.
ఆ అసమానతల్ని ఉపయోగించుకుంటూనే బూర్జువాలు ప్రజల్ని చీల్చి వుంచుతారు. ఈ అవగాహనని, తెలంగాణా సమస్యి వర్తింపజేస్తే, ప్రత్యేక తెలంగాణా సమస్య పుట్టుకురావడానికి అసలు కారణం, ఆంధ్రా బూర్జువాల ఎత్తుగడలు. ఇది తెలంగాణా బూర్జువాలకు, ఆస్తులు కూడబెట్టుకోలేని, రాజకీయాధికారా లు అనుభవించలేని సమస్య అయితే; తెలంగాణా ప్రజలకు బ్రతుకుదెరువుల సమస్య అయింది. తెలంగాణా ప్రజల బ్రతుకు దెరువులు తగ్గడమే, ఆంధ్రా ప్రజల బ్రతుకుదెరువులు పెరగడం అయింది. ఇటు తగ్గిన అవకాశాలే, అటు పెరిగిన అవకాశాలు అయ్యాయి.

తెలంగాణా ఉద్యమంలో ఈనాడు మనకు కనపడుతోన్న రాజకీయ వదరుబోతుతనంతో (డెమొగాగీ) డంబాలు పలికే, నిజాయితీ రహిత నాయకుల్ని మాత్రమే దృష్టిలో పెట్టుకుని, తెలంగాణా ప్రజల ప్రయోజనాల్ని పట్టించుకోకపోతే ఇదంతా కమ్యూనిస్టులు పట్టించుకోనక్కరలేని బూర్జువాల వ్యవహారంగా కనపడుతుంది.కానీ, అసలు కమ్యూనిస్టులు ఆలోచించనక్కరలేని సమస్య ఏదీ ఉండదు. వ్యక్తుల, కుటుంబాల, కులాల, మతాల, జాతుల, ఏ రంగంలో, ఏ కోణంలో, ఏ సమస్య తలెత్తి వున్నా, అందులో న్యాయాన్యాయాలేమిటో, దేన్ని సమర్ధించి దేన్ని తిరస్కరించాలో, ఆలోచించి నిర్ణయించుకోగల దృక్పధం కమ్యూనిస్టులకు తప్ప, ఆ సిద్ధాంతం లేని వాళ్ళకెవరికీ వుండదు. ఏ కోణంలో, ఏ సమస్య తలెత్తడానికైనా మూలం శ్రమ దోపిడీ పునాదిలో నించే వుంటుంది. అంటే, వర్గ భేదాలలో నించే. ఏ సమస్యలో అయినా అన్యాయాన్ని తిరస్కరించి, న్యాయాన్ని సమర్ధించడం వర్గ దృక్పధంలో భాగమే. ఒక సమస్యలో వున్న న్యాయాన్యాయాల్ని గ్రహించలేని వ్యక్తి, వర్గ భేదాల్లో వున్న న్యాయాన్యాయాల్ని కూడా గ్రహించలేడు.

ఏ సమస్యకైనా, ఆ సమస్యని శాశ్వితంగా పరిష్కరించగల శాశ్విత పరిష్కారమే అసలైన, సరియైన పరిష్కారం. అన్ని ప్రాంతాలూ దాదాపు సమానంగా అభివృద్ధి చెందడం. ఆ ప్రాంతాల ప్రకృతి సహజత్వాల్లో వున్న తేడాల్ని, అక్కడి జనం జీవించడానికి యోగ్యంగా చేసే హేతుబద్ధ నిర్వహణా; అలాగే, ప్రాంతీ య అసమానతలు ఏర్పడకుండా ఉత్పత్తి సాధనాల హేతుబద్ధ పంపిణీ; వాటితో పాటు అక్కడి జనం అంతా శ్రమలు చెయ్యగల అవకాశాలు ఏర్పరచడమూ- ఇవన్నీ జరగవలసి వుంటుంది. ఇలా జరిగితేనే, అది వేరు వేరు ప్రాం తాల్లో సమానమైన అభివృద్ధి అవుతుంది. ప్రాంతాల అభివృద్ధికి అదే సరియైన పరిష్కారం.

కానీ, అటువంటి సరియైన పరిష్కారం, ఇప్పుడు అమలులో వున్న బూర్జువా వర్గ పరిపాలన వల్ల జరగదు. పాలక వర్గంలో బలంగా వున్న బూర్జువాల గ్రూపు, తన స్వంత ప్రయోజనాల కోసమూ, తన ప్రాంత ప్రయోజనాల కోసమూ, తన శక్తి యుక్తులు ఉపయోగిస్తుంది. దాని ఫలితంగా, ఇతర ప్రాంతాలు దాదాపు అభివృద్ధిలేని, లేదా ఎగుడు దిగుడు అభివృద్ధులతో కాలం గడపవలసి వస్తుంది. ఆ అభివృద్ధి సవ్యంగా లేని ప్రాంతాల్లో అనేక సమస్యలు తలలెత్తడానికి ఆ పరిస్తితి దారి తీస్తుంది.

ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో, తెలంగాణా సమస్య గానీ, రాయలసీమ సమస్య గానీ, ఉత్తరాంధ్ర సమస్య గానీ, అభివృద్ధి జరగని మరో ప్రాంత సమస్య గానీ ఆ రకం సమస్యలే. ఆ సమస్యల వల్ల, ఆ ప్రాంతాల్లో హక్కులకోసం పోరాటాలు బైల్దేరుతాయి. అలాంటి పోరాటాల్ని సమర్ధించాలా లేదా అనే ప్రశ్నకి జవాబు తేలికే. అది ప్రాంత అభివృద్ధి కోసం పోరాటం కాబట్టి దాన్ని సమర్ధించాలని ఎవ్వరైనా అంటారు.కానీ, ప్రస్తుత తెలంగాణా సమస్య 'ఫలానా అభివృద్ధి కావాలని' కాదు. ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా విడిపోవాలనే. అందుకే ఈ వేర్పాటుని సమర్ధించాలా లేదా, సమర్ధిస్తే అది శ్రామిక వర్గ దృక్పధం అవుతుందా లేదా- అనే ప్రశ్నలు కమ్యూనిస్టు పాఠకుల్ని ఇబ్బంది పెడుతున్నాయి.
తెలంగాణా, తన అభివృద్ధికోసం చెయ్యగల ప్రయత్నాలన్నీ మొదట చేసిన తర్వాతే, ఆ ప్రయత్నాలన్నీ విఫలమైన తర్వాతే ఈ వేర్పాటు పరిష్కారాన్ని కోరు కుంటోంది. ఏ సమస్యకైనా శాశ్వత పరిష్కారం సుదూరంగా వున్నప్పుడు, తాత్కాలిక పరిష్కారాలు కూడా వుంటాయి. 'అభివృద్ధి' విషయంలో, శాశ్విత- తాత్కాలిక పరిష్కారాల మార్గాలు ఏ ప్రాంతానికైనా ఒకే రకంగా వర్తిస్తాయి. కానీ, వేర్పా టు తెలంగాణా సమస్య, ఆ రెంటిలో దేనికీ సంబంధించింది కాదు. ఈ సమస్య తెలంగాణాకి మాత్రమే ఏర్పడిన ప్రత్యేక సమస్య. ప్రత్యేక తెలంగాణా సమస్యని అర్ధం చేసుకోవాలంటే, ఆ సమస్య తలెత్తడానికి దారి తీసిన చరిత్రని కొంచెమైనా అర్ధం చేసుకోవాలి. మొదట అది తెలుసుకున్న తర్వాతే, అందులో ఉన్న న్యాయాన్యాయాల్ని బట్టి ఒక నిర్ణయానికి రావాలి.
ఆంధ్ర ప్రాంతం, మద్రాసు రాష్ట్రం నించి విడిపోయి 'ఆంధ్ర రాష్ట్రం' గా (కర్నూలు రాజధానితో) ఇంకా ఏర్పడకముందే, తెలంగాణ ప్రాంతం 'హైదరాబాదు రాష్ర్టం'గా ఏర్పడి ఉంది (1952లో. అప్పుడు, అదే రాష్ట్రంలో మరాఠీ, కన్నడ భాషలు మాట్లాడే కొన్ని జిల్లాలు కూడా కలిసి వున్నాయి).ఆంధ్ర రాష్ట్ర నాయకుల (ఆంధ్ర బూర్జువాల) దృష్టి హైదరాబాదు మీదే కేంద్రీకృతమైంది. అప్పటికే హైదరాబాదు అనేక హంగులతో వుంది. ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి హైదరాబాదే రాజధానిగా వుండాలంటే, తెలంగాణాతో కలవడమే మార్గం.

కాబట్టి, తెలుగు ప్రజలందరూ ఒకే రాష్ట్రంగా వుండాలనే అభిప్రాయం ఆంధ్రా నాయకుల వేపు నించి ప్రారంభమైంది. కానీ దానికి తెలంగాణా నాయకులు (తెలంగాణా బూర్జువాలు) అంగీకరించలేదు.ఎందుకంటే, 2 రాష్ట్రాలూ కలిస్తే, ఆంధ్రా బూర్జువాలు తమ మీద ఆధిపత్యం నెరుపుతారని తెలంగాణా బూర్జువాలు సందేహించారు. దానికి ఆంధ్రా నాయకులు 'మీకా భయాలు అక్కరలేదు. మీ ప్రాంతంలో అన్నీ మీకు సమకూరేలాగ చూస్తాం. అన్నదమ్ముల్లాగ వుందాం' అని రక రకాలుగా చెప్పడం సాగించారు.అయినా తెలంగాణా నాయకులు అంగీకరించలేదు. కానీ క్రమంగా చర్చలు ఎక్కువయ్యాయి. చివరికి కలవడానికే నిర్ణయం జరిగింది. (ఇంకా ఉంది)

రంగనాయకమ్మ

***************************************

SURYA

EDITORIAL

 

భావ సమైక్యత, పరిపాలనా సమైక్యత వచ్చాయి కావాలసింది రాజకీయ సమైక్యత

రాష్ట్రంలో ఈరోజు నెలకొన్న పరిస్థితి చాలా అసాధారణమైనది, విషాదకర మైనది. మన భవితవ్యం ఏమిటో తెలియక భయపడే దురదృష్టకరమైన స్థితి లో ఈరోజున మనం ఇరుక్కున్నాం. అందువల్ల విజ్ఞతతో వ్యవహరించవలసిన బాధ్యత మన అందరిపైనా ఉంది. యదార్ధమైన స్థితిని, వాస్తవమైన స్థితిని అర్థం చేసుకోవటానికి ప్రయత్నిస్తే వాటికి సరైన, సహేతుకమైన పరిష్కారాలు కనుక్కో వటానికి వీలు కలుగుతుంది. అలా కాకుండా రాజకీయ దృష్టితోను, వ్యక్తిగత అసం తృప్తి దృష్టితోను, ఇంకొక కారణం చేతను పరిస్థితులను చక్కదిద్దటానికి ప్రయత్నిస్తే ఫలితం ఏవిధంగా ఉంటుందో నేను వేరుగా మనవి చేయనక్కర్లేదు.

ఇక్కడ ఒక సభ్యునిగా కాకుండా వైద్యునిగా భావించుకొని మనస్తత్వాలను దృష్టిలో పెట్టుకొని చూస్తే అదివరకు పార్టీలో గానీ బయటగానీ, ఇక్కడ గానీ చేస్తున్న ఉపన్యాసాలను, పత్రికా వార్తలను జాగ్రత్తగా గమనిస్తే ఒక విషయం తెలుస్తుంది- తెలంగాణవారు వెనుకబడిన వారు, బలహీనులు కాబట్టి జాగ్రత్తగా చూడాలని, ఆంధ్రులు చాలా అభ్యుదయాన్ని సాధించారని, నాగరికత కలవారని. అయితే చరిత్ర ఒక్కసారి జ్ఞాప కం చేసుకోవాలి. ఎవరు సుపీరియారిటీ కాంప్లెక్సుతో ఉన్నా పొరపాటే. ఇన్ఫీరియా రిటీ కాంప్లెక్స్‌తో ఉన్నా పొరపాటే. అందువల్ల తెలంగాణ, ఆంధ్ర అన్న వివక్ష లేకుం డా ఈ తొమ్మిది జిల్లాలలో ఉన్న ఆంధ్ర సోదరుల పరిస్థితి ఎలా ఉన్నది, ఆ పదకొం డు జిల్లాలలో ఉన్న ఆంధ్ర సోదరుల పరిస్థితి ఎలా ఉన్నది అన్నది పరిశీలించాలి.

సర్‌ ఆర్థర్‌ కాటన్‌ పుణ్యమా అని ఐశ్వర్యంతో తులతూగుతున్నామనుకుంటున్న కృ ష్ణ, గోదావరి, గుంటూరు జిల్లాలలో ఆంధ్రుల పరిస్థితి ఎట్లా ఉన్నది పరిశీలించ టానికి ప్రయత్నిస్తే ఈ సమస్యకు గానీ మనకు గానీ దేశానికి గానీ న్యాయం చేసిన వారం అవుతామని అభిప్రాయపడుతూ నా ఉపన్యాసానికి ఒక పీఠికగా మనవి చేస్తు న్నాను. పోతనామాత్యుడు ఎవరు? ఆయన తెలంగాణ భాగవతం రాశాడా, ఆంధ్రా భాగవతం రాశాడా అని ప్రశ్నించుకుంటే ఆయన శ్రీమదాంధ్ర మహాభాగవతం రా శాడు. ఆ మహనీయుడు జన్మించినది వరంగల్లు. తెలంగాణలోని బమ్మెర వంశీ యుడు.

తెలంగాణవారు ఇన్ఫీరియర్‌ మనుషులు అనుకుంటే పోతనగారికి అపకా రం చేసినట్లు అవుతుందా లేదా?గణపతి దేవరాజు ఎక్కడి వాడు? ఇవాళ విశాలాం ధ్ర అని మనం అనుకుంటున్నాం. 800 సంవత్సరాల క్రితం గణపతి దేవుడు, కా తీయులు విశాలాంధ్రను స్థాపించారు. దానిని కాకతీయ మహారాజ్యం అని చెప్ప లేం; కాకతీయ ఆంధ్ర అని చెప్పలేం. విశాలాంధ్ర అని పేరు పెట్టారు. వారికి వారసు లమైన మనం ప్రప్రథమంగా సైకాలజీ చూస్తే సుపీరియారిటీ, ఇన్ఫీరియారిటీ అనే కాంప్లెక్సుతో ఈ సమస్యలు పరిష్కరించలేం. ఇవాళ రాజకీయాలదే పైచేయిగా ఉం ది. మా నాయకులు ఎలాంటివారు అంటే చాలా అనుభవశాలురు, మంచి మేథా వులు, ప్రతిపక్షాలను చిత్తు చేయటంలో అందె వేసినవారు.

అందుకనే సి.వి.కె. రావుగారు గోలపెడుతున్నారు- బ్రహ్మానందరెడ్డి తెచ్చిన మత్తులో పడిపోయామని.ఎవరు పడిపొమ్మన్నారు? ఎవరూ పడిపోమనలేదు. వారు వేసిన ఎత్తుకు విస్తు పోయి పడిపోతే పడిపోవ చ్చును. ఒకప్పుడు ఒక పద్ధతిగా వ్యవహరించటానికి ఒప్పుకొని దానివల్ల ఉత్పన్న మయ్యే పరిస్థితిని రాజకీయ స్వార్ధాలకు ఉపయోగించటానికి ప్రయత్నిస్తే అది న్యాయమా? విశాలాంధ్ర చిత్తుకాకుండా ఉండ డానికి దోహదం చేస్తుందా? మితవాద కమ్యూనిస్టు పార్టీ వాళ్ళు ఏమన్నారంటే, జనవరి 19 నాటి ఒడంబడికకు కట్టుబడి ఉంటా మని, అది చాలా చారిత్రాత్మకమైనదని కామ్రేడ్‌ దాసరి నాగభూ షణం బ్రహ్మాండమైన ఉపన్యాసం చేశారు. నా చెవులు గుయ్యిమ న్నాయి. ఎవరూ ఆ విధంగా చెప్పలేదు.మితవాద కమ్యూనిస్టులు ఆ ఒడంబడికకు కట్టుబడి ఉంటామన్నారు సంతోషమే. అలాంట ప్పుడు అవిశ్వాస తీర్మానం ఎందుకు? జనవరి 19వ తేదీ వరకు మీకు విశ్వాసం ఉంది.

మరి మార్చి 7వ తేదీకి ఆ విశ్వాసం ఎట్లా పోయింది? ఇంత నిలకడలేని విశ్వాసాన్ని విశ్వాసంగా గుర్తించడం ఏరకంగా న్యాయం అవుతుంది? అతివాద కమ్యూనిస్టు వారు వారి అభిప్రాయాలను వారు చెప్పారు. వావిలాల గోపాలకృష్ణయ్య మాత్రం విశ్వరూపం చూపించారని నా అభి ప్రాయం. వారు కొన్ని అభిప్రాయాలు చెబుతున్నపుడు నా కళ్ళవెంట బొటబొట నీళ్ళు రాలాయి. ఇక్కడ ప్రతిపక్షం, స్వపక్షం అన్నది లేదు. ఇక్కడ ఉన్నది ఒకటే పక్షం. అది విశాలాంధ్ర సమగ్రతను ఎట్లా కాపాడటం అన్నది మన అందరి లక్ష్యం. విశాలాంధ్ర కోసం చచ్చిపోయినా సరే ఫరవాలేదు. రానున్న చరిత్రకారులు భాగ వతం రచించిన పోతనామాత్యుని గూర్చి రాసినట్లు, కాకతీయ గణపతిని గూర్చి రాసినట్లు మనల్ని గూర్చి కూడా రాయడానికి అవకాశం కలుగుతుంది. మన రాజకీయ స్వప్రయోజనాలకు దీన్ని గురించి ఊగిసలాడటం సబబా?

ఇందాక చెప్పిన వారం తా ఏం చెప్పారు? తప్పం తా బ్రహ్మానందరెడ్డి ప్రభు త్వానిది, కాంగ్రెస్‌ది అన్నా రు. ఎందుకని? సర్వీసెస్‌కు న్యాయం చేయలేదు. మా మిగుళ్ళను మీరు గోవిందా చేశారు. మాకు చదువు రాదు అన్నారు. ఇంగ్లీషు రాదు అన్నా రు. ఇది ఏమి న్యాయం? మీ కాంట్రాక్టర్లు వచ్చారు అన్నారు. మీ-మా ఏమిటండి? మీ- మా అనటమే తప్పు అని నేను మనవి చేస్తున్నాను. మీ-మా అనటం మర్చిపొండి. దొంగ కాంట్రా క్టర్లు తెలంగాణ నుంచి వచ్చినా, ఆంధ్ర నుంచి వచ్చినా పట్టుకోండి.అసలు ఈ తెలంగాణ, ఆంధ్రా విభేదాలు పోవాలం టే రాష్ట్రానికి విశాలాంధ్ర అని నామకరణం చేయాలని నేను అనుకుంటున్నాను.
పైకి మనం ఎన్ని చెప్పినప్పటికీ ఒక్కసారిగా మార్పు రాదు. అసలు ప్రమాదమంతా ఎందుకు వచ్చింది? లోపలొకటి చెప్పటం, బయటికి ఒకటి చెయ్యటం. ఇది న్యాయ మా? ఎవరి అంతరాత్మను వారు పరిశీలించుకోవాలి. ఈ సమస్య తలెత్తిన ఒక సంవత్సరం కాలం నుంచి ఎవరి ధర్మాన్ని వారు నిర్వహిస్తున్నట్టు గుండె మీద చేయి వేసుకొని చెప్ప మనండి. బ్రహ్మానంద రెడ్డి తప్పు చేశారు అన్నారు.తప్పు చేయటం మానవ సహజం. మహాత్మా గాంధీగారే తప్పు చేసినట్టు ఒప్పుకోలేదా! అందుకనే గాంధీ మహాత్ములు అయ్యారు. కాకపోతే మనం మహాత్ములం కాక పోవచ్చు. మనం చేసిన తప్పులు మనం ఒప్పుకోకపోవచ్చు. అది వేరే సంగతి.
భావసమైక్యత కోసం ప్రభుత్వం చేయవలసిందల్లా చేసింది. ప్రజలలో భావ సమైక్యత విషయం వచ్చినప్పుడు ఇక్కడ పిల్లలను అక్కడివారు వచ్చి పెళ్ళి చేసుకుం టున్నారు. పిల్లలు కూడా పుడుతున్నారు. బాబో- వేరు చేయవద్దు- అని హైకోర్టుకి వెళ్ళి చెప్పారు. ఇటీవల జరిగిన ఒక ఉదంతం గురించి చెబుతాను.డిసెంబరులో కోదాడ దగ్గర ఒకరి అమ్మాయిని బెజవాడలోని ఒకరి అబ్బాయి పెళ్ళి చూపులు చూ డటానికి వచ్చారు. పిల్ల నచ్చింది. ఇంక లగ్నాలు పెట్టుకునే సమయానికి ఈ కుండ పగిలిపోయింది.ఈ పరిస్థితి వచ్చేటప్పటికీ ఆ కుర్రవాడు అన్నాడు 'బాబూ రేపు ఈ పిల్లను చేసుకుని తెలంగాణకు వెళితే ఏ కోదాడ దగ్గరో నన్ను పట్టుకొని కొడతారు. నేను ఆ పిల్లను చేసుకోను' అన్నాడు.

కనుక ప్రజలలో భావసమైక్యత వచ్చిందా లేదా? వచ్చింది. పరిపాలనా సమైక్యత వచ్చిందా లేదా?వచ్చింది. ఆ వచ్చినదానికి ఈ మచ్చ ఎందుకు వచ్చింది? ఎందుకంటే, రాజకీయ సమైక్యత, వర్గ సమైక్యత రా కపోవటం. అందువల్లనే మనం ఈనాడు ఈ దుస్థితిలో ఉన్నామని అభిప్రాయ పడుతున్నాను.డాక్టరు కూడా తన పైత్యాన్నంతా ఈ సభలో చూపెడుతున్నాడని ఎవ రూ అపోహపడవద్దు.ఒకరినొకరు నిందించుకుంటున్నాం. అలా అయితే మనం మన గమ్యస్థానం చేరుతామా?సర్వీసుల్లో అన్యాయం జరిగింది అన్నారు. జరిగితే జరిగి ఉండవచ్చు. ఇంత పెద్ద విశాల రాష్ట్రం ఎలా ఏర్పడిందో ఒకసారి ఆలోచిం చండి. దీనికి కారణభూతులైన ఫజలాలీ కమిషన్‌ వారు ఏమి చెప్పారో చూడండి. బూర్గుల రామకృష్ణారావుగారి నాయకత్వాన, రాజేశ్వరరావుగారి నాయకత్వాన, గోపాలరెడ్డిగారి నాయకత్వాన కొందరు మహాజర్లు సమర్పించారు.

భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాల గురించి మన కనులు తెరిపించింది మహాత్మా గాంధీ. దేశ పునర్నిర్మాణానికి మొదట భాషా ప్రయుక్త రాష్ట్రాలు కావాలని ఆయన అన్నారు. ఈనాడు దానిని వ్యతిరేకించే పెద్దలందరూ గాంధీగారి కంటే గొప్పవారా? ఇది తప్పు అని చెప్పే సాహసం ఎవరికున్నదో చెప్పండి. ఫజలాలీ కమిషన్‌ చాలా చక్కటి న్యా యం చెప్పింది. 'తెలంగాణ ప్రాంతంవారు ఐదేళ్ళు వేరే ఉండండి. 1962లో సార్వత్రిక ఎన్నికలు వస్తున్నాయి. అంతవరకు మీరే చూసుకోండి. మీ డబ్బు నిలువ ఎంత ఉందో తెలుస్తుంది. ఇదే సంస్కృతి ఉండి ఇదే భాష మాట్లాడేవారితో కలవటం మీకు ఇష్టమైతే 1962 ఎన్నికలు అయిన తరువాత మీ సభలో మూడింట రెండు వంతుల మంది అనుకూలంగా ఓట్లు వేస్తే వెళ్ళి అప్పుడు కలవండి' అన్నారు.మహామేథావి కీర్తిశేషులు పట్టాభి సీతారామయ్య దానిని బలపరిచారు.

'తొందర పడకండి' అన్నారు. కాళేశ్వరరావు ఆయన దగ్గరకు పరుగెత్తుకు వెళ్ళి 'ఏమిటయ్యా! నేను విశాలాంధ్ర మహాసభ అధ్యక్షుడుగా అక్కడకు వెళ్లి అందరినీ కూడగట్టుకొని వస్తుంటే నీవు ఈ విధంగా చెప్పావు?' అని అడిగారు. పట్టాభి సీతారామయ్య అప్పు డు ఇలా అన్నారు: 'నేను చెప్పింది నిజమే.కొంచెం మీరు దూరదృష్టితో ఆలోచిం చండి. వారంతట వారు వచ్చి కలవటం అంటూ జరిగితే ఒక ఎత్తు.మనంతట మనం వారిని రండి బాబో అని పిలవడం మరొక ఎత్తు. నా అభిప్రాయం ఇది' అని చెప్పారు.ఇవాళ ఏం జరుగుతోంది? అందువల్ల అపుడు పెద్ద మనుష్యుల ఒప్పం దం చేసుకోవాల్సి వచ్చింది.సమయం లేక నేను ముగించవలసి వస్తున్నది.

డా. టి.వి.ఎస్‌. చలపతిరావు

***************************************

SURYA

                                                                                                                                                             EDITORIAL

దేశ స్వరూపాన్ని మార్చిన ఎస్సార్సీ

 

దేశానికి స్వాతంత్య్రానంతరం పండిట్‌ జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రూ ప్రభుత్వం రాష్ట్రాల పునర్‌వ్యవస్థీకరణ కమిషన్‌ (స్టేట్స్‌ రీ ఆర్గనైజేషన్‌ కమిషన్‌- ఎస్సార్సీ)ని నియమించింది. బ్రిటిష్‌వారు ఏర్పాటు చేసిన బహు భాషా రాష్ట్రాలకు, పెద్ద పెద్ద రాష్ట్రాలకు ప్రజల్లో వ్యతిరేకత మొదలయ్యింది. భాషాప్రయుక్త రాష్ట్రాలు, జాతిప్రయుక్త రాష్టాలను ఏర్పాటు చేయాలనే వాంఛ బలంగా వ్యక్తమయింది. ఈ మేరకు వివిధ ప్రాంతాలలో ప్రజలు ఉద్యమాలను కూడా చేపట్టారు. ఈ నేపథ్యంలో 1955లో ఏర్పాటు చేసిన ఈ కమిషన్‌కు ఫజల్‌ అలీ సారథ్యం వహించగా, కె.ఎం. ఫణిక్కర్‌, పండిట్‌ హెచ్‌.ఎన్‌. కుంజ్రూ సభ్యులు. ఈ ఎస్సార్సీని ఫజల్‌ అలీ కమిషన్‌ అని కూడా పేర్కొంటున్నారు. 1954 నుంచి కేంద్ర హోం మంత్రిగా ఉన్న గోవింద్‌ వల్లభ పంత్‌ ఈ కమిషన్‌ ప్రయత్నాలను పర్యవేక్షించారు.

ఈ కమిషన్‌ దేశమంతటా పర్యటించింది. వివిధ ప్రాంతాలకు, భాషలకు చెందిన ప్రజల మనోభావాలను సేకరించి అధ్యయనం చేసింది. 1956లో ఒక నివేదికను ప్రభుత్వానికి సమర్పించింది. అదే సంవత్సరంలో జరిగిన రాష్ట్రాల పునర్‌వ్యవస్థీకరణకు ఈ నివేదికే ప్రాతిపదిక. రాజ్యాంగంలో ఎ,బి,సి రాష్ట్రాలుగా గుర్తించిన వాటిని ఒకే స్థాయిగల రాష్ట్రాలుగా మార్చుతూ సవరణ ఆమోదం పొందింది. రాష్రాల పునర్విభజన చట్టాన్ని ఆమోదించిన అనంతరం 14 కొత్త రాష్ట్రాలు, 6 కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు ఏర్పడ్డాయి. ఇది 1956లో 7వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా అమలులోకి వచ్చింది. అందుకు అనుగుణంగా లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సభ్యుల సంఖ్యలో మార్పు జరిగింది.

ప్రత్యేక ఆంధ్ర రాష్ట్రం కోసం సాగిన ఉద్యమ ఫలితంగా 1953 అక్టోబర్‌ 1న మద్రాసు రాష్ట్రంనుంచి వేరు పడి కర్నూలు రాజధానిగా ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పడింది. ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఏర్పాటు కోసం మద్రాసు శాసన సభలో తీర్మానం చేయడానికి అప్పట్లో రాయలసీమ నాయకులు అంగీకరించలేదు. 1936లో ఆంధ్ర, రాయలసీమ ప్రాంతాల పెద్దమనుషుల మధ్య కుదిరిన శ్రీభాగ్‌ ఒప్పందం కోస్తా, రాయలసీమ ప్రాంతాలతో కలిసి ఆంధ్ర రాష్ట్రంగా ఏర్పడడం సాధ్యమయింది. నాటి ఆంధ్ర పత్రిక సంపాదకుడు కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావు ఇల్లు 'శ్రీభాగ్‌'లో పెద్దలందరూ సమావేశమై ఈ ఒప్పందం చేసుకోవడం వల్ల ఈ పేరు వచ్చింది.బొంబాయి రాష్ట్రం 1960లో మహారాష్ట్ర , గుజరాత్‌లుగా వేరు పడింది. 1963లో నాగాలాండ్‌ రాష్ర్టం ఏర్పడింది. పంజాబ్‌ రాష్ట్రం నుంచి 1966లో హర్యానా రాష్ట్రం ఏర్పడింది. చండీఘడ్‌ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా మారింది.మేఘాలయ అస్సాంలో ఉప రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది. హిమాచల్‌ ప్రదేశ్‌కు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం స్థాయినుంచి 1971లో రాష్ట్ర స్థాయి లభించింది.

1972లో మణిపూర్‌, త్రిపుర, మేఘాలయ ప్రాంతాలను కూడా రాష్ట్రాలుగా చేశారు. అరుణాచల్‌ ప్రదేశ్‌, మణిపూర్‌లను కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలుగా చేశారు. సిక్కింను 1975లో 22వ రాష్ట్రంగా ప్రకటించారు.1987లో మిజోరంను 23వ రాష్ట్రంగా ఏర్పాటు చేయడంతో పాటు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతంగా ఉన్న అరుణాచల్‌ ప్రదేశ్‌కు కూడా రాష్ట్ర స్థాయి కల్పించారు. అలాగే గోవా 1962లో 12వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా 25వ రాష్ట్రంగా ఏర్పడింది. 2000 నవంబర్‌లో ఛత్తీస్‌ గఢ్‌ (26వ రాష్ట్రం), ఉత్తరాంచల్‌ (27వ రాష్ట్రం, జార్ఖండ్‌ (28వ రాష్ట్రం) ఏర్పడ్డాయి.

జమ్మూ- కాశ్మీర్‌ 1947లో, ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌, మధ్యప్రదేశ్‌లు1956లో ఏర్పడ్డాయి. 1956 నవంబర్‌ ఒకటిన ఆంధ్ర రాష్ట్రం, హైదరాబాద్‌ స్టేట్‌ల కలయికతో ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఏర్పడింది. ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌కు సంబంధించి 1961 దాకా ఆంధ్ర, హైదరాబాద్‌ రాష్ట్రాలు విడిగానే ఉండాలని ఎస్‌ఆర్‌సి సిఫారసు చేసింది. 1961 ఎన్నికల అనంతరం హైదరాబాద్‌ శాసన సభ మెజారిటీ తీర్మానంతో ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో విలీనమయ్యేదీ లేనిదీ నిర్ణయించుకోవచ్చునని కమిషన్‌ అభిప్రాయపడింది.
అయితే, కాంగ్రెస్‌, కమ్యూనిస్టు పార్టీలు రాష్ట్రం సమైక్యాంధ్ర కావాలని పట్టుపట్టడంతో కమిషన్‌ సిఫారసులతో ప్రమేయంలేకుండా ఆంధ్రప్రదేశ్‌రాష్ట్రం అవతరించింది. అనంతరం ప్రత్యేక తెలం గాణనినాదం మరో సారి ముందుకు రావడంతో రెండవ రాష్ట్రాల పునర్విభజన కమిషన్‌ను ఏర్పాటు చేయాలని కాంగ్రెస్‌ ప్రతిపాదించింది. మొదటి ఎస్సార్సీ సిఫారసు మేరకే తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయాలనీ, మరో ఎస్సార్సీ అనవసరమనేది తెలంగాణ ఉద్యమకారుల అభిప్రాయం.

ఎన్‌.ఎస్‌.హరినాథ్‌

***************************************

 

Project By

 

SAMARTH

a trust – of the people by the people for the people

An Organisation for Rastriya Abhyudaya

(Registered under Registration Act 1908 in Gorakhpur, Regis No – 142- 07/12/2007)

Central Office: Basement, H-136, Shiv Durga Vihar, Lakkarpur, Faridabad – 121009

Cell: - 0091-93131-03060

Email – samarth@samarth.co.in, central.office@samarth.co.in

Registered Office: Rajendra Nagar (East), Near Bhagwati Chowk, Lachchipur

Gorakhnath Road, Gorakhpur – 273 015